تارنگاشت عدالت
عکس شرم‌آور و ننگینی‌ست، هرچند در نگاه اول زیان‌آور به نظر نمی‌رسد: گروهی از زنان برای عکس گرفتن ژست گرفته اند، در زمینه، تابلوی نقاشی نمادین ضد جنگ پیکاسو، گرنیکا، دیده می‌شود. چه چیز در پس این عکس ظاهراً ساده و کلیشه‌ای نهفته است؟
گروهی که جلوی تابلوی «گرنیکا»ی پیکاسو گرد آمده اند، عبارتند از ملکه لِتیسیا از اسپانیا، جیل بایدن از ایالات متحده، و ۱۴ «بانوی اول»، دیگر «رهبران جهان» که در ۲۹ ژوئن برای نشست سران ناتو به مادرید آمده اند.
برای درک مطلب، لازم است بدانیم زنانی که در این عکس دیده می‌شوند چه کسانی هستند و وقتی عکس گرفته می‌شد چه اتفاقی در حال رخ دادن بود. یادمان باشد که بر این عکس متنی نوشته نشده – همه چیز مصوّر و بصری‌ست، تنها یک عکس – بدون متنی که ما را به درک آن هدایت کند.
در عکس زنانی را مشاهده می‌کنیم که به محافل قدرت اروپا و آمریکای شمالی مرتبط اند. آن‌ها «بانوهای اولی» هستند که به مناسبت نشست سران ناتو در اوایل ژوئیه به مادرید آمده اند. آن‌ها را ملکه اسپانیا، لتیسیا اورتیس دعوت کرده است. به این معنا که آن‌ها زنان همراه رؤسای جمهور و نخست‌وزیران عضو کشورهای متحد نظامی خادم امپریالیسم آمریکا هستند. در نشست ناتو صریحاً در مورد صلح هیچ حرفی زده نشد، بلکه صحبت درباره جنگ بود.
در چنین فضایی، این عکس چیزی جز توجیه جنگ از سوی زنان مرتبط با قدرت در ناتو نیست. چنین قصدی تصویر گرنیکا را لکه‌دار می‌کند.
گرنیکا یک نماد جهانی است که وحشیگری‌های جنگ را به طور عام و تجاوزات فاشیستی را که اسپانیا در دهه ۱۹۳۰ متحمل شده بود به طور خاص، محکوم می‌کند.
گرنیکا ۱۹۳۷
این تابلو را پیکاسو در اوایل سال ۱۹۳۷ به دنبال بمباران شهر گرنیکا (Guernica)، که در ۲۶ آوریل آن سال رخ داد، آفرید. [این شهر در منطقه باسک اسپانیا قرار دارد و نام آن به زبان مردم باسک گرنیکارا است]
در آن روز در اثر بمباران‌های خودسرانه هواپیماهای آلمانی و ایتالیایی در حمایت از رهبر فاشیست اسپانیا، فرانسیسکو فرانکو، ۳۰۰ نفر از اهالی شهر کشته شدند، این آغاز جنگ [مدرن] ترور از آسمان – یعنی بمباران بدون تبعیض شهرها و [شهروندان] ساکن آن بود.
دو روز پس از حمله، پیکاسو در پاریس نتایج ویرانگر بمباران را در روزنامه‌های فرانسوی مشاهده کرد و دست به کار شد و حاصل آن دیرتر به درخواست دولت جمهوری دوم اسپانیا که به پیکاسو مأموریت داد تابلویی برای نمایش در غرفه اسپانیا در نمایشگاه بین‌المللی سال ۱۹۳۷ آماده کند، تکمیل و در پاریس به نمایش گذاشته شد.
به خاطر نتیجه جنگ داخلی اسپانیا، یعنی پیروزی رژیم فرانکو، «گرنیکا» تا سال ۱۹۸۱، در خارج از اسپانیا نگهداری شد. اکنون در موزه رِینا سوفیا در معرض نمایش گذاشته شده است.
«گرنیکا»، به خاطر لحظه‌ای که خلق شده است و هدف نقاش در محکوم کردن جنایت‌های فاشیستی در دوران جنگ داخلی اسپانیا و بیانیه تصویری پیش ار وقوع جنگ دوم جهانی و محکومیت مرگ و ویرانگری گروه‌های فاشیستی، یک تابلوی نمادین قرن بیستم است و یکی از مهم‌ترین نمادهای ضد جنگ در تمام دوران‌هاست.
