هنگامی‌که ادوارد سنودن آمریکا را ترک کرد، بلیط هواپیما به قصد هنگ‌کنگ را با پول نقد پرداخت. اگر با کارت اعتباری خریداری کرده بود فرارش با شکست روبه‌رو می‌شد و دنیا هرگز از وجود او مطلع نمی‌شد. او همین‌طور در مهاجرت در روسیه نیز همواره با پول نقد خریداری می‌کند. در حال حاضر این روزنامه‌نگار افشاگر در مورد ارز دیجیتال دولتی و به طور هم‌زمان در مورد لغو و ازبین بردن پول نقد هشدار می‌دهد.
«من خود را مانند فردی آماده کردم که احتمال می‌داد بمیرد»
اسنودن قبل از فرار در جزیره اوآهو در هاوایی برای (سازمان جاسوسی ایالات متحده) NSA به کار اشتغال داشت. اسنودن از یک موقعیت ممتاز برخوردار بود. احتمالاً تنها چندین ده نفر در سطح جهان دارای امکان شناخت این چنین گسترده از ساختارها و اطلاعات شاید مترقی‌ترین سازمان جاسوسی دولتی در جهان بودند.
اسنودن چندین سال سیستم کنترل و مراقبت توسط دولت ایالات متحده را در کلیه زوایای آن مطالعه کرد. مثلاً NSA اطلاعات ارتباطاتی کلیه مردم جهان را که می‌تواند به دست آورد، جمع آوری می‌کند.
در رایانه‌های مقر اصلی در مریلاند کافی بود تا تنها نام فرد مورد نظر تایپ شود تا کلیه اطلاعات در مورد فرد مورد نظر ظاهر گردد: هر ایمیلی، هرارتباط تلفنی، هر یادداشتی در شبکه‌های اجتماعی، هر اس‌ام‌اسی… در برخی از موارد حتی ممکن بود فیلم نشست‌های اینترنتی را ضبط کرد که گویی با دوربین از صفحه تصویر فرد قربانی گرفته شده است.
کارمندان NSA می‌توانستند در زمان واقعی در مورد برخی از فعالیت‌های فرد مورد نظر اطلاع کسب کنند و این فرد می‌توانست یک مهندس در اندونزی و یا یک وزیر در اروپا و یا یک قاضی ایالتی در آمریکا باشد.
اینها تنها مشتی از خروارها شناخت بود که اسنودن قصد داشت انظار عمومی را از آن آگاه کند. برای این‌که روزنامه‌نگاران را از محتوای بغرنج اطلاعات آگاه سازد او ملاقاتی را در یک سرزمین بی‌طرف آماده کرد. او در زندگی‌نامه خود که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد نوشت: «من تصمیمات مردی را اتخاذ کردم که فکر می‌کرد خواهد مرد. من صندوق حساب خود را تخلیه کردم و پول نقد خود را در یک جعبه فلزی کهنه مهمات مخفی کردم تا نامزدم لیندسی آن را پیداکند و دولت نتواند آن را ضبط کند.»۱
تنها افشای یکی از این اطلاعات مخفی (و اسنودن قصد داشت هزاران اطلاعات مخفی افشا کند) کافی بود تا فرد در ایالات متحده تا ۱۰ سال زندان و یا حتی حکم اعدام را به جان خرد.
