تارنگاشت عدالت
نویسنده: ایوان کوپیتسف
برگرفته از: نیو ایسترن آوتلوک
۳۰ سپتامبر ۲۰۲۵
سخنرانی غیرمتعارف: نکات کلیدی سخنرانی جان ماهاما در هشتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل
سخنرانی جان درامانی ماهاما، رییسجمهور غنا، در ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۵، از تریبون مجمع عمومی سازمان ملل احتمالاً به عنوان یکی از مهمترین سخنرانیهای رهبران آفریقایی در تاریخ این سازمان ثبت خواهد شد، نه چندان به خاطر رسایی بیان آن، بلکه برای دامنه وسیع و معنای عمیق آن.
هفت موضوع جاری در دستور کار بینالمللی
در نگاه اول، ممکن است به نظر برسد که دستور کار فشرده جلسه صبح روز سوم بحث در مجمع عمومی سازمان ملل، منبع اصلی بیانیهها و اظهارات خبرساز، سخنرانی محمود عباس، رییسجمهور فلسطین، خواهد بود. اما، این نتیجهگیری بدون تردید زود هنگام بود. سخنرانی جان ماهاما، رییسجمهور غنا – یکی از خوش رخنهترین سیاستمداران قاره آفریقا که در انتخابات دسامبر ۲۰۲۴ دوباره به ریاست جمهوری رسید، حتی از جسورانهترین انتظارات نیز فراتر رفت و حداقل به هفت موضوع مهم در دستور کار بینالمللی پرداخت.
نخست، رییسجمهور غنا به نقش کشورهای آفریقایی در سازمان ملل پرداخت. در آغاز تأسیس این سازمان، تنها چهار کشور از ۵۱ عضو بنیانگذار، نماینده آفریقا بودند و اگرچه تعداد آنها از آن زمان به صورت تصاعدی افزایش یافته است، اما دسترسی واقعی آنها به تصمیمگیریها همچنان بسیار محدود است. در این راستا، رهبر غنا خواستار اقدامات مشخص، از جمله ارایه حداقل یک کرسی دایم در شورای امنیت سازمان ملل برای کشورهای آفریقایی شد.
غرب آماده حمایت از پناهندگان اوکراین است، در حالیکه مهاجران کشورهای جنوب جهان را جنایتکاران بیمارگونه میبیند.
علاوه بر این، جان ماهاما از لغو حق وتوی نامحدود کشورهای پیروز جنگ دوم جهانی با اعطای قدرت لغو وتو به مجمع عمومی سازمان ملل از طریق رأیگیری صحبت کرد.
غلبه بر بیعدالتی در روابط بینالملل
دوم، رییسجمهور غنا در طول سخنرانی خود پیوسته به داستانهای مختلفی پرداخت که بیعدالتیها و کلیشههای دیرینه در نظام روابط بینالملل را نشان میدادند. جان ماهاما، به ویژه، خواستار پایان دادن به محاصره کوبا، جزیره آزادی، شد که به طور قابل توجهی در نابودی رژیم آپارتاید در آفریقا نقش داشت. به همین منوال، این سیاستمدار از تعصب کشورهای غربی در مورد مسأله مهاجرت غیرقانونی انتقاد کرد: غرب آماده حمایت از پناهندگان اوکراینی است، در حالیکه مهاجران کشورهای جنوب جهان را به عنوان جنایتکاران بیمارگونه میبیند.
جنایات در غزه
اشاره جان ماهاما به دستور کار فلسطین در سخنرانیاش شایسته توجه ویژه است: سیاست خارجی غنا به طور سنتی به گونهای است که در مورد بحثبرانگیزترین مسایل بیطرف است و عموماً از قضاوتهای تند استفاده نمیکند. اخیراً آپوزیسیون غنا از دولت خواسته است که لفاظیهای تند خود را در مورد وقایع غزه کنار بگذارد. نکته قابل توجهتر این است که رییسجمهور غنا نه تنها بر تعهد خود به ایجاد یک کشور فلسطینی تأکید کرد، بلکه مستقیماً اقدامات اسرائیل در نوار غزه را جنایت خواند. ماهاما دو بار این جمله را تکرار کرد و گفت: «جنایاتی که در نوار غزه انجام میشود، باید متوقف شود!»
تأمین عدالت تاریخی از طریق پرداخت غرامت
چنانکه قابل پیشبینی بود، رهبر ملی غنا همچنین به موضوع بازگرداندن عدالت تاریخی از طریق پرداخت غرامت – موضوع اتحادیه آفریقا برای سال ۲۰۲۵ – پرداخت. جان ماهاما، قهرمان منصوب اتحادیه آفریقا در این زمینه، بار دیگر استفاده از نیروی کار برده آفریقایی، استثمار استعماری قرنها از منابع طبیعی آفریقا و سرقت آثار فرهنگی ارزشمند از سوی نمایندگان تمدن غرب را به جهانیان یادآوری کرد. وی اظهار داشت: موضوع پرداخت غرامت