eghtesad esraiil

اسرائیل در خطر فروپاشی اقتصادی

 
تارنگاشت عدالت
 
 
نویسنده: ویکتور میخین
مترجم: م. قربانی
برگرفته از: نیو ایسترن آوتلوک
۲۲ نوامبر ۲۰۲۳
 
 

پی‌آمد عملیات حماس، توفان الاقصی، در ۷ نوامبر شرکت‌های اسرائیلی را آنچنان ویران کرد که شهرک‌نشینان را با وضعیتی ناشناخته و بی‌سابقه روبه‌رو ساخت، وضعیتی که دولت قادر نیست با تزریق کمک مالی به آن‌ها کمک کند. بیش از یک ماه از عملیات حماس می‌گذرد، جنگ در غزه تأثیر ویرانگری بر فعالیت‌های کسب و کار در اسرائیل داشته است. صد‌ها شرکت در آستانه ورشکستگی قرار دارند. کارشناسان اقتصادی و متخصصین مالی هزینه‌های اولیه جنگ غزه را برای تل آویو ۵۱ میلیارد دلار یا برابر با ۱۰ درصد تولید ناخالص اسرائیل تخمین می‌زنند.

وزارت کار اسرائیل گزارش می‌دهد که نزدیک به ۷۶۵.۰۰۰ اسرائیلی، ۱۸ درصد نیروی کار، پس از اعزام به ذخیره برای جنگ با نیروهای مقاومت فلسطین در نوار غزه، بیکار شده اند. به گزارش تایمز مالی، شواهد فراوانی از تأثیر ویرانگر جنگ بر سیاست اقتصادی رژیم اسرائیل خبر می‌دهد. به علاوه اقدامات مالی نخست‌وزیر نتانیاهو و وزیر دارایی وی بزالل اسموتریچ با محکومیت جامعه تجاری مواجه شده است. در تلاش برای کاهش تشویش روزافزون اقتصادی، کابینه نظامی اسرائیل مقررات جدیدی را ابلاغ کرد که کارشناسان معتقدند تنها به وخامت اوضاع اقتصادی کشور منجر خواهد شد.

در همین ارتباط، گروهی متشکل از ۳۰۰ اقتصاددان برجسته اسرائیلی در نامه‌ای سرگشاده از نتانیاهو و اسموتریچ خواستند تا «به خود بیایند.» در این نامه آمده است: «ضربه شدیدی که به اسرائیل وارد شده است تغییرات اساسی در اولویت‌های ملی و تخصیص وسیع مجدد بودجه برای ترمیم آسیب‌های ناشی از جنگ، کمک به قربانیان و بازسازی اقتصاد را ضروری می‌سازد.» روزنامه تایمز مالی به نقل از یوجین کَندِل، رییس اندیشکده مؤسسه سیاست ملی استارت-آپ و یکی از اقتصاددانانی که نامه را امضاء کرده است، می‌گوید که دولت اسرائیل «باید نشان دهد که اهمیت و دشواری اوضاع را درک کرده است.»

این اقتصاددانان به شدت نگرانند که بسته‌های مالی وعده داده شده از سوی نتانیاهو برای شرکت‌هایی که در معرض خطر شدید ورشستگی قرار دارند، اگر چشم‌انداز اقتصادی رژیم همچنان رو به وخامت برود، کافی نخواهند بود. و به هر حال تا زمانی‌که منجر به فروپاشی نهایی اقتصاد اسرائیل نشود، رو به وخامت خواهد رفت. بنا بر گزارش تایمز مالی، دیگرانی معتقدند که بسته حمایتی می‌بایست با بازنگری کامل در اولویت‌های هزینه‌های عمومی قرار گیرد.

شرکای ائتلاف با نتانیاهو از احزاب فوق ارتدکس و شهرک‌نشین همچنان مبالغ هنگفتی را به پروژه‌هایی اختصاص می‌دهند که منتقدان می‌گویند جایی در اقتصاد جنگی ندارند، از جمله برنامه‌های تشویقی فرایض دینی در میان دانش‌آموزان. در نتیجه صدها شرکت از دریافت حمایت مالی‌ای که نخست‌وزیر وعده داده است، محروم می‌شوند. بر اساس گزارش مجله فارن پالیسی، اقتصاد زمان جنگ اسرائیل نمی‌تواند برای همیشه ادامه یابد و ممکن است به زودی دچار رکود شود، زیرا بسیج نظامی گسترده رژیم به یک رکود جدی اقتصادی منجر خواهد شد.

نفت و گاز، گردشگری، خدمات سلامت، خرده‌فروشی و توسعه فن‌آوری‌های مدرن بخش‌هایی هستند که بار جنگِ درازمدت در غزه را متحمل خواهند شد. برآورد می‌شود که اقتصاد اسرائیل با ۲۰۰ میلیارد دلار ذخایر و ۱۴ میلیارد کمک نظامی از آمریکا وارد جنگ شد. با این حال کارشناسان می‌گویند که جنگ جاری در غزه میلیاردها دلار بیش‌تر برای اقتصاد اسرائیل هزینه خواهد داشت و ترمیم آن از گذشته بسیار طولانی‌تر خواهد بود. در واقع کارشناسان اقتصادی و تحلیلگران معتقدند، جنگ غزه آسیب‌های شدیدی در کوتاه‌مدت و درازمدت به اقتصاد رژیم وارد خواهد کرد.

