به گزارش «مردم سالاری آنلاین» خبرهای منتشر شده می‌گویند صیادان ترال علاوه بر آب‌های خلیج فارس و سواحل خوزستان و بوشهر و هرمزگان، از سواحل سیستان و بلوچستان و دریای مکران سر درآورده‌اند. کشتی‌هایی که چراغ خاموش می‌آید و کف دریا را جارو می‌زنند و می‌روند. از حدود یک هفته پیش هشتگ #صید_ترال_متوقف_کنید در شبکه‌های مجازی قوت گرفته است و درخواست برای توقف این نوع صید به مطالبه‌ای عمومی تبدیل شده. گویا باز هم پای چشم بادامی‌های چینی در میان است! اما صید ترال چیست؟ چه آسیبی به محیط ریست وارد می‌کند؟ و صیادان منطقه چرا آسیب دیده‌اند؟ در این گزارش سعی کرده‌ایم که شما را با اتفاقاتی که در خلیج فارس و دریای مکران در حال وقوع است بیشتر آشنا کنیم.
صید ترال در دریای مکران
البته که ماجرای صید ترال در دریای مکران از سال ۹۷ جنجال ساز شده و گویا این ماجرا همچنان ادامه دارد و ختم به خیر نشده است.
صید ترال چیست؟
ترال، تور ماهیگیری بزرگ و قیفی شکلی است که از دو طرف به تخته‌هایی متصل و معمولاً به دنبال شناور در بستر دریا کشیده می‌شود. گف‌روبی یا گوفه‌کشی یک روش ماهیگیری است که از قدیم الایام رواج داشته، در این روش توسط کشیدن تور در آب با یک یا چند شناور، ماهیگیری می‌کنند. ترال را می‌توان با یک قایق صیادی کوچک یا دو شناور مخصوص ترال انجام داد. این نوع ماهیگیری عمدتاً برای صیدهای تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. نمونه برداری‌های علمی یا مطالعاتی، یکی دیگر از موارد استفاده از ترال است.
بوسیله ترال فانوس ماهیان که جزء ماهیان میان زی هستند و میگو شیشه‌ای که در اعماق بیشتر از ۲۰۰ متر زندگی می‌کند صید می‌شود. این نوع صید بسته به چگونگی قرارگیری تور ترال در آب به ترال کف و میانی تقسیم می‌شود.
ترال میانی به عنوان نوعی ترال سطحی شناخته شده و از آن برای صید ماهیانی مانند آنچوی، ماهی تن و ماهی ماکرل، استفاده می‌شود، در حالی که با ترال کف، ماهیان کف زی و نزدیک کف مانند: روغن ماهی، ماهی مرکب، کفشک ماهیان و ماهی صخره‌ای صید می‌شود. اندازه تور ترال میان سطحی معمولاً بسیار بزرگتر از ترال کف است، دهانه‌های این تور بسیار بزرگ و چشمه‌ها، کوچک هستن.
ترال چه آسیبی به محیط زیست وارد می‌کند؟
استفاده از تور ترال و کف روبی دریا باعث آشفتگی و برهم خوردن توازن در زندگی دریایی می‌گردد. اگر چه امروزصید به روش ترال به شدت در برخی از کشورها کنترل می‌شود، ولی این روش صید، هدف بسیاری از اعتراضات زیست محیطی است. نگرانی‌های زیست‌محیطی مرتبط با ترال به دو حوزه مربوط می‌گردد: استفاده بیش از حد از ترال و آسیب‌های فیزیکی که ترال به بستر وارد می‌کند.
این روش به شدت برای محیط زیست مضر است و سال‌هاست که در بسیاری از کشورها ممنوع شده و حتی مجازات سنگینی دارد. این نوع صید باعث جارو زدن دریا از کف تا سطح، خسارت زیست محیطی وحشتناک و تغییر اکوسیستم، تلفات سنگین موجودات دریایی، تخریب و نابودی کف اقیانوس و آب‌های آزاد، خسارت به زیستگاه جلبک‌های دریایی، از بین بردن مرجان‌ها و عامل تشدید پذیر انقراض گونه‌های آبزی است. این‌ها بخشی از آسیبی است که صید ترال به محیط زیست وارد می‌کند.
