از ۱۵ آوریل به این سو، ارتش و پلیس اشغالگر اسرائیل هر روزه به مسجد الاقصی در قدس شرقی اشغالی یورش می‌برند. ارتش اسرائیل به بهانه تحریک‌آمیز محافظت از هزاران «گردشگر» غیرقانونی یهودی شهرک‌نشین و تندروی دست راستی، صدها فلسطینی، از جمله خبرنگاران را مجروح و تعداد بیش‌تری را دستگیر کرده اند.
فلسطینی‌ها درک می‌کنند که یورش‌های جاری دارای معنای عمیق‌تر و راهبردی‌تری از یورش‌های گذشته است.
الاقصی در گذشته هم، به عناوین مختلف مورد هجوم قرار گرفته بود، اما در سال‌های اخیر، اهمیت مسجد معنای عمیق‌تری کسب کرده است، به ویژه در پی طغیان همگانی فلسطینی‌ها، اعتراض‌های توده‌ای و زد و خوردها و جنگ علیه غزه در ماه مه سال گذشته، که فلسطینی‌ها آن‌را، به طرز گویایی، عملیات شمشیر قدس نام‌گذاری کردند.
از نظر تاریخی، حرم شریف کانون مبارزه مردمی در فلسطین، و نیز مرکز سیاستهای اسرائیل بوده است. با قرار داشتن در شهر کهن در شرق اورشلیم اشغالی، این حرم یکی از مقدس‌ترین مکان‌های همه مسلمانان جهان محسوب می‌شود. این مکان جای خاصی در اسلام دارد، چنان‌که در قرآن و نیز در احادیث محمد پیامبر اسلام از آن یاد شده است. این مجموعه شامل چند مسجد و ۱۷ دروازه و هم‌چنین مکان‌های مهم اسلامی می‌شود. الاقصی یکی از این مساجد است.
اما برای فلسطینی‌ها، از آنجا که اسرائیل طی سالیان دراز اشغالگری، مساجد، کلیساها و دیگر مکان‌های مقدس را مورد هدف قرار داده است، الاقصی جای خاصی دارد. برای نمونه در سال ۲۰۱۴ میلادی جنگ اسرائیل علیه نوار غزه تحت محاصره، وزارت موقوفات و امور مذهبی فلسطین اعلام کرد که ۲۰۳ مسجد به وسیله بمب تخریب و ۷۳ مسجد کاملاً ویران شده است.
لذا، مسلمانان غزه و نیز مسیحیان، الاقصی و دیگر مکان‌های مقدس در اورشلیم را خط قرمزی تلقی می‌کنند، که اسرائیل نباید از آن عبور کند. آن‌ها نسل بعد از نسل به ساماندهی محافظت از این مکان پرداخته اند، اگر چه گاهی، مانند حمله با مواد محترقه در سال ۱۹۶۹ به وسیلۀ یهودی افراطی، دنیس مایکل روهان، الاقصی مورد هجمه قرار گرفت.
حتی در یورش‌های اخیر به مسجد، تنها به هجوم فیزیکی و دستگیری همگانی نمازگزاران اکتفا نشد. آن‌ها در دومین جمعه ماه رمضان خسارت‌های فراوانی به مسجد الاقصی وارد آوردند، بسیاری از پنجره‌های حاوی ویترای معروف (نقاشی رنگی روی شیشه) آن‌را خُرد و وسایل داخل مسجد را شکستند.
یورش به حرم شریف در این لحظه که من مشغول نوشتن این سطور هستم، ادامه دارد. یهودیان افراطی با پشتیبانی ارتش اسرائیل و چک سفیدی که از جانب سیاست‌مداران متنفذ می‌گیرند، روزبه‌روز احساس قدرت بیش‌تری می‌کنند. بسیاری از یورش‌ها از سوی اعضای راست افراطی کنست ایتمار بن گویر، عضو لیکود، یهودا گلیک، و وزیر دولت سابق یوری آریِل، هدایت می‌شوند.
نخست‌وزیر اسرائیل، «نفتالی بنت»، بدون تردید از این یورش‌ها به الاقصی مانند وسیله‌ای برای حفظ راستگرایان افراطی و مذهبیون تندروی هوادارشان در جناح خود استفاده می‌کند. استعفای ناگهانی ایدیت سیلمن، عضو حزب راستگرای یامینا در ۶ آوریل، بنت را در موقعیت وخیم‌تری در ائتلاف شکننده‌اش قرار داد. «بنت» که رهبر شورای یاشا، سازمانی در شهرک‌های غیرقانونی در نوار غزه بود، با پشتیبانی مذهبیون متعصب، چه در اسرائیل و چه در سرزمین‌های اشغالی فلسطین، به قدرت رسید. از دست دادن حمایت شهرک‌نشینان به معنی از دست دادن مقام اوست.