آژانس‌های رتبه‌بندی (اقتصادی) جهان مانند فیچ رِیتینگ، اس اند پی و خدمات سرمایه‌گذاری مودی هشدار دادند که بالا گرفتن جنگ به کاهش رتبه‌بندی بدهی‌های دولتی رژیم منجر خواهد شد. اس اند پی پیش از این با اشاره به خطر گسترش جنگ در غزه که تأثیر منفی بارزتری بر اقتصاد خواهد داشت، اعتبار اسرائیل را به جایگاه منفی کاهش داده است. این مؤسسه رتبه‌بندی خاطرنشان می‌کند که «چشم‌انداز منفی نشان دهنده آنست که … خطر جنگ می‌تواند گسترش بیش‌تری پیدا کند یا بر معیارهای اعتباری اسرائیل تأثیر منفی بیش‌تری از آن‌چه ما انتظار داشتیم، بگذارد.»

مجله فارین پالیسی به نقل از تحلیلگران سیاسی گزارش داد که هزینه دو جنگ قبلی – جنگ اسرائیل علیه لبنان در تابستان ۲۰۰۶ و جنگ علیه نوار غزه در سال ۲۰۱۴ – حدود ۰.۵ درصد تولید ناخالص داخلی بود و بیش‌تر در بخش گردشگری تأثیر گذاشت. اما این بار، کاهش سالانه تا «۱۵ درصد در سه ماهه پایانی سال جاری» برآورد شده است. این در زمانی رخ می‌دهد که لیست بلند بالایی از خطوط هوایی پروازهای خود را به اسرائیل و سرزمین‌های اشغالی فلسطین متوقف کرده اند. لغو پروازها به اقتصاد اسرائیل به ویژه صنعت گردشگری، که رژیم به شدت به آن متکی است، آسیب بیش‌تری خواهد زد. این وضع هم‌چنین برای صدها هزار اسرائیلی مضطرب که به دنبال ترک کشور و فرار از جنگ و شلیک موشک‌های روزانه نیروهای مقاومت از نوار تحت محاصره غزه هستند، مشکل‌ساز شده است.

حملات موشکی که به نظر می‌رسد پایانی بر آن به چشم نمی‌خورد.
در ۳۰ روزی که از عملیات حماس می‌گذرد، صدها هزار اسرائیلی کوچ کرده اند یا از شهرک‌های نزدیک نوار غزه فرار کرده اند، و همۀ نشانه‌ها حاکی از آنست که آن‌ها هرگز باز نخواهند گشت. به گزارش وزارت گردشگری اسرائیل، اتاق‌های هتل‌ها تماماً نه با توریست‌های خارجی که با شهرک‌نشینان سرزمین‌های اشغالی پُر شده است. بسیاری از طریق دریا اسرائیل را ترک کرده اند. حداقل یک کشتی آمریکایی از بندر حیفا اسرائیلی‌ها را تخلیه کرده است. اسرائیلی‌های بیش‌تر و بیش‌تری قصد دارند آنجا را ترک کنند، و کارزارهای آنلاین زیادی پدید آمده اند که تأکید می‌کنند همه اسرائیلی‌ها برای همیشه قصد ترک شهرک‌های نزدیک غزه و جاهای دیگر را دارند.

از هنگامی‌که نتانیاهو دوباره در ژانویه به قدرت بازگشت، مهاجرتِ روشنفکران در میان اسرائیلی‌هایی که پیش از این ناراضی بودند و بسیاری که از دولت جدید خود خشمگین بودند، به امری عادی تبدیل شد. اکنون با موشک‌هایی که هر روز به پرواز درمی‌آیند و خشم فزاینده نسبت به نتانیاهو و کابینه‌اش افزایش یافته است، مهاجرت اسرائیلی‌های واجد شرایط بیش از پیش فزونی گرفته است.

از آنجا که رژیم یکی از سخت‌ترین دوران خود را سپری می‌کند، یکی از ساکنان به رسانه‌های اسرائیلی گفت: «ما بلافاصله پس از به صدا در آمدن اولین آژیر در روز شنبه به قبرس گریختیم. ما خانواده‌ای با چهار فرزند هستیم. شم درونی‌ام به من گفت که این بار مثل دوره‌های پیش نیست، طی ده ماهی که در این کشور، جنون زده، بودم اعصابم داغون شد. ما ۱۰ صبح بلیط خریدیم و ۵ بعدازظهر در شهر ساحلی پافوس در قبرس بودیم. حالا اینجا هستیم، سعی می‌کنیم آرام باشیم و زندگی جدیدی را شروع کنیم.»

در حالی‌که جنگ در غزه ادامه دارد، بسیاری از اسرائیلی‌ها، همراه با خانواده‌شان در سراسر سرزمین‌های اشغالی فلسطین، و در واقع در خود اسرائیل، یا به خارج سفر کرده اند یا اعلام کرده اند که قصد آن‌را دارند. نگرانی اصلی آن‌ها اینست که دیگر امنیت نداشته باشند، زیرا بزرگ‌ترین جنگ علیه نوار غزه در تاریخ معاصر خطر سرایت به مرزهای دیگر و گسترش را دارد.