شناوران ترال تمام موجودات دریایی را به دام می‌اندازند و صحنه‌های دلخراشی را برای آنها به موجود می‌آورند. این نوع صید باعث مرگ لاک پشت‌ها و دیگر آبزیان می‌شود. بارها شنیده شده که صیادان ترال با دیدن نیروهای حفاظت محیط زیست و مرزبانی تورهایشان را پاره می‌کنند، تورهای پاره شده در اعماق دریا باعث به دام افتادن و آسیب دیدن آبزیان بزرگتر می‌شود. در صید ترال گونه‌های با ارزشی از قبیل دلفین‌ها، کوسه‌ها، آبزیان صید ممنوع یا نابالغ مورد هدف قرار می‌گیرند.
شناورهای صیادی ترال زیستگاه مرجان‌ها در خلیج فارس را تخریب کرده‌اند. صخره‌های مرجانی از مهمترین و مفیدترین عوامل اکوسیستم‌های دریایی محسوب می‌شوند که وظیفه رشد جلبک‌های دریای و تولید مواد مغزی برای ماهی‌ها را دارند. سفید شدن و نابودی آنها باعث کم شدن بیش از اندازه منابع و تغییرات بدی در اکوسیستم آبزیان می‌شود. در واقع این مرجان‌ها نقشی بسیار مهم در برقراری تعال اکوسیستم دریای دارند. همچنین این مرجان‌ها به عنوان پناهگاه بسیاری از جانوران دریایی هستند. تپه‌های مرجانی نیز مثل یک ضربه گیر و حائل طبیعی سوانح در برابر امواج و طوفان‌های دریایی عمل می‌کنند.
مهمترین اجزای تأثیرگذار ترال تخته‌های صید هستند، که می‌تواند چندین تن وزن داشته باشند و شیار‌های عمیقی در کف دریا ایجاد کنند، و ساختار زنجیر پایینی نیز که معمولابه لبه پایین تور متصل بوده و همیشه با کف دریا در تماس باقی می‌ماند. بسته به نوع ساختارزنجیر پایینی، ممکن است سبب جابجایی سنگ‌های بزرگ یا تخته سنگ‌ها شده، آنها را همراه با کشیدن تور، برهم بزند یا به موجوداتی که حرکتی ازخود ندارند صدمه بزند و همچنین رسوبات بستررا برهم بزدند. این اثرات باعث کاهش تنوع گونه‌ها و تغییرات زیست‌محیطی به سمت رشد موجودات زنده فرصت طلب، می‌شود. این تخریب بسیار شبیه به برش یکسره درختان در جنگل است.
این روزها صید بیش از حد و بهره کشی بیش از اندازه از منابع دریایی زنگ خطر انقراض برخی گونه‌های دریایی را به صدا درآورده، به طوری ممکن است پتانسیل و توانایی تشکیل مجدد جمعیت پایدار و به اصطلاح بازیابی را در سال‌های آینده از دست بدهند.
با همه این شواهد و خطرات زیست محیطی کشورهای مالزی، کانادا، برزیل، استرالیا، انگلیس، نروژ، آمریکا، هنگ کنگ صید ترال را غیر قانونی اعلام کرده‌اند. اما در مقابل در ایسلند، کره جنوبی، چین و روسیه همچنان صید به روش ترال همچنان آزاد است. البته چینی‌ها محیط زیست ایران را برای اینکار انتخاب کرده‌اند.
روزی ماهیگیران بومی در حال نابودی است
این روش صیادی علاوه بر اینکه محیط زیست ایران را به سوی نابودی می‌برد، روز به روز نان سفره ماهیگیران بومی را هم کمتر می‌کند. ماهیگیران بومی نگران وضعیت موجود هستند چون ادامه این روند را سبب جارو کردن هر دو نوع ماهی قابل‌عرضه در بازار میدانند. ماهیگیانی که سال‌هاست روزی خود را از دریا با باز شدن پای ترال روزیشان کم و کمتر شده است و به قول خودشان صید، ضعیف شده است.
به گفته ماهیگیران محلی صدها لنج صیادی که همگی مجهز به ادوات ترال هستند به آب‌های هرمزگان در محدوده شهرستان بندرلنگه می‌آیند و دیگر فرصت تخم‌ریزی به ماهی‌ها را هم نمی‌دهند. آنها معتقد هستند که اگر جلوی این نوع صیادی گرفته نشود برای نسل‌های بعد چیزی نخواهد ماند و ما باید قید این شغل را بزنیم. تا دیر نشده باید فکری کرد.
