جمهوری خلق چین در دهه‌های اخیر با توسعه روابط اقتصادی و سیاسی با کشورهای مختلف در جهان دست‌آوردهای خیره کننده‌ای در سیاست خارجی کسب کرده است. اما مناسبات با نزدیک‌ترین همسایگان هر کشوری اهمیت ویژه‌ای دارد، و امنیت هر کشور اغلب به روابط میان آن‌ها بستگی دارد. هر کشور قدرتمندی که نقش چشم‌گیری در عرصه بین‌المللی بازی می‌کند، به ایجاد «قلمرو امنیتی» در اطراف خود، شامل همسایگان نزدیک خود دست می‌زند و به تأمین حمایت‌ها و همکاری‌های متقابلآً سودمند وفادار می‌ماند. در صورتی که امکان ایجاد روابط نزدیک با همسایگان وجود نداشته باشد، آن‌ها ممکن است تحت تأثیر رقبا به سکوی پرش آن‌ها، و به این ترتیب به منبع خطر دایمی کشور مورد نظر تبدیل شوند. لذا جای تعجب نیست که جمهوری خلق چین اهمیت ویژه‌ای برای کشورهای خاورنزدیک از جمله کشورهای جنوب شرقی آسیا قایل است.
این منطقه شامل کشورهایی‌ست با سرعت توسعۀ بالا که در آن جمعیت و صنعت پیوسته در حال رشد هستند. از جهت همکاری‌های اقتصادی جنوب شرق آسیا شریکی امیدبخش است. از سوی دیگر، منطقه‌ای بی‌ثبات است که با طاعون فقر، جنایت وسیع، قاچاق مواد مخدر و تروریسم دست به گریبان است، و بخش‌هایی از آن را گروه‌های مسلح کنترل می‌کنند. در ابتدا، ما در باره مناطق معینی از کشورها مانند میانمار و غیره صحبت می‌کنیم.
بنا بر این، چین برای حفظ امنیت مرزهای جنوبی‌اش، نیازمند نه تنها توسعه تجارت با کشورهای جنوب شرقی آسیاست، بلکه برای حفظ نفوذ خود نباید اجازه دهد گروه‌های متخاصم با چین در آنجا تقویت شوند.
آن‌طور که معلوم است، در حال حاضر مخالف اصلی چین در صحنه بین‌المللی ایالات متحده است. آمریکا به هر دری می‌زند تا نفوذ خود را در جنوب شرقی آسیا افزایش دهد و مانع توسعه جمهوری خلق چین بشود تا به مرزهایش دسترسی پیدا کند. ایالات متحده پایه‌های خود را در کشورهایی مانند فیلیپین و سنگاپور که در آن پایگاه‌های نظامی دارد، محکم ساخته است و این قابلیت‌های منطقه‌ای ج. خ. چین را به طور قابل ملاحظه‌ای محدود می‌کند.
هرچند پکن نیز در حال گسترش موقعیت خود در این کشورها است. برای نمونه، چین هم‌اکنون از شرکای اصلی بازرگانی با سنگاپور و فیلیپین است. نفوذ اقتصادی می‌تواند طی زمان جای خود را با نفوذ سیاسی و مزیت نظامی عوض کند.
از آنجا که چین نیاز دارد همه کشورهای جنوب شرقی آسیا را در فعالیت‌های خود بگنجاند، برایش سازمانی که همکاری منطقه‌ای را متحد سازد، مانند سازمان کشورهای جنوب شرقی آسیا (ASEAN) آسه‌آن اهمیت دارد. این هدف عملاً به انجام رسیده است. در سال ۲۰۰۳ ج. خ. چین به سازمان دوستی و همکاری جنوب شرقی آسیا، که شالوده فعالیت‌های آسه‌آن است، و هم‌زمان عضویت کشورهای غیرمنطقه‌ای در آن آزاد است، پیوست. هم‌چنین در سال ۲۰۰۳ ج. خ. چین و آسه‌آن مشارکت راهبردی خود را اعلام کردند.
در سال ۲۰۱۰ یک توافق‌نامه تجارت آزاد بین چین و آسه‌آن به مرحله اجراء درآمد، که آسه‌آن را به عنوان بازار اصلی محصولات چینی با تکنولوژی پیشرفته، و چین را به عنوان وارد کننده محصولات ارزان قیمت کشاورزی از کشورهای آسه‌آن تثبیت کرد.
در نوامبر ۲۰۲۰ چین و آسه‌آن توافق‌نامه‌ای درباره مشارکت اقتصادی فراگیر منطقه‌ای به امضاء رساندند، که در آن چارچوب بزرگ‌ترین منطقه تجارت آزاد جهان (اف تی زی) ایجاد شد؛ این مشارکت علاوه بر ج. خ. چین و آسه‌آن شامل کشورهای استرالیا، نیوزیلند، کره جنوبی، و ژاپن هم می‌شود. ۳۰ درصد اقتصاد جهان را اعضای کشورهای جدید منطقه تجارت آزاد تشکیل می‌دهند.