فرار با پول نقد
اسنودن قبل از این که فرار خود را آغاز کند به بهانه مرض صرع مرخصی فوری استعلاجی تقاضا کرد ولی برای نامزد خود یک دستگاه موبایل ویک کاغذ فرستاد: “باید به ماموریت ادارای بروم. تو را دوست دارم”
او با چهار لپ‌تاپ ویک آنتن ویژه و یک مکعب جادویی خانه‌اش را ترک کرد: «بعد به فرودگاه رفتم و با پول نقد یک بلیط برای پرواز بعدی به توکیو خریداری کردم وروز ۲۰ ماه مه ۲۰۱۳ وارد هنگ‌کنگ شدم، شهری که در آن برای اولین بار با جهان آشنا شدم.»۲
اگر اسنودن با کارت اعتباری و یا حتی با موبایل پول بلیط خود را پرداخته بود نهایتاً در توکیو بازداشت و پس از بازدید محتوای مشکوک چمدانش دستگیر شده بود. در اینجا خطرات تکامل به سوی جهانی بدون پول نقد ظاهر می‌گردد. نیازی نیست که به دستور دولتی استفاده از پول نقد ممنوع گردد. کافی است که شرکت‌های خصوصی مانند آژانس‌های هوایی از پذیرفتن پول نقد خودداری کنند.
امنیت در کنار فراریان در هنگ‌کنگ
به زودی پس از این که گاردین روز ۵ ژوئن ۲۰۱۳ اولین گزارش گلن گرینوالد را منتشر کرد، محل اقامت اسنودن در هنگ‌کنگ آشکار شد. تعداد بیشماری از نمایندگان مطبوعات در مقابل هتل محل اقامت او ازدحام کردند. آنجا وکیل مدافع حقوق بشر، رابرت تیبو بود که اسنودن را از در جنبی فرار داد تا او را در خانه محقرانه پناهجویان مهربان مخفی سازد. باز اینجا هم پول نقد پیروز شد: «آنها پیشنهاد من برای تقبل مخارج اضافه را به شدت رد کردند، که من مجبور بودم مخفیانه پول در اطاق آنها پنهان کنم. (…) قادر به بیان این نیستم که چقدر برای من ارزش داشت اینقدر از مردمانی که خود به قدر کافی صاحب نبودند، دریافت کنم.»(…) ۳
FBI به دنبال لیندسی میلز
نامزد اسنودن، لیندسی میلز با علت ناپدید شدن نامزد خود تازه وقتی آشنا شد که چهره او در کلیه کانال تلویزیون‌ها پخش گردید. او دیگر در منزل خود که توسط مامورین FBI زیر ورو شده بود، زیاد خود را راحت احساس نمی‌کرد و از این رو به منزل دوستش رفت. مادر دوستش آیلین که در دستگاه اداری محلی به کار اشتغال داشت به لیندسی آموخت چه رفتاری را پیشه کند: «به پیشنهاد آیلین ما اول به شعبه بعدی بانک رفتیم و من تمام پول خود را از حساب برداشتم تا FBI نتواند حساب مرا مسدود کند. (…) رئیس شعبه می‌خواست بداند برای چه من این قدر پول نقد احتیاج دارم و من گفتم: برای زندگی!»
NSA می‌داند که شما در مغازه چه چیز می‌خرید.
هرکس که با موبایل و یا کارت اعتباری خرید می‌کند ، محل سکونت خود را افشأ می‌کند و درکنار آن اطلاعات در مورد نبض حیات و شیوه زندگی که کجا خریدید و کی خریدید و علایق ویژه شما چیست، در کدام مغازه، آیا سخاوتمندید و یا کنس که از حجم مبلغ می‌توان دریافت. این گونه اطلاعات فراوان، رفتار فرد را قابل پیش‌بینی می‌کند.
