تارنگاشت عدالت
نویسنده فلیکس آبت
برگرفته از فوروم ژئوپلیتیکا
۲۶ سپتامبر ۲۰۲۵
تحریم های غربی ۳۸ میلیون نفر را به قتل رسانده است
ده ها سال است که تصمیم گیرندگان سیاسی غربی تحریم ها را به عنوان آلترناتیوی «انساندوستانه» در مقابل خشونت نظامی قرار می دهند. در واقع این تحریم ها جنگ افزار هایی است که درد و رنج فراوان برای مردمی که هیچ کنترلی بر اقدامات دولت هایشان ندارند به ارمغان می آورد. تحقیقات جدیدی این امر را به شکل قانع کننده ای نشان می دهد. برای بسیاری از فرهیختگان، تحریم ها یک تم انتزاعی برای بحث و گفتگو در دفترهای امن و امان آنها است. استاد انگلیسی، دیوید تیزارد انتقاد من به تحریم ها را طی مقاله ای مختصر و مفید رد کرد و نوشت: « فرهیختگان در مورد تأثیر تحریم ها و پیامدهای اخلاقی آن بحث و گفتگو می کنند»، گویی که مرگ میلیونها نفر فقط ملاحظات نظری است.
برای بسیاری از افراد دیگرلغت «تحریم» شاید به نوعی یک دست افزار دیوان سالارانه به نظر رسد، یک گزینه سیاسی پنهان در روابط دیپلماتیک. ولی اکنون ثابت شده که تحریم ها، به ویژه تحریم هایی که از طرف ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا به اجرا در آمده از دهه ۱۹۷۰ تا کنون به مرگ تخمیناً ۳۸ میلیون نفر انجامیده (۱) (۲) (۳)، یعنی شش برابر قربانیان هولوکاست بین سال های ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۵٫
این رقم از تحقیقات پیشگامانه ای که در مجله لنست گلوبال هلث منتشر شده، به دست آمده است که در آن کارشناسان امور اقتصادی برای اولین بار هزینه انسانی جهانی تحریم ها را تجزیه و تحلیل کردند. نتایج این تحقیقات بسیار دردناک است. ده ها سال تحریم نه به عنوان «آلترناتیو صلح آمیز» بلکه به عنوان اسلحه، ابزاری که توسط آن ملل پرقدرت غربی جنوب جهانی را منضبط کرده و تنبیه نمودند. تحریم ها نوعی اعمال زور است که باید کشورهای مستقل را مجبور کند تا خود را با منافع اروپا و آمریکا تطبیق دهند. و هر کشوری که جرأت کند راهی مستقل را دنبال نماید ، با خطر اختناق اقتصادی رو به رو می شود که در موارد بسیاری مرگ توده ای را به دنبال دارد.
ملل کوچک بیش از دیگران رنج می برند
تحریم های غرب به طور نامتناسبی بر کشورهای کوچکتر و از نظر منابع طبیعی فقیرتر تأثیر می گذارد:
عراق: تحریم های آمریکا باعث مرگ تخمیناً ۵۰۰ هزار کودک شد. (۴)
کره شمالی: محدودیت برای کود شیمیایی، نفت و گاز و آلات و ادوات کشاورزی منجر به گسترش گرسنگی و نابودی بذر در مزارع شد.
کوبا و ونزوئلا: تحریم ها در دراز مدت باعث خسارات اقتصادی شد و ونزوئلا قریب ۷۰۰ میلیارد دلار از تولید ناخالص ملی خود را از دست داد.
هنگامی که من در کره شمالی گروه ABB را با هدف ایجاد الکتریسته نمایندگی می کردم تا میلیونها نفر از فقر نجات یابند، این تصمیم زیر فشار ایالات متحده آمریکا با شکست روبه رو شد.
فلیکس ابت (نفر اول از سمت چپ) در حضور وزیر زغال سنگ و انرژی کره شمالی، وزیر امور خارجه سوئیس و سفیر سوئد، یک قرارداد اولیه نه رقمی دلاری برای گروه ABB سوئیسی-سوئدی با کره شمالی امضا میکند. یونهاپ گزارش داد که پروژه شبکه ولتاژ بالای ABB با هدف نوسازی سیستم فرسوده برق کره شمالی انجام شده است، در حالی که فایننشال تایمز خاطرنشان کرد که این پروژه میتواند تلاشهای واشنگتن برای انزوای اقتصادی پیونگ یانگ را تضعیف کند. در نهایت، واشنگتن موفق شد و این پروژه هرگز اجرا نشد
بعدها شرکت دارویی که من عهده دار ریاست آن بودم و اولین شرکت دارویی در کره شمالی بود که لیسانس Good Manufacturing Practices (GMP) را دریافت کرد به دلیل تحریم های آمریکا نتوانست مواد تولیدی لازم را تهیه کند. حفظ استاندارهای لازم دیگر مقدور نبود ودر نتیجه احتمالاً باعث مرگ بسیاری از بیماران می شد که دیگر دسترسی به داروهای پرارزش حیاتی نداشتند.
