تارنگاشت عدالت
برگرفته از: نوید (وابسته به حزب تودۀ ایران)، سال چهارم، شمارۀ ۶۷، شنبه ۷ بهمن ۱۳۵۷
رفیق کیانوری دبیر اول کمیتۀ مرکزی حزب تودۀ ایران طی مصاحبه‌ای با خبرنگار هفته‌نامه نیوزویک (که در شمارۀ ۲۹ ژانویه [۱۹۸۹] این هفته‌نامه انتشار یافته) مواضع حزب تودۀ ایران را در باره برخی مسایل مربوط به حزب و جنبش روشن ساخته است. ما بخش‌هایی از این مصاحبه را به اطلاع خوانندگان گرامی می‌رسانیم (متن کامل مصاحبه بعداً منتشر خواهد شد):
رفیق کیانوری در باره آیت‌الله خمینی می‌گوید: «… آیت الله خمینی در بیست سال گذشته علیه شاه و تمام امپریالیست‌ها مبارزه کرده است. ما از ابتکار ایشان در باره برانداختن سلطنت، تشکیل شورای انقلاب اسلامی، تشکیل مجلس مؤسسان به منظور تصویب قانون اساسی جدید و ایجاد حکومت ملی، که به سلطۀ امپریالیسم پایان دهد، تأمین دمکراسی برای خلق و استفاده از ثروت‌های ملی به نفع عموم مردم پشتیبانی می‌کنیم. این پشتیبانی یک تاکتیک نیست. بلکه حمایتی جدی و بی‌شائبه است.»
خبرنگار می‌پرسد: «آیا شما به عنوان یک مارکسیست، از خصوصیات عقاید اسلامی آیت‌الله خمینی نگران نیستید؟»
رفیق کیانوری پاسخ می‌دهد: «رهبران مذهبی شیعه ریشه‌های عمیق دمکراتیک دارند و همواره با خلق و نیروهای ملی و ضدامپریالیستی پیوند داشته اند. بدین‌جهت آیت‌الله خمینی با طرح شعارهای قاطع و شدید علیه شاه پشتیبانی ما را به دست آورد … حزب تودۀ ایران عناصر به طور عینی مترقی جنبش ایشان را تأیید می‌کند. ما تمام کوشش خود را به کار می‌بریم تا با ایشان زبان مشترکی پیدا کنیم. ما معتقدیم که در لحظه مساعد کنونی، ایشان در تکامل جامعه ایران، نقش کاملاً مترقی ایفاء می‌کنند.»
خبرنگار می‌پرسد: «چه مدت حزب تودۀ ایران و آیت‌الله خمینی می‌توانند در راه واحد گام بردارند؟»
رفیق کیانوری پاسخ می‌دهد: «برای مدت بسیار طولانی. به نظر من، بین سوسیالیسم علمی و محتوای اجتماعی اسلام تفاوت زیادی وجود ندارد. برعکس، نقاط مشترک فراوان است. در بسیاری از کشورهای سوسیالیستی، مسلمانان زندگی می‌کنند و از این بابت هیچ مشکلی ندارند.»
خبرنگار پرسید: «شرکت احتمالی در قدرت را چگونه می‌بینید؟»
رفیق کیانوری پاسخ می‌دهد: «این امر که ترکیب جبهه متحد احتمالی پیشنهادی ما چه خواهد بود، در درجه دوم اهمیت قرار دارد. مهم محتوای برنامه مشترک است.»
خبرنگار می‌پرسد: «آیا همکاری با جبهه ملی را ممکن می‌دانید؟»
رفیق کیانوری پاسخ می‌دهد: «ما با هر حزب سیاسی که با هدف‌های ما موافق باشد، همکاری خواهیم کرد. این هدف‌ها به طور کلی عباتند از: پایان دادن به سلطه امپریالیسم آمریکا و سایر امپریالیست‌ها، متوقف ساختن خریدهای کمرشکن اسلحه و تشکیل مجلس مؤسسان.»
خبرنگار می‌پرسد: «زیر رهبری جدید شما، حزب توده، طی اعلامیه‌ای دعوت به تدارک مبارزه مسلحانه کرده است. آیا شما جنگ داخلی را اجتناب‌ناپذیر می‌دانید؟»
رفیق کیانوری پاسخ می‌دهد: «یک حزب سیاسی همیشه باید دست خود را باز گذارد. مبارزه ملی که به خروج شاه انجامید، ممکن است به شکل مسالمت‌آمیز به نتایج منطقی خود برسد- با ارتشی در خدمت جمهوری ایران- این هم ممکن است که نیروهای ارتجاعی ایران با پشتیبانی امپریالیستی ایالات متحده و اسرائیل دست به کودتایی بزنند که از آنچه تاکنون پیش آمده، فعالانه‌تر باشد. مانند آنچه که در شیلی روی داد و یا قتل‌عام کمونیست‌ها در اندونزی. ما نه این را می‌خواهیم و نه تکرار حوادث ۱۹۵۳ (۱۳۳۲)، که به سرکوب حزب تودۀ ایران منجر شد. از این جهت ما باید هشیار باشیم.»
خبرنگار می‌پرسد: «برای انجام این مبارزه، از کجا اسلحه فراهم خواهید کرد؟»
رفیق کیانوری پاسخ می‌دهد: «در طول تاریخ، جنبش‌های انقلابی همیشه برای حل این مشکل، راه‌حل خاص خود را یافته اند. اسلحه را همیشه می‌توان به دست آورد یا خرید. ایران پُر از اسلحه است.»
خبرنگار می‌پرسد: «اگر جنگ داخلی شود، به عقیدۀ شما نقش ارتش چه خواهد بود؟»
رفیق کیانوری پاسخ می‌دهد: «ارتش ما منشاء خلقی دارد. نود درصد سربازان از خانوده‌های دهقانی و ده درصد بقیه از خانواده‌های کارگری هستند. ما معتقدیم که جنبش انقلابی بالنده مردم، در پشت دیوارهای سربازخانه‌ها متوقف نخواهد شد. هم‌اکنون نشانه‌هایی از این امر موجود است. ما می‌دانیم که اکنون، ارتش مجبور است برای سرکوب تظاهرات، در پی داوطلب باشد. این دلیلی است بر یکپارچه نبودن وفاداری ارتش.»
خبرنگار می‌پرسد: طبق قرارداد ۱۹۲۱ ایران و شوروی، اتحاد شوروی حق دارد که در صورت حمله به ایران، به کمک این کشور بیاید. به نظر شما اهمیت این قرارداد در چیست؟»
رفیق کیانوری پاسخ می‌دهد: «این قرارداد تنها عاملی بود که مانع شد بریتانیا بتواند ایران را مستعمره خود سازد. این قرارداد همیشه نقش مهمی در حفظ استقلال ملی ایران ایفاء کرده است. و این نقش مهم را در لحظه کنونی و در آینده نیز حفظ خواهد کرد.»