البته مسئله اینجا پایان نمی‌گیرد. اگر کاغذ خرید با دست نوشته نشده باشد و یا با یک سیستم پرداختی منفرد چاپ نشده باشد سازمان جاسوسی می‌تواند احتمالاً مشخص کند که شما دقیقاً چه جیزی خریده‌اید. در فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ کالاهای فروخته شده در زمان حقیقی به مرکز گزارش می‌شود تا به موقع جایگزین کالای فروخته شده سفارش داده شود. اسنودن در زندگی‌نامه خود با چند خط بیان می‌کند که اگر NSA در اینجا خود را وصل کند، می تواند به چه چیزهایی در مورد شما دست یابد: « … برای دولت خیلی ساده است که پیدا کند، که تو این کتاب را می‌خوانی. حداقل سخت نیست که پیدا کند که تو این کتاب را (…) با قطع رقعی از طریق آن لاین و یا در یک کتابفروشی درست و حسابی با کارت اعتباری خریدهای.»۴
ادوراد سنودن امروز در روسیه مخارج خود را چگونه می‌پردازد؟
در صفحه ۲۴۳ زندگی‌نامه خود اسنودن می‌نویسد که او و نامزدش تاکنون در آمریکا همه چیز را با پول نقد می‌پرداختند. ولی حالا که او در روسیه در تبعید به سر می‌برد چه می‌کند؟ او در مصاحبه‌ای با فرستنده تلویزیونی فرانس ۲۴ در سال ۲۰۱۹ گفت: «من هرگز کارت اعتباری استفاده نمی‌کنم. (…) و طبیعتاً می‌دانیم که همه این موسسات وجود دارند که منابع اطلاعاتی را برای کشف جزئیات زندگی خصوصی ما جستجو می‌کنند . این‌طور به نظر می‌رسد که معامله خوبی نیست و به جای آن من همه چیز را با پول نقد می‌پردازم.»
به‌کار گرفتن ارز دیجیتالی در سطح جهان
بانک مرکزی اروپا و کمیسیون اتحادیه اروپا و در کنار آن بانک‌های مرکزی بیش از ۸۷ کشور جهان در حالا حاضر مشغول طرح ارز دیجیتال هستند.
برخی از کشورهای کوچک جزایر کارائیب هم اکنون ارز الکترونیکی را به موازات پول نقد به کار گرفته‌اند. در بخش‌های دیگر جهان این نوع‌آوری تاکنون تنها در نیجریه، پرجمعیت‌ترین کشور افریقایی به کار گرفته شده است. در آنجا هر بازرگان و کاسبی باید ارز نوین E-Naira را بپذیرد. هرکس که دارای یک موبایل و یک نمره تلفن است، می‌تواند از آن استفاده کند و یک کیف پول الکترونیکی روی موبایل خود پیاده کند و از آن طریق بپردازد.
البته هرکس که برای حریم خصوصی خود ارزش قایل است، با محدودیت‌هایی روبه رو خواهد بود ، زیرا راه پرداخت از طریق سیم‌کارد از مرکز ثبت نام NIN می‌گذرد و آن یک شماره ملی تعیین هویت است و بدون آن هیچ کاری ممکن نیست. در روند درخواست شماره ملی هویت باید یک سلسله اطلاعات در اختیار مرکز قرار داده شود. اثر هر ده انگشت لازم و ضروری است. و هنگامی که فرد نهایتاً همه این موانع را پشت سر گذارد، خواهد توانست درچارچوب محدودیت‌های موجود از E-Naira استفاده کند که شامل سقف ترانکشن ۵۰ هزار NGN معادل ۱۱۰ یورو در روزاست. بدون این که فرد مجبور باشد در مقابل دولت، فراسوی مقررات مرکز ثبت، شروط دیگری را برآورد کند، می‌تواند ۳۰۰ هزار NGN (تقریباً ۶۷۵ یورو) در کیف پول الکترونیکی خود ذخیره کند.
در ضمن نیجریه کشوری بود که در سال ۲۰۱۴ یک کارت هویت بسیار مدرن صادر کرد. اولین سند هویت رسمی که نماد ماسترکارد روی آن چشمک می‌زند و کارت اعتباری را نیز در خود دارد.
هشدار اسنودن
مجدداَ بازگردیم به چشم‌انداز جهانی. اسنودن در روند تکاملی سیستم مالی خطر بزرگی را پیش‌بینی می‌کند. او براین عقیده است که این نیت دنبال می‌شود تا پول نقد به طور نهایی از بازار خارج گردد و کنترل هر سنت در جهان تضمین گردد. او موکداً در این مورد هشدار می‌دهد: «هم‌چنین یک ارز دیجیتال بانک مرکزی به مفهوم پذیرش رمز ارز در سطح کشور نیست، حداقل نه آن‌طور که تقریباً همه مردم جهان که از آن استفاده می‌کنند، در حال حاضر درک می‌کنند.