اولین شرکت کره شمالی که از طریق مناقصه رقابتی قراردادهای بینالمللی را برنده شد. فلیکس ابت، مدیرعامل این شرکت، و معاون کرهای او داروهای تولید داخل را به خریداران خارجی تحویل میدادند – تا اینکه تحریمها این پروژه را متوقف کرد.
این نمونه ها نشان می دهند که چگونه تحریم ها کشورها را ویران می کنند، واردات را جایگزین نمی کنند و یا منابع داخلی را به طور کارا بسیج نمی نمایند.
کشورهای بزرگتر با منابع طبیعی بیشتر می توانند مقاومت کنند
برخلاف کشورهای ضعیف تر کشورهای بزرگتر با منبع طبیعی بیشتر مانند روسیه و چین به مراتب مقاوم تر بودند. با وجود تلاش های غرب برای محروم کردن روسیه از دسترسی به فن آوری، دسترسی به بازارهای مالی و تجاری، این کشور از منابع عظیم طبیعی، از صنایع و شرکای جهانی خود استفاده کرد تا اقتصاد خود را برپا نگاه دارد و حتی آن را قدرتمندتر کند. تحریم ها باعث شد که سرمایه های غربی در اختیار دولت روسیه قرار گیرد، تولید محلی شتاب یابد و تأمین خودکفایی تقویت شود.
چین از محدودیت هایی که آمریکا و اروپا در زمینه واردات فناوری های پیشرفته به وجود آورده بود استفاده کرد تا در زیرساخت های داخلی، فناوری و شبکه تجاری جهانی سرمایهگذاری کند. همه این موارد یک الگوی روشن عرضه می کند: تحریم ها بزرگترین خسارت ها را به کشورهای کوچک و ضربه پذیروارد می کند در حالی که کشورهای بزرگ و غنی از نظر منابع طبیعی می توانند ضربه گیر ی کنند ، خود را با آن وفق دهند و حتی از آن بهره گیرند.
نمونه های تاریخی
در دهه ۱۹۷۰ به طور همزمان ۱۵ کشور زیر تحریم های یکجانبه غرب قرار داشت. این تحریم ها دقیق نبود، تمام اقتصاد را در بر می گرفت، صنایع را بی ثبات می کرد، تجارت و بازارهای مالی را مختل می نمود و بحران هایی را ایجاد می کرد که می توانست به سرنگونی دولت ها منجر شود.
• شیلی، ۱۹۷۰: پس از انتخاب سالوادور آلینده، نیکسون به مشاورانش دستور داد که «اقتصاد (شیلی) را به زوزه کشیدن وادارند» (۵) پتر کورنبلو، مورخ آن را «محاصره ناپیدا» نامید (۶). ایالات متحده آمریکا اعتبارات و تجارت با شیلی را قطع کرد که شورش مردم و تلاشی اقتصاد و با حمایت آمریکا کودتایی به نفع دیکتاتور نظامی آگوستو پینوشه را به دنبال داشت.
• عراق، دهه ۱۹۹۰: پس از جنگ خلیج تحریم ها اقتصاد این کشور را متلاشی کرد. دسترسی به آب پاکیزه، الکتریسته و دارو به هم ریخت، صدها هزار کودک به دنبال بیماری های علاج پذیر جان خود را از دست دادند. مقامات سازمان ملل متحد این وضعیت را نسل کشی نامیدند.(۴)
• ونزوئلا، ۲۰۱۷-۲۰۱۸ : تحریم های ایالات متحده بحران اقتصادی شدید کشور را تشدید کرد و تقریباً ۴۰ هزار نفر را تنها در یک سال به دلیل فقدان مواد غذایی و دارو کشت.(۱) (۲)
تحریم به عنوان جنگ با ابزار دیگر
این نمونه ها نشان می دهند که تحریم آلترناتیو انساندوستانه به جای جنگ نیست، بلکه جنگ با ابزار دیگر است که اغلب کشنده تر می باشد زیرا ضعیف ترین ها ، یعنی کودکان، زنان و سالخوردگان را هدف قرار می دهد. از سال ۲۰۱۲ تا کنون بیش از یک میلیون کودک بهخاطر تحریم های ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا جان خود را از دست داده اند.(۱)
تحقیقات لنست داده های موجود از سال ۱۹۷۰ تا ۲۰۲۱ و نرخ مرگ و میر در کشورهای مورد تحریم و کشورهای تحریم نشده را تجزیه و تحلیل کرد و نشان داد که تحریم های اعمال شده توسط ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا در طول نیم قرن گذشته با ۳۸ میلیون مرگ اضافی در ارتباط بوده است (۱) (۲) (۳). در اواخر دهه ۱۹۹۰ هر سال بیش از یک میلیون انسان به دنبال این سیاست جان خود را از دست داد. تنها در سال ۲۰۲۱ تحریم ها ۸۰۰ هزار قربانی به جای گذاشت که چندین برابر قربانیان ناشی از جنگ بود.(۲).