صید ترال و کابوسی که پایان ندارد
تسنیم
۴ آذر ۱۳۹۹
صید ترال و کابوسی که پایان ندارد/»ترالرهایی» که «دریای عمان» را جارو می‌کنند/ چرا ممنوعیت تمام و کمال صید ترال اجرا نمی‌شود؟
گروه استان‌ها ـ سازمان شیلات اعلام کرده ممنوعیت صید ترال صرفا مربوط به گونه فانوس ماهیان است؛ این درحالی ست که خود همین سازمان پیشتر گفته بود که هدف و صید اصلی ترالرها فانوس ماهیان هستند و حالا همین گفته اقرار به جارو کردن دریا توسط ترالرها است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار؛ ترال، ترالر، جارو کردن دریا و کشتی‌های چینی، کلید واژه‌هایی هستند که مدتی است جنجال به پا کرده و موجب شده افکار عمومی به مظلومیت صیاد ایرانی افسوس بخورد اما صید ترال و ترالر سال‌هاست بلای جان صیاد ایرانی و به ویژه صیاد بلوچستان است.
نماینده ادوار و پیشین چابهار در مجلس به تسنیم می‌گوید: از سال ۷۰ که نماینده شدم، حدود ۶۷ ترالر در آب‌های عمان مشغول به صید بودند، با وجود آنکه این ترالرها ملزم بودند در آب‌های عمیق و ۸ تا ۱۰ مایل به بعد صید کنند اما قوانین را رعایت نمی‌کردند و حتی تا ۲ و ۳ مایل ساحل هم می‌آمدند.
عبدالغفور ایران نژاد افزود: به مرور زمان با شکایت صیادان و کمک شیلات ترالرها از دور خارج شدند و از ۶۷ فروند به ۲۷ فروند رسیدند، از این ۲۷ فروند هم ۱۹ فروند از دور خارج شدند و هنوز ۸ فروند مشغول صید هستند.
۸ ترالری که نماینده ادوار چابهار از آن حرف می‌زند معمولا از اردیبهشت و خرداد ماه هرسال فعال می‌شوند و برخی تا مرداد و برخی هم تا آذرماه به صید می‌پرازند؛ کشتی‌های ترال در چندین کلاس نظیر فردوس، کیش و طبس در آب‌های ایران فعال هستند که مجوز ناوگان کیش و طبس مربوط به خلیج فارس و با تور میانی است و مجوز کلاس فردوس که شامل ۸ فروند و با تور کف روب می‌شود مربوط به آب‌های سیستان و بلوچستان است.
اقدامات برای ممنوعیت صید ترال در مجلس یازدهم آغاز شد تا آنکه بالاخره ابلاغ شد؛ معین‌الدین سعیدی نماینده مردم چابهار در مجلس و عضو فراکسیون محیط زیست پیشتر به تسنیم گفت: صید ترال صید مخربی است که هم دودش در چشم صیاد می‌رود و هم در چشم دوستدار محیط زیست، شکایت از این روش صید و سازمان شیلات به‌عنوان متولی مجوزهای آن به کمیسیون اصل ۹۰ مجلس ارسال شد و با پیگیری‌های نمایندگان و جمع آوری ۱۵ امضا هر نوع صید ترالی از اول آذرماه ممنوع اعلام شد.
اقرار سازمان شیلات به جارو کردن دریاها توسط ترالرها در این سال‌ها
با این حال سازمان شیلات تاکید می‌کند، هر نوع صید ترالی ممنوع نشده است و صرفا صید فانوس ماهیان آن هم برای مطالعه و ارزیابی ذخایر به مدت دوسال ممنوع شده است؛ این درحالی ست که خود همین سازمان پیشتر صید هدف ترال را همین فانوس ماهیان اعلام کرده بود که به دلیل ذخایر زیاد آنها در اقیانوس و عمق ۲۰۰ متر و به دلیل برداشت کشورهای هم‌جوار ایران، ایران هم باید از آن برداشت کند.
هدایت الله میرمرادزهی مدیرکل وقت شیلات سیستان و بلوچستان همین دوسال پیش زمانی که صید ترال و ممنوعیت آن دوباره داغ شده بود به تسنیم گفت: ما در خوشبینانه‌ترین حالت از ۲۵ درصد ذخایر دریا برداشت می‌کنیم، می‌افزاید: یکی از ذخایر غیرقابل چشم پوشی برای ارزآوری و اشتغال برای ما ذخایر ماهی غیرماکول فانوس ماهیان است که نصف ذخایر عمان را شامل می‌شود.فانوس ماهیان عمری یک‌ساله و ذخایری فراوان دارند که هم برای صادرات و ارزآوری مناسبند و هم طعمه صیدهای سنتی هستند.