رفتار او هم‌سو با رهبران گذشته اسرائیل است و افزایش خشونت‌ها در الاقصی راهی برای منحرف کردن افکار از سیاستهای اسفناک خود یا ترساندن هواداران افراطیون راستگرای قدرتمند است. در سپتامبر سال ۲۰۰۰ آریل شارون نخست‌وزیر وقت با هزار سرباز، پلیس و افراطیون هم‌مسلک خود، به مسجد یورش بردند. او برای تحریک واکنش فلسطینیان دست به این کار زد تا رقیب خود اهود باراک را از میدان به در کند. شارون موفق شد، اما با هزینه گزاف، زیرا «دیدار» او به پنج سال انتفاضه دوم مردم فلسطین انجامید که به انتفاضه الاقصی معروف شد.
در سال ۲۰۱۷ هزاران فلسطینی در مخالفت به نصب «دوربین‌های امنیتی» روی ورودی‌های حرم اعتراض کردند. این اقدام تلاشی بود از طرف بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل تا هواداران دست راستی‌اش را خوشنود سازد. اما اعتراضات توده‌ای و به دنبال آن وحدت فلسطینی‌ها در آن زمان مانع اعمال این اقدام شد و اسرائیل را مجبور به حذف آن نقشه کرد.
اما این بار فلسطینی‌ها بیم دارند که اسرائیل اهدافی فراتر از تحریک آن‌ها را در سر داشته باشد. عدنان قیث از نمایندگان رده بالای دولت اسرائیل در شرق اورشلیم معتقد است که اسرائیل برای «اعمال تقسیم فیزیکی فضا و زمان نمازگزاری مسجد الاقصی» نقشه دارد.
این عبارت «تقسیم زمانی و مکانی» از جانب بسیاری دیگر از فلسطینی‌ها تکرار شده است، آن‌ها نگران تکرار سناریوی مسجد ابراهیمی هستند.
در پی کشتار ۲۹ نمازگزار در سال ۱۹۹۴ به دست یهودی‌های افراطی اسرائیلی، باروک کُلدستین، و کشتارهای بیش‌تر فلسطینی‌ها به دست ارتش اسرائیل در هبرون (الخلیل)، اسرائیل مسجد را تفکیک کرد. آن‌ها فضای بزرگ‌تری را به شهرک‌نشینان یهودی اختصاص دادند، هم‌زمان محدودیت‌هایی در زمان‌های نمازگزاری فلسطینی‌ها ایجاد کردند. وقتی فلسطینی‌ها از تقسیم زمانی و مکانی صحبت می‌کنند، این دقیقاً چیزیست که فلسطینی‌ها در نظر دارند، که در کانون راهبرد اسرائیل در سالیان دراز جای دارد.
«بنت» بهتر است دست به عصا راه برود. امروز فلسطینی‌ها در مقاومت و نیز در آگاهی از ترفندهای اسرائیل متحدتر از همیشه عمل می‌کنند. یک عامل مهم در این وحدت این است که جمعیت عرب فلسطین در بخش تاریخی فلسطین، اکنون در همان شرایط مبارزه سیاسی قرار دارد که فلسطینی‌های غزه، کرانه باختری و قدس شرقی. در واقع، بسیاری از مدافعین الاقصی از اهالی همین محلات هستند. اگر اسرائیل به تحریکات خود در الاقصی ادامه دهد، با طغیانی دیگر نظیر آن‌چه در ماه مه (گذشته) که به طور گویایی در قدس شرقی دامن زد، روبه‌رو خواهد بود.
توسل به رأی دهندگان دست راستی و حمله به فلسطینی‌ها، تحقیر و تحریک آن‌ها دیگر کار ساده‌ای نیست. چرا که «شمشیر قدس» به ما آموخت، اکنون فلسطینی‌ها میتوانند به شکلی یکپارچه پاسخ دهند و به رغم امکانات محدود خود، حتی بر اسرائیل فشار بیاورند تا سیاستهای خود را تغییر دهد. «بنت» پیش از هر اقدام تحریک‌آمیزی، باید این را به خاطر داشته باشد.
——————————————
دکتر رمزی برعود خبرنگار و سردبیر پالستاین کرونیکل، نویسنده چند کتاب و محقق غیرمقیم در مرکز اسلامی و امور جهانی است. تارنگاشت او: www.ramzybaroud.net