این خسارت جنبی نیست بلکه اغلب هدف مورد نظر است. یک یادداشت محرمانه از دهه ۱۹۶۰ که اکنون در دسترس عموم قرار گرفته توصیه می کرد که باید به کمک تضعیف هدفمند اقتصاد توسط ایجاد گرسنگی، یأس و سرگشتگی در کوبا دولت را سرنگون کرد. این یک جنگ اقتصادی است که زیر پوشش سیاست مشروع باید مردم را به تسلیم وا دارد.
تحریم می کشد: آیا ما خود را به ندیدن می زنیم؟
تحریم که اغلب «سلاح گرسنگی» نامیده می شود، بی رحمانه می کشد. میلیون ها نفر در کشورهایی که در مقابل کنترل غرب مقاومت می کنند دچار رنج و عذاب می شوند در حالی که خبرگان این کشورها که گویا غرب خواستار سقوط آنان است، عمدتاً در امان می مانند. به کمک دلار، و یورو سوئیفت و فناوری های سؤال برانگیز قدرتهای غربی در کوتاه ترین مدت ملل دیگر را از جهان مدرن بیرون می رانند.
ولی اکنون شکاف هایی در حال پیدایش است: CIPS و BeiDou چینی و مشارکت های فناورانه در جنوب جهانی به ملل کمک می کند تا استقلال خود را مجدداً به دست آورند.
همه ساله نیم میلیون نفر جان خود را از دست می دهند، نه زیر بمب بلکه به دلیل گرسنگی، فقر و بیماری های علاج پذیر ناشی از تحریم ها. تحریم سیاست انتزاعی نیست، بلکه یک جنگ افزار است. تحریم ها میلیون ها نفر را کشته، نه با بمب و گلوله بلکه با گرسنگی، بیماری و خفقان اقتصادی. من این را شخصاً از نزدیک شاهد بودم.
ولی فرهیختگان مشاجره می کنند، روزنامه نگاران نقد می نمایند و تصمیم گیرندگان سیاسی فارغ از واقعیت تلخ افراد آسیب دیده آن را نوعی معضل دیوان سالارانه جنبی برآورد می کنند. حقیقت انکار ناپذیر است: تحریم می کشد. چشم بستن به روی آن یک تصمیم اخلاقی است که پیامدهای مرگباری با خود همراه دارد. مسئله این نیست که آیا تحریم ها موثرند بلکه آیا می خواهیم اجازه دهیم که تحریم ها کماکان با همین ابعاد به کشتن ادامه دهند.
Rodríguez, F., Weisbrot, M., et al. (2025). The human costs of unilateral economic sanctions: Evidence from global mortality trends, 1970–۲۰۲۱٫ The Lancet Global Health.
۱٫ Center for Economic and Policy Research (CEPR). (2025, Sept 3). New study estimates over half a million people die each year due to unilateral economic sanctions. PR Newswire. Retrieved from https://www.prnewswire.com
۲٫ Al Jazeera. (2025, Sept 3). US and EU sanctions have killed 38 million people since 1970. Retrieved from https://www.aljazeera.com
۳٫ Halliday, D. (1999, Sept 23). Former UN official says sanctions against Iraq amount to genocide. Cornell Chronicle. Retrieved from https://news.cornell.edu/stories/1999/09/former-un-official-says-sanctions-against-iraq-amount-genocide
۴٫ Transnational Institute (TNI). (2013). Covert action in Chile 1963–۱۹۷۳: Declassified U.S. documents. Retrieved from https://www.tni.org/en/article/covert-action-in-chile-1963-1973
۵٫ Kornbluh, P. (2003). The Pinochet file: A declassified dossier on atrocity and accountability. The New Press.