وی افزود: ترالرها صرفاً و مشخصاً در آب‌های فراساحل مجاز به صید هستند و صید هدف آنها هم فانوس ماهیان است؛ ترالرها تعهد محضری ۴۵ روزه می‌دهند که در عمق ۲۰۰ متری و به فاصله ۱۰ مایل از ساحل و آن‌هم با تورمیانی و نه کف‌روب به صید بپردازند.
این گفته‌های چند صباح پیش مدیرکل وقت شیلات سیستان وبلوچستان درحالی است که حالا خود همین سازمان شیلات اعلام کرده صرفا ترال فانوس ماهی ممنوع شده است؛ در واقع این سازمان به برداشت بی‌رویه و به اصطلاح عامیانه یعنی جارو کردن دریا اقرار کرده است و گفته کشتی‌های ترال، ماهی‌های دیگر هم صید می‌کردند و حالا فقط و فقط صید هدفشان که تا همین دوسال پیش فانوس ماهی بود، ممنوع شده است.
با این حال هرچند حضور ترالرها از سوی سازمان شیلات هنوز ممنوع نشده اما قوه قضاییه اعلام کرده هر نوع صید ترالی ممنوع است و با آن برخورد می‌شود؛ فرمانده نیروی دریایی سپاه هم از توقیف ۲۰ کشتی ترال خبرداد و گفته: آن چیزی که در مجلس تصمیم‌گیری می‌کند و قانون می‌گوید نیروی دریایی سپاه آن را عملی می‌کند و آن چیزی که ماهیگیران و صیادان به‌صورت سنتی و انتظاری انجام می‌دهند باید حق و حقوقشان در خلیج فارس و دریای عمان حفظ شود.
سردار علیرضا تنگسیری، از توقیف ۲۰ فروند شناورهای خارجی در صید ترال توسط نیروی دریایی سپاه خبر داد و اضافه کرد: پس از اطلاع و صدور مجوز برای مقابله با صید غیرمجاز ترال ۲۰ فروند شناورهای صیادی خارجی را توقیف کردیم و صید آنها بین مردمی که دچار مشکلات اقتصادی بودند تقسیم شد.
پرساین جایگزین مناسبی به جای ترال برای برداشت‌های صنعتی از دریا
حالا اما اگر صید ترال ممنوع شود و شیلات به طور کامل آن را اجرا کند ایران چه راهکار دیگری برای برداشت صنعتی فانوس ماهیان و ماهیان غیرماکولی که شیلات می‌گوید افزایش بهره‌وری از دریاست و ایران باید زودتر برداشت کند، دارد؟
سازمان شیلات اعلام کرده می‌خواهد به صید سالانه ۳۰۰ هزارتن فانوس‌ماهی از عمان که یکی‌از مهمترین ذخایر عمده ماهی‌های غیرماکول است برسد. یک کارشناس شیلات می‌گوید: موثرترین و مثمرثمرترین روش صید صنعتی با آسیب‌های حداقلی زیست محیطی برای برداشت ماهی‌های غیرماکول و عقب نیاافتادن ایران از برداشت آنها روش صید پرساین است. پرساین به معنی سبد است؛ روش صید نوینی در دنیای امروز و در کشورهای پیشرفته برای صید صنعتی و برداشت حداکثری.
محسن نگهدای می‌افزاید: کشتی‌های پرساین با تجهیزات و رادارهای خود محل تجمع ماهی‌های غیرماکول هدفشان که مثلا فانوس ماهیان است را در عمق ۲۰۰ متر شناسایی می‌کنند و توری شبیه به سبد به صورت محاطره‌ای دور تا دور محل شناسایی شده پهن کرده و ماهی‌های هدف صید را با آب بیرون می‌آورند و مستقیم در سردخانه‌هایشان می‌برند؛ با این روش نه ماهی‌ها مرغوبیتشان را ازدست می‌دهند و نه صید ضمنی زیادی (ماهی غیر هدف در تور صید صنعتی که بی‌مصرف هستند و دور ریخته می‌شوند(خواهیم داشت.