هرم ثروت نشان میدهد که ۶۲ میلیون نفر از ۴٬۴ میلیارد نفر انسان بالغ و یا تنها ۱٬۲٪ جمعیت کره زمین، بیش از ۴۷٬۸٪ ثروت جهان را در اختیار دارد، که نمونه تکاندهنده بیعدالتی است. گذشته از صعود شگفتانگیز چین، ثروت و قدرت فردی کماکان در دست بلوک امپریالیستی آمریکای شمالی، اروپا و ژاپن قرار دارد که استرالیا نیز به آن اضافه شده است. بلوک امپریالیستی همانطور که بر تجارت، تولید ناخالص، بخشهای مالی و فنآوری غلبه دارد، تقریباً تمام ثروت خصوصی موجود را نیز به خود اختصاص داده است.
همهساله نتایج تحقیقات در این زمینه در گزارش به روز Credit Suisse منتشر میشود. این گزارش از طرف کارشناسان اقتصادی آنتونی شوروکز، جیمز دیویس و رودریگو یوبراس تهیه میشود. این یک گزارش مبسوط و جامع در مورد ثروتهای خصوصی در سراسر جهان و نابرابری در بین مردمان بالغ این جهان است. ثروت خصوصی، مستغلات، ذخایر مالی مثل سهام، اوراق بهادار و یا پول نقد منهای بدهیهای همه مردمان بالغ جهان ما را دربر میگیرد.
بنابرگزارش نامبرده در مورد سال ۲۰۲۲ ثروت جهانی در پایان سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۴۶۳٬۶ بیلیون دلار بود که به معنی رشد ۹٬۸ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۰و به مراتب بالاتر از رشد متوسط ۶٬۶٪ از آغاز قرن جدید بود. اگر از نوسانات بورس صرفنظر کنیم کل ثروت جهانی ۱۲٬۷٪ افزایش پیدا کرده است و سرعت رشد آن نسبت به سالهای گذشته بسیار شتاب پیدا کرده. ثروت متوسط فردی مردمان بالغ تا پایان سال ۲۰۲۱ به ۸۷۴۸۹ دلار رسید. در رتبه بندی کشورها ایالات متحده آمریکا و بعد چین، کانادا، هندوستان و استرالیا در سال ۲۰۲۱ بیشتر از کشورهای دیگر ثروت اندوزی کردند.
این افزایش ثروت (منقول و غیر منقول) به طور متناسب تقسیم نشد. برعکس. سهم ثروت ۱٪ برتر دوسال متوالی افزایش یافت و در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال ۲۰۱۹ از ۴۳٬۹٪ به ۴۵٬۶٪ رسید.
هرم ثروت جهانی نشان میدهد که ۶۲ میلیون نفر از رویهم ۴٬۴ میلیارد و یا تنها ۱٬۲٪ انسان بالغ در سطح جهان بیش از ۴۷٬۸٪ ثروت جهان را در اختیار دارند در حالیکه ۲٬۸ میلیارد انسان بالغ (یعنی ۵۳٬۲٪) تنها ۱٬۱٪ این ثروت را در اختیار دارند که نمونه تکان دهندهای از نابرابری است. در حالی که ۱٬۲٪ برتر (پس از کاهش بدهیها) از ثروت متوسط بیش از یک میلیون دلار برخوردار است، ۵۳٪ ثروتی کمتر از ۱۰ هزار دلار، یعنی ۱۰۰ برابر کمتر از آنها در اختیار دارد.
و در بین ثروتمندان نیز نابرابری به همین اندازه زیاد است و هرم دیگری را تشکیل میدهد. در پایان سال ۲۰۲۱ تعداد افرادی که دارای ثروتها کلان یعنی بیش از ۵۰ میلیون دلار بودند بالغ بر ۲۶۴۲۰۰ نفر بود. این رقم نسبت به پایان سال ۲۰۲۰ (۲۱۸۰۰۰ دلار) ۴۶۰۰۰ و نسبت به سال ۲۰۱۹، ۴۳۴۰۰ نفر افزایش یافته بود. این افزایشها بیش از دو برابر افزایش در سالهای گذشته در قرن جاری است. یعنی رویهم رفته تعداد افراد بالغ با ثروتی بالاتر از ۵۰ میلیون دلار در دوسال ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ بیش از ۵۰٪ افزایش یافته است. این رشد اخیر نابرابری، ناشی از رشد جهشوار حجم ثروتهای مالی در طول و پس از فراگیری کووید-۱۹ بود و باز این ثروتمندان که بخش عمده سرمایههای مالی را در اختیار دارند بودند که از آن منتفع شدند.
