تارنگاشت عدالت
نویسنده: فولکر هرمزدورف
برگرفته از: عصر ما
۲۲نوامبر ۲۰۲۴
جنگ قدرت بین جناح های حزب حاکم جنبش برای سوسیالیسم (MAS) که با انشعاب روبه روست، می تواند به شکست اردوگاه مترقی در انتخابات سال آینده بولیوی منجر شود. درگیری بین رهبران این حزب، یعنی رئیس فعلی دولت “لوئیس آرسه”، و رئیس جمهور سابق، اوو مورالس، که توسط کودتاچیان دست راستی در نوامبر ۲۰۱۹ سرنگون شد، در چند روز گذشته، تشدید یافته است.
در ۱۴ نوامبر، دادگاه قانون اساسی، که زیر سلطه غالب حامیان آرسه قرار دارد، رهبری حزبی را که مورالس ۲۶ سال پیش تأسیس کرده بود، از او سلب کرد. همین دادگاه پیش از این مورالس را از شرکت در انتخابات ریاست جمهوری به عنوان رقیب آرسه در سال ۲۰۲۵ منع کرده بود. مورالس هیچ یک از این دو تصمیم را به رسمیت نشناخته است. او از حامیان خود و نمایندگان جنبش‌های اجتماعی دعوت کرد در این جمعه در تظاهرات شهر “لوکا انیِه” در کوچابامبا شرکت کنند. او در ایستگاه رادیویی “کاوساچون کوکا” اعلام کرد که «در آن تظاهرات آینده، مبارزه و مقاومت در کشور تعیین خواهد شد.»
به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، دولت هم اکنون علیه حامیان مورالس دست به اقدامات قانونی زده است. حامیان برجسته مورالس، از جمله نماینده بومی “رامیرو کوچو” و رهبر دهقانان “اومبرتو کلاروس”، یک هفته پس از پایان بلوکه کردن ۲۴ روزه جاده “اِویستاس” دستگیر شدند. جنبش مارکسیستی “Movimiento Guevarista” اعلام کرد که در جریان اقداماتی که روز ۶ نوامبر پایان یافت حداقل ۱۲۰ نفر بازداشت شدند. روز شنبه، “ادواردو دل کاستیلو”، وزیر کشور تأیید کرد که هم دبیر اجرایی اتحادیه کارگران کشاورزی و کشاورزان کوچک CSUTCB، “پونسیانو سانتوس”، و هم “خوان رامون کینتانا”، وزیر ریاست جمهوری در سه دولت تحت رهبری اوو مورالس، با حکم بازداشت تحت تعقیب هستند. سانتوس در فراخوانی برای شرکت در سازوکار بلوکه کردن، آرسه را “خائن” و “دست نشانده امپراتوری” خوانده بود.
کینتانا قبلاً در سال ۲۰۲۲ به عنوان سخنران در کنفرانس روزا لوکزامبورگ در برلین که توسط روزنامه “Junge Welt” سازماندهی شده بود، اشاره کرده بود که کودتای ۲۰۱۹ علیه مورالس و MAS از قبل برنامه ریزی شده بود و باید آن را واکنشی نسبت به «بحران هژمونی سرمایه داری جهانی» دانست. الیگارشی بولیوی دست در دست واشنگتن، از روز اول دوره حکومت MAS، «حمله بزرگ امپراتوری» را آغاز کرد. کینتانا گفت که کودتا آخرین وسیله مداخله گرایی ایالات متحده بود.
جالب است که کینتانا و افرادی که اکنون توسط پلیس آرسه دستگیر شده اند، از جمله به تروریسم، تحریک به اعمال جنایتکارانه و شورش مسلحانه متهم هستند.مورالس دستگیری‌های «غیرقانونی و خودسرانه» را محکوم کرد و گفت که حامیان او «به دلیل رهبری اعتراضات اجتماعی از آزادی خود محروم می‌شوند.» جنبش گواریستهای بولیوی از «سازمان های چپ و جامعه بین المللی”»خواست تا «اجازه ندهند این رژیم صدای مردم را خاموش کند».این سازمان گفت: برای جلوگیری از تکرار تجربه کودتای ۲۰۱۹، باید دلایل کودتای خونین را به خاطر بسپاریم. مهم ترین نکته این است که این کشور با حدود ۲۱ میلیون تن لیتیوم دارای بزرگترین ذخایر این ماده در جهان است. “سینتیا سیس‌نروس فاجاردو” که تا سال ۲۰۱۹ یکی از اعضای دولت مورالس بود، در پورتال آنلاین “Rebelión” هشدار دادکه هرچندپس از اینکه بولیوی در ماه اکتبر به عنوان یک کشور شریک در گروه BRICS پذیرفته شد، دولتآرسهدر استخراج و فرآوری لیتیوم به همکاری با روسیه و چین پرداخت، اما او در عین حال یک استراتژی دوگانه ای را دنبال می کند که دسترسی بعدی ایالات متحده به منابع نامبرده را منتفی نمی کند.
میلتون ماچوکا کورتز، استاد دانشگاه UCB کوچابامبا می‌گوید در بحران ناشی از کاهش درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز، که منجر به کمبود ارز، سوخت و غذا و افزایش درگیری‌های اجتماعی می‌شود، جنگ قدرت بین اردوگاه آرسه «عمل‌گرا» و «منتقد سازش‌ناپذیر سرمایه‌داری» مورالس تشدید می یابد که مبین خلاء ایدئولوژیکی حزب میلیون نفری است که به تضعیف آن منجر خواهد شد و پایگاه توده‌ای آن را از بین خواهدبرد. فقدان جهت گیری ایدئولوژیک MAS منجر به تضعیف حزب شده و نقش آن را به عنوان یک نیروی دگرگون کننده تضعیف می کند. نویسنده اثر «سوسیالیسم در بولیوی» استدلالی از آنتونیو گرامشی را مطرح می‌کندکه بر اساس آن یک بلوک تاریخی وقتی دیگر نتواند منافع پایگاه اجتماعی خود را نمایندگی کند یا پروژه معتبری برای آینده ارائه دهد، هژمونی خود را از دست خواهد داد. اگرچه MAS توانست نفوذ احزاب نئولیبرال را پس بزند و شکست‌هایی به کودتاگران دست راستی تحمیل و یک پروژه چند ملیتی مترقی را راه اندازی کند، اما هرگز به یک پیشتاز انقلابی با خط سیاسی روشن به معنای لنینیستی تبدیل نشد. اینکه آیا روند فروپاشی MAS که از اتحادیه های کارگری و جنبش های مختلف اجتماعی دیگر برخاسته است، هنوز قابل جلوگیری است یا خیر، با توجه به آزار و اذیت روزافزون مخالفان در درون حزب، روز به روز کمتر محتمل می شود.