یک سال بعد، در نوامبر ۲۰۲۱، سطح مشارکت راهبردی چین – آسه‌آن رسماً به فراگیر ارتقاء پیدا کرد.
در ژوئیه ۲۰۲۲ وزیر خارجه چین، وانگ یی، با دبیر کل آسه‌آن، لیم جاک هوی، در جاکارتا، پایتخت اندونزی دیدار کرد. در این دیدار وانگ یی خاطرنشان کرد که چین بزرگ‌ترین همسایه آسه‌آن و شریک اصلی بازرگانی آن است. وزیر خارجه چین هم‌چنین یادآور شد که آسه‌آن نقش درجه اول در سیاست خارجی چین دارد، و ج. خ. چین همیشه از توسعه این سازمان و نقش پیشرو آن در منطقه پشتیبانی می‌کند. بنا بر گفته وانگ یی چین آماده ادامه همکاری با آسه‌آن در راستای منافع مشترک است.
وزیر خارجه چین هم‌چنین اظهار داشت که، نظر به شرایط وخیم و پر تنش بین‌المللی، چین و آسه‌آن باید آماده مقاومت در برابر کوشش‌های قدرت‌های جهانی برای کشاندن منطقه به یک رویارویی جهانی و مجبور کردن کشورهای جنوب شرقی آسیا به پیوستن به این یا آن بلوک باشند. وانگ یی احتمالاً به فعالیت‌های (اخیر م.) ایالات متحده نظر داشت.
دبیرکل آسه‌آن، لیم جاک هوی، به نوبه خود از نقش محوری چین در استحکام بخشیدن به آسه‌آن در آسیای جنوب شرقی تقدیر کرد و از چین به خاطر کمک‌هایش در مبارزه با همه‌گیری کووید-۱۹ و کمک به بازسازی اقتصادی پس از بحران قرنطینه تشکر کرد. لیم جاک هوی اظهار داشت آسه‌آن به تداوم توسعه همکاری‌ها با پکن امیدوار است.
می‌توان نتیجه گرفت که ارتباط متقابل کشورهای آسیای جنوب شرقی در سطح منطقه‌ای همسو با خواست پکن در حال پیشرفت است. اما در جمع سازمان آسه‌آن کشورهایی هم وجود دارند که امپراتوری آسمانی (چین) به ویژه با آن‌ها مناسبات خوبی دارد، مانند کامبوج و لائوس. کشور دوم، به این دلیل که با ج. خ. چین در اردوگاه سوسیالیستی قرار دارد، متحد چین است.
یکی دیگر از کشورهای با سمت‌گیری سوسیالیستی در جنوب شرقی آسیا، ویتنام است. اما مشکل می‌توان این کشور را متحد تمام و کمال ج. خ. چین دانست. مسایل ارضی کهنه‌ای بین هانوی و پکن وجود دارد که حتی در سال ۱۹۷۹ به جنگ تبدیل شد. چنین تضادهایی هنوز وجود دارند و جای شگفتی نیست که ویتنام در توسعه مناسباتش با ج. خ. چین با احتیاط رفتار می‌کند. با این حال چین فعالانه می‌کوشد نفوذش را در آن کشور تحکیم کند.
دبیرکل آسه‌آن کمی پس از دیدار با وزیر خارجه چین، وانگ یی، با معاون نخست‌وزیر ویتنام، فام بین مین، هنگام چهاردهمین اجلاس کمیته رهبری همکاری‌های دوجانبه که در نانینگ چین در ۱۳ ژوئیه ۲۰۲۲ برگزار شد، ملاقات کرد.
وزیر خارجه چین، وانگ یی، پیشنهادات چندی مطرح کرد، از جمله ارتقاء روابط چین و ویتنام به سطح نوین همکاری‌های راهبردی، افزایش مبادله تجربیات مدیریت دولتی. به گفته وزیر خارجه چین هر دو کشور باید تلاش‌های خود را در ایجاد «جوامعی با سرنوشت مشترک» افزایش دهند.
فام بین مین در پاسخ گفت که رابطه هانوی با ج. خ. چین یک اولویت است، و ویتنام آماده همکاری و ارتقای روابط در همه زمینه‌ها با چین است. اما به نظر می‌رسید سخنان نماینده ویتنام با خویشتن‌داری همراه بود. ظاهراً کشورش هنوز با درجه‌ای از نگرانی به چین نگاه می‌کند. با این حال، فاکت‌های موجود نشان می‌دهند که اکنون ج. خ. چین شریک تجاری اصلی ویتنام است، در حالی‌که در سال ۲۰۱۹ ایالات متحده در این جایگاه بود. این موفقیت پکن در رابطه با یکی از کشورهای توسعه یافته و مستقل عضو آسه‌آن نشان از سطح کاملاً نوینی از نفوذ چین در آسیای جنوب شرقی دارد.