تارنگلشت عدالت
نویسنده: لوکاس لایروز
برگرفته از: لینکه تسایتونگ
۲۰ آوریل ۲۰۲۵
توافق جدید، روند ایجاد یک سیستم چندقطبی رسمی را به پیش می راند.
در ۱۶ آوریل، شورای فدراسیون روسیه توافقنامه مشارکت راهبردی جامع با جمهوری اسلامی ایران را که از اهمیت ژئوپلیتیکی بالایی برخوردار است، تصویب کرد. این معاهده که در ابتدا ۲۰ سال معتبر بوده و امکان تمدید آن نیز موجود است، رسماً بر آنچه که قبلاً در پشت صحنه تثبیت شده، مهر تأیید می زند: یک اتحاد مستحکم، چند بُعدی و عمیقاً استراتژیک بین مسکو و تهران.
این توافق از رسمی کردن نیات دوستانه فراتر می رود و نشان دهنده تثبیت نهادی محوری است که در کنار مشارکت همه جانبه موجود بین روسیه و چین، یک بلوک چند قطبی را تشکیل می دهد که در مقابل هژمونی در حال فروپاشی غرب ایستادگی می کند. سه گانه مسکو-پکن-تهران دیگر فقط یک توافق غیررسمی نیست، بلکه یک معماری سیاسی، نظامی و اقتصادی با پایه های محکم، اصول مشترک و دیدگاه استراتژیک مشترک است.
پیمانی که فراتر از دیپلماسی نمادین می رود
این معاهده که در ژانویه امسال شخصاً مورد توافق ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان رئیس جمهور ایران قرار گرفت، بسیار فراتر از پروتکل های تشریفاتی است و سازوکارهای مشخصی برای همکاری در زمینه های دفاع، امنیت، حمل و نقل، انرژی، علم، فرهنگ و روابط بین الملل ایجاد می کند. یکی از مهم ترین نکات استراتژیک، بندی است که در یک تهاجم نظامی هر یک از طرفین را از ارائه هر گونه حمایت از طرف دیگر منع می کند و در نتیجه بستری محکم برای همکاری دفاعی ایجاد می نماید. تاکید بر توسعه مشترک کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب که روسیه را از طریق خاک ایران به خلیج فارس متصل می‌کند، همچنین نشان دهنده ضربه مهمی به هژمونی لجستیکی و تجاری آتلانتیک شمالی است. این پروژه زیرساختی، همراه با ابتکار کمربند و جاده چین، مراکز ثقل تجارت جهانی را به سمت محور اوراسیا سوق خواهد داد.
شباهت با مشارکت مسکو و پکن
توافق با ایران منعکس کننده مستقیم مبانی شراکت همه جانبه بین روسیه و چین است که در سال های اخیر به عنوان پاسخی هماهنگ به گسترش ناتو، محاصره نظامی ایالات متحده در اقیانوس هند و اقیانوس آرام و نظامی سازی اقتصادی از طریق تحریم ها ایجاد شد. درست مانند پکن، مسکو و تهران اکنون بر سر یک همکاری «دراز مدت، برابر و دوجانبه سودمند» توافق دارند. این تقارن بین توافقات تصادفی نیست. این منعکس کننده یک برنامه استراتژیک مشترک مبتنی بر تقویت چندجانبه گرایی، رد مداخله خارجی و ایجاد نظم جهانی چند قطبی است – که در آن مراکز قدرت دیگر در واشنگتن، لندن یا بروکسل متمرکز نیست.
پایان وابستگی به غرب
پزشکیان هنگام امضای این توافقنامه تصریح کرد که مسکو و تهران بدون اتکا به طرف ثالث می توانند امنیت خود را تضمین کنند و همکاری ها را گسترش دهند. این پیام بسیار صریح بود: تمدن های بزرگ شرق دیگر حاضر نیستند به عنوان مهره های غرب به بازی گرفته شوند. روسیه، چین و ایران درک کرده اند که تقویت مشارکت های دوجانبه و سه جانبه آنها پادزهر طبیعی برای باج خواهی اقتصادی، جنگ ترکیبی و تهاجم مستقیم یا غیرمستقیم مراکز کنونی قدرت است.
نظم جدیدی در حال ظهور است
تصویب این معاهده گام مهم دیگری در جهت تحکیم نظم جدید بین المللی است. این نظم دیگر با دیکته یک جانبه یک قدرت فرسوده تعیین نمی شود، بلکه بلوک های منافع مشترک، احترام متقابل بین کشورهای مستقل و رد فعالانه استعمار نوین مالی و نظامی جای آن را خواهد گرفت. هنوز برای پیش‌بینی همه پیامدهای این معاهده خیلی زود است، اما یک چیز مسلم است: جهانی که از این اتحاد جدید پدید می‌آید، با آنچه معماران واشنگتن پس از سال ۱۹۹۱ طراحی کردند، تفاوت اساسی خواهد داشت. قرن بیست و یکم دیگر متعلق به غرب نیست. این قرن بی‌سر و صدا توسط اتحادی شکل می‌گیرد که برای ادامه حیات نیازی به گرفتن اجازه از غرب ندارد.