قربانیان صرب مهمات اورانیوم به دنبال غرامت هستند

مهمات اورانیوم مورد استفاده ناتو در یوگسلاوی سربازان و غیرنظامیان را به طور یکسان آلوده کرد. با عواقب وحشتناک تا به امروز:

سرجان الکسیچ (Srdjan Aleksic)، وکیل صرب، به نمایندگی از ۴۰۰۰ موکل خود، شکایت‌نامۀ دسته‌جمعی علیه ناتو تنظیم کرده است. هدف او دریافت غرامت برای قربانیان بمباران ناتو در سال ۱۹۹۹ است. هزاران نفر در نتیجه استفاده از مهمات اورانیوم ضعیف شده به سرطان مبتلا شدند. صربستان بیش از یک دهه است که بالاترین میزان سرطان در اروپا را داشته، که دومین رتبه در جهان است. وکیل الکسیچ می‌داند که در مورد چه چیزی صحبت می‌کند. پدرش نیز پس از گلوله‌باران روستای زادگاهش با گلوله‌های اورانیوم، به سرطان پوست مبتلا شد.

بیش از پنج سال طول کشید تا این فرآیند آماده شود، از جمله رسیدگی به موارد فردی و به دست آوردن گزارش‌های رادیولوژیکی متعدد. تیم وکلا که اکنون از سوی کارشناسان کشورهای دیگر تقویت شده است، می‌تواند مطمئن باشد که نمایندگان ناتو را، که تاکنون از هر مسؤولیتی دوری کرده اند، به رعایت قوانین مربوطه وادار سازد. ناتو اعتراف کرده است که در طول مداخله ۷۸ روزه حدود ۱۵ تُن مهمات حاوی اورانیوم شلیک کرده است. اورانیوم که در اصل یک ماده ضایعاتی از صنعت هسته‌ای است، که در صورت تخلیه هنوز حاوی حدود یک درصد مواد رادیواکتیو است، به دلیل چگالی بالا به موشک‌ها قدرت نفوذ بسیار زیادی می‌دهد. هنگامی‌که به هدف برخورد می‌کند، فلز با اکسیژن موجود در هوا ترکیب می‌شود و هسته‌ای با دمای ۵۰۰۰ درجه سانتیگراد را از طریق سنگ تراشی یا زره فلزی به حرکت درمی‌آورد. گرد و غبار اورانیوم باقی مانده به وسیلۀ باد یا آب در مناطق وسیعی پخش می‌شود. در طول جنگ دوم عراق در سال ۲۰۰۳، پس از استفاده از گلوله‌های اورانیوم از سوی ارتش ایالات متحده، افزایش غلظت اورانیوم حتی در بریتانیا، چندین هزار کیلومتر دورتر، قابل اندازه‌گیری بود. آزمایشات روی ۳۵۰ سرباز ایتالیایی که پس از سال ۱۹۹۹ در کوزوو مستقر بودند، افزایش ۵۰۰ برابری غلظت اورانیوم در خون آن‌ها و افزایش شدید مسمومیت پرتوی را نشان داد.

مرگ تدریجی یکی از پی‌آمدهای جنگی است که خاویر سولانا، دبیرکل وقت ناتو در شامگاه ۲۴ مارس ۱۹۹۹ دستور اقدام برای آن‌را صادر کرد. پس از ۷۸ روز بمباران تروریستی، بیش از ۲۳۰۰ حمله هوایی، پرتاب ۵۰.۰۰۰ تُن مواد منفجره از جمله حدود ۳۰.۰۰۰ موشک اورانیوم، ناتو مسیر مرگ و ویرانی را در سراسر بالکان ایجاد کرده بود. بمب‌ها در روستاها و شهرهای صربستان جان چند هزار نفر را گرفت، ۴۸۰ ساختمان مدرسه و بیش از ۱۰۰ بیمارستان را ویران کرد. در ۴ و ۶ آوریل ۱۹۹۹، جت‌های ناتو پالایشگاه‌های اصلی پانچوو، نووی ساد و بور را به آتش کشیدند. تقریباً ۱۰۰.۰۰۰ تُن نفت در حال نشت، که حدود یک سوم آن سوخته بود، فاجعه زیست محیطی عظیمی را رقم زد.

آلمان با ۱۴ تورنادو برای شناسایی و مبارزه با پدافند هوایی صربستان در این مأموریت شرکت کرد. نیروی هوایی آلمان از اسکادران‌های بمب‌افکن پشتیبانی می‌کرد.

حمله ناتو به صربستان، بدون تأیید سازمان ملل، بدون این‌که یک کشور عضو ناتو از سوی صربستان تهدید شود، چه برسد به حمله، در اصطلاح رسمی ناتو نه جنگ، بلکه «مداخله بشردوستانه» نامیده شد. گرهارد شرودر، صدراعظم آلمان در سخنرانی تلویزیونی خود زمانی که بمب‌افکن‌ها در حال نزدیک شدن به بلگراد بودند، اعلام کرد: «ما جنگ به راه نیانداخته ایم، اما از ما خواسته شده است تا راه‌حلی مسالمت‌آمیز در کوزوو، از جمله با ابزار نظامی، پیاده کنیم.»

تا به امروز، دولت فدرال نمی‌خواهد چیزی در مورد مسؤولیت مشترک قربانیان بمب‌ها و تشعشعات بداند. وفادار به عبارتی که بارها و بارها تکرار می‌شود: «چون ارتش آلمان مهمات با اورانیوم ضعیف شده در اختیار ندارد، هیچ تعهد اولیه‌ای هم نمی‌تواند از آن انتظار داشت.» همین امر در مورد شلیک مهمات اورانیوم از لوله‌های تفنگ‌های آلمانی نیز صدق می‌کند. «هیچ مبنای قانونی برای ممنوعیت کشورهای شریک از استفاده از مهمات با اورانیوم ضعیف شده در تجهیزات تولید شده تحت همکاری آلمان وجود ندارد.» تقریباً به نظر می‌رسد که دولت فدرال حتی در آن زمان می‌دانست که این انکار هرگونه مسؤولیت می‌تواند بعداً مهم شود: در ۲۶ آوریل ۲۰۱۸ در سال جاری، جیمز هیپی، وزیر امور خارجه، در مجلس عوام بریتانیا اظهار داشت که بریتانیا مدتی پیش مهمات اورانیوم زره‌زن را به همراه تانک اصلی «چلنجر ۲» به اوکراین رسانده است. هیپی افزود: «به دلایل امنیتی، ما در مورد تعداد گلوله‌هایی که اوکراین قبلاً استفاده کرده است، اظهارنظر نمی‌کنیم. با این حال، مشخص است که کدام تفنگ گلوله‌های اورانیومی را شلیک می‌کند: تفنگ ۱۲۰ میلی‌متری L/55 «چلنجر ۲» مشابه اسلحه «لئوپارد II A6» است و از سازنده تسلیحات آلمانی راین متال می‌آید.