رشد کلی ثروت جهانی قبل از هرچیز ناشی از رشد ثروت در چین و گسترش «قشر متوسط» در به اصطلاح کشورهای در حال رشد است. با این حال ثروت متوسط این گروه بالغ بر ۳۳۷۲۴ دلار است که تنها ۴۰٪ ثروت متوسط در سطح جهان را منعکس میسازد. اکثریت افراد ثروتمند و بسیار غنی هنوز در به اصلاح «جهان شمالی» زندگی میکنند ولی باید اشاره کرد که ۷٪ فقیرترین افراد جهان در ایالات متحده آمریکا به سر میبرند.
نابرابری جهانی در واکنش به تغییرات نابرابری ثروت در درون کشورها به اصطلاح تغییر عناصر «داخلی کشور» افزایش مییابد و یا نزول میکند. ولی نابرابری همینطور در اثر تغییرات سطح رفاه متوسط در تک تک کشورها که آن را «عناصر بین کشوری» مینامند نسبت به حدمتوسط جهانی تغییر مییابد. در این قرن افزایش ثروت خصوصی در کشورهای در حال رشد ، به ویژه در چین و هندوستان، تفاوت ثروت بین کشورها را کاهش داد به طوری که عناصر بین کشوری به سرعت عقب رفت . این فاکتور مهمی برای افول نابرابری عمومی بود.
در قرن ۲۱ حدمتوسط ثروت سرانه از ۱۶۱۳ دلار/سالانه در سال ۲۰۰۰ به ۸۲۹۶ دلار در سال ۲۰۲۱ افزایش پیداکرد که مطابق با افزایش سالانه ۸٬۱٪ بود. این تغییر ناشی از رشد شدید ثروت متوسط در چین در ازاء هرفرد بود که از ۳۱۳۳ دلار به ۲۶۷۵۲ دلار در سال ۲۰۲۱ (۱۲٪ در سال) و یا ثروت متوسط در آمریکای شمالی که از ۷٪در سال ۲۰۰۰ به ۲۸٪ در سال ۲۰۲۱ رسید. ثروت متوسط سرانه در چین در سال ۲۰۰۰ تقریباً دوبرابر حد متوسط ثروت سرانه در جهان بود و امروز بیش از سه برابر شده است.
همینطور در هندوستان نیز حدمتوسط ثروت سرانه افراد بالغ از ۱۰۰۵ دلار در سال ۲۰۰۰ به ۳۲۹۵ دلار در سال ۲۰۲۱ یعنی ۷٪ رشد در سال رسید ولی در سال ۲۰۰۰ ثروت سرانه هر فرد بالغ در هندوستان فقط ۲٪ ثروت سرانه در آمریکای شمالی بود و اکنون به ۳٪ رسیده است و ثروت افراد بالغ در هندوستان هنوز زیر سطح متوسط جهان قرار دارد. در واقع این سهم از ۶۲٪ در سال ۲۰۰۰ اکنون به ۴۰٪ سقوط کرده و اگر نسبی حساب کنیم هندوستان در واقع در این زمینه پس رفته در حالی که باز به طور نسبی، چین پیشرفت نموده است.
و در اینجا یک نکته مهم که باید در نظر گرفته شود. اگر کسی دارای ملک و املاکی باشد که در آن زندگی میکند و پس از پرداخت کلیه وامها و بدهیها هنوز ۱۰۰ هزاردلار سرمایه و اندوخته در اختیار داشته باشد جزو ۱۰٪ از ثروتمندترین افراد بالغ کره زمین محسوب میگردد. شاید به سختی بتوان باور کرد ولی حقیقت دارد زیرا اکثر مردمان بالغ این جهان دارای ثروت قابل ذکری نیستند.
آنچه به نابرابری بین زن و مرد مربوط میشود، این گزارش برجسته میکند که از ۲۶ کشوری، که ۵۹٪ جمعیت بالغ جهان را تشکیل میدهند، ۱۵ کشور (از جمله مثلاً چین، آلمان و هندوستان) در دوسال اخیر شاهد پسرفت رفاه زنان بودهاند.
آنچه به ابرثروتمندان مربوط میشود، در پایان سال ۲۰۲۱ تقریباً ۶۲٬۵ میلیون میلیونر، یعنی ۵٬۲میلیون نفر بیشتر از سال قبل وجود داشت. در ایالات متحده آمریکا ۲٬۵ میلیون میلیونر جدید یعنی تقریباً نیمی از میلیونرهای جدید در سطح جهان به آن اضافه شد. این بزرگترین رشد تعداد میلیونرها است که در این قرن در کشوری و در زمانی مشاهده شده است و رشد پرسرعت تعداد میلیونرها در ایالات متحده را از سال ۲۰۱۶ تقویت میکند. اکنون ایالات متحده آمریکا با ۳۵۰ میلیون نفر جمعیت، ۳۹٪ کل میلیونرهای جهان را تشکیل میدهد، در حالی که چین با ۱٬۴ میلیارد جمعیت تنها ۱۰٪ میلیونر
آنچه که به توازن ثروت در درون کشورها مربوط میشود، ضریب چینی برای ثروت در پایان سال ۲۰۲۱ در ایالات متحده برابر ۸۵ بود (یادآوری میکنیم: ۱۰۰ به این معنی است که یک فرد بالغ صاحب تمامی ثروت است). در واقع در ایالات متحده آمریکا کلیه اندازههای نابرابری از اوایل دهه ۲۰۰۰ گرایش به صعود داشته است.مثلاً سهم ثروت ۱٪ برتر از افراد بالغ در این کشور از ۳۲٬۹٪ در سال ۲۰۰۰ به ۳۵٬۱٪ در سال ۲۰۲۱ رسید.
وضعیت در چین چگونه بود؟ ضریب جینی برای ثروت از ۵۹٬۵ در سال ۲۰۰۰ به بالاترین سطح خود یعنی ۷۱٬۷ در سال ۲۰۱۶ رسید. البته بعد از آن تا سال ۲۰۲۱ این ضریب کاهش یافت و به ۷۰٬۱ رسید که مطابق با ضریب جینی در سال ۲۰۱۰ بود و حدوداً ۲۰٪ از سطح ضریب جینی در ایالات متحده پایینتر بود. نابرابری ثروت در هندوستان در سال ۲۰۰۰ به مراتب بالاتر بود و از آن زمان تاکنون حتی بیشتر شده است. ضریب جینی از ۷۴٬۶ در سال ۲۰۰۰ به ۸۲٬۳ در پایان سال ۲۰۲۱ رسید. سهم ثروت ۱٪ برتر از ۳۳٬۲٪ در سال ۲۰۰۰ به ۴۰٬۶٪ در سال ۲۰۲۱ رسید. از این رو هندوستان نیز مانند ایالات متحده کشوری برای ثروتمندان است.
در برخی از کشورهای پیشرفته سرمایهداری در دهه اول قرن ۲۱ نابرابری ثروت کاهش یافت ولی بعد پس از بحران جهانی مالی و آغاز پاندمی دوباره رشد کرد. در سال ۲۰۲۱ ضریب جینی برای ثروت کمی بالاتر از سطح آن در سال ۲۰۰۰ یعنی ۷۰٬۲ در فرانسه و ۷۰٬۶ در بریتانیا و در همین سطح نیز در چین بود.
گزارش فوق در نقشه جهانی خود تصویر جامعی در مورد نابرابری ثروت بین کشورها و مناطق ارایه میکند و از این تصویر برمیآید که کشورهایی که شهروندانش با ثروتی بیش از ۱۰۰ هزار دلار دارای سطح رفاه بالایی هستند، در شمال آمریکا، اروپا بخشهای ثروتمندتر شرق آسیا، اقیانوس آرام و خاور نزدیک و چند کانون کوچک در منطقه کارائیب متمرکز شدهاند.
چین و روسیه کشورهای اصلی گروهی هستند که دارای رفاه متوسطند و حدمتوسط ثروت سرانه بین ۲۵ تا ۱۰۰ هزار دلار است. اعضای جدید اتحادیه اروپا و کشورهای مهم در حال رشد آمریکای لاتین و خاور میانه و نزدیک نیز به این گروه تعلق دارند.
یک پله پائینتر، با ثروت متوسط سرانه افراد بالغ بین ۵ تا ۲۵ هزار دلار گروه نامتجانسی متشکل از کشورهای پرجمعیت مانند هندوستان، اندونزی، فیلیپین و بخش عظیمی از آمریکای جنوبی و کشورهای برتر جنوب صحرا مانند افریقای جنوبی را در بر میگیرد. همینطور کشورهای آسیایی با سرعت رشد زیاد مانند کامبوج، لائوس و ویتنام نیز جزو این گروه محسوب میشوند.
کشورهایی با ثروت سرانه کمتر از ۵ هزار دلار آخرین گروه را تشکیل میدهند که در آن کشورهای افریقای مرکزی غالبند.