به جای آن یک ارزدیجیتال بانک مرکزی بیشتر نوعی رمز ارز منحرف است (…) یک رمز ارز فاشیستی، (…) که دقیقاٌ برای این ایجاد شده تا کاربران خود را از مالکیت اولیه پول خود محروم کند و از دولت به عنوان واسطه در هرمعامله استفاده کند.» (ادوارد اسنودن)
دولت به عنوان واسطه هرنوع معامله. مدیرکل دویچه بانک هنگامی که در فوروم اقتصاد جهانی در سال ۲۰۱۶ سخن گفت این نیات را تایید کرد. او گفت: «ولی ما در مورد پول نقد نگرانیم زیرا فکر می‌کنم که قرار است از بین برود. (…) و فکر می‌کنم دولت‌ها این روند را می‌پسندند. (…) بهتر خواهد بود که هر روندی قابل درک و تعقیب باشد.»۵
در این گردهمایی که جان کریان این مطالب را بیان کرد، خانم کریستین لاگارد رئیس صندوق بین‌المللی پول IWF نیز حضور داشت و در این مقام پیش‌بینی کریان در داووس را تایید کرد که طی ده سال آینده احتمالاً پول نقد وجود نخواهد داشت. صندوق بین‌المللی پول یکی از مشوقین جدی لغو پول نقد است و همین‌طور برای بقای پروژه E-Naira مبارزه می‌کند. بسیاری از کشورها به صندوق بین‌المللی پول بدهکارند. نیجریه با در نظر گرفتن درآمد ناچیز خود با رقم غیرقابل تصور ۶ میلیارد دلار به این موسسه بدهکار است.
خانم کریستین لاگارد در سال ۲۰۱۸ در سنگاپور در فستیوال Fintech به کارگرفتن ارز دیجیتال را تبلیغ می‌کرد. لاگارد این خاصیت پول نقد را که کنترل کامل کاربر آن را برآن ممکن می‌سازد و هویت او را محفوظ نگاه می‌دارد، مورد انتقاد قرار می‌داد. او در همین نشست اظهار کرد: «آیا بانک‌های مرکزی به کمک خواهند آمد و یک ارز کاملاً ناشناس دیجیتال عرضه خواهند کرد؟ مطمئناً خیر. این اقدام مسرت‌بخشی برای بزهکاران خواهد بود.(…)»
در نتیجه ادوارد اسنودن بود که تقاص پس می‌داد و راه فراری برای او وجود نداشت. هیچ‌کس در جهان زیبای خانم کریستین لاگارد خبری از جنایات دولت‌ها و یا نهادهای مشابه نخواهد شنید و موانع بر سر راه تکامل کشورها بزرگ‌تر خواهد شد و برای کشورهامشکل خواهد بود تا راه رشد دیگر و نوینی را انتخاب کنند. امیدواریم که هیچ‌گاه پول نقد ممنوع نشود. امیدواریم که این امکان باقی بماند که همه جا بتوان با پول نقد پرداخت کرد.
از این رو همکاری شما لازم به نظر می‌رسد:
• در مقابل لغو خزنده پول نقد و خطرات ناشی از آن ایستادگی کنید.
• در پخش مطالب جالب توجه در این زمینه کوشش کنید.
• حتی‌الامکان خریدهای خود را با پول نقد انجام دهید.
——————————————————————
زیرنویس‌ها
(۱) Permanent Record, ISBN 9783103974829, Frankfurt 2019, Seite 357
(۲) Ebd. Seite 361
(۳) Ebd. Seite 375
(۴) Ebd. Seite 407
(۵) Davos 2016 — The Transformation of Finance (ab Minute 14:30)