پیکاسو به هنگام خلق این اثر قاطعانه بیان کرد: «در نقاشی دیواری “گرنیکا” […] من آشکارا تنفر خود را نسبت به کاست نظامی‌ای که از اسپانیا چیزی جز یک کشتی شکسته در دریایی از درد، اندوه و مرگ به جا نگذاشت، ابراز می کنم.»
حال کار به جایی رسیده که ناتو، یک سازمان به تمام معنا جنایتکار، از «گرنیکا» به عنوان نماد جنگ تجاوزکارانه علیه جهان استفاده می‌کند، جایی که فاشیست‌ها در ۲۶ آوریل ۱۹۳۷ این شهر کوچک را به خاک و خون و درد کشیدند.
دانیلا اورتیس سؤاستفاده از هنر را محکوم می‌کند
به دلایل بالا، لازم بود یک نقاش مراتب خشم ناشی از توهین مبتذل جنگ‌افروزان را به خاطر بهره‌برداری از گرنیکا ابراز می‌کرد. دانیلا اورتیس، نقاش اهل پرو، با این انگیزه طی نامه‌ای که به موزه رینا سوفیا نوشت خواستار برداشتن آثارش از آن موزه شد.
خانم اورتیس در نامه‌اش نوشت: «این درست نیست اثری که در اعتراض به بمباران آفریده شده است وسیله استفاده شخصیت‌های سیاسی‌ای قرار گیرد که مصمم به تحمیل جنگ به جهانیان اند.»
او در نامه‌اش یادآور شد که: «این نشست، در حالی برگزار شد که چند روز پیش حداقل ۳۷ نفر از مهاجرین (در مرز اسپانیا م.)* قتل عام شدند، با ورود سوئد و فنلاند به ناتو تنش جنگ در اروپای شرقی گسترده‌تر شده است، و به شدتِ جنگ و سرکوب علیه کُردها افزوده است،» تا اشتهای ترکیه را ارضاء کند. ناتو «با برگزیدن چین به “عنوان یک تهدید”، تنها به ایجاد تنش‌ها و جنگ‌ها دامن می‌زند.»
وی اظهار تأسف می‌کند که دولت اسپانیا به رهبری رییس‌جمهور پدرو سانچس «موفق شد ورود مهاجران به ناتو را به عنوان به اصطلاح تهدید ترکیبی تثبیت کند. … این تصمیم به تحکیم بیش از پیش نظامی‌سازی مرزی و خشونت‌های مرگبار علیه جماعت مهاجر می‌انجامد.»
وی تأکید کرد که: «هزینه‌های موزه رینا سوفیا، که عمدتاً از منابع مالی عمومی، از تلاش‌های مهاجرین و طبقه کارگر اسپانیا تأمین می‌شود، نباید از آثار هنرمندان به نفع سازمان‌های سیاسی تحمیل کننده جنگ و خشونت، مانند ناتو بهره‌برداری کند، و این‌که هرگز نباید از منابع عمومی در چنین رویدادهای تأسف‌باری استفاده کند.»
وی در این یادداشت بر یک مطلب ضروری دیگر تأکید کرد، و آن این‌که موزه نه تنها باید نگهبان هویت فیزیکی «گرنیکا» باشد، بلکه باید از هویت سیاسی آن نیز حفاظت کند. و ما به آن هویت اخلاقی را نیز می‌افزاییم. زیرا نباید پذیرفت از اثری که جنایات فاشیسم در سال‌های ۱۹۳۰ را محکوم می‌کند به عنوان توجیه جنایات جهانی ارتش‌های امپریالیستی ناتو در قرن ۲۱ بهره‌برداری شود.
بی‌چاره «گرنیکا» و بی‌چاره پیکاسو، در دستان کسانی که دنیا را برای جنگ جهانی سوم آماده می‌کنند و خود نوادگان سیاسی مستقیم هیتلر، فرانکو و موسولینی هستند.
ــــــــــــــــــــــ
* رژیم ترکیه عضویت فنلاند و سوئد به ناتو را به تأخیر انداخت تا آن‌که این کشورهای اسکاندیناوی از پذیرش پناهندگان کُرد دست بردارند. در ۲۹ ژوئن نیروهای امنیتی مراکش و نیروهای گارد اسپانیا به حدود ۲۰۰۰ مهاجر آفریقایی که از حصارهای نرده‌ای بالا می‌رفتند تا وارد اسپانیا شوند، حمله‌ور شدند. در این واقعه حدود ۴۰ مهاجر کشته شدند، (توضیح جان کاتلینوتو، مترجم از اسپانیایی به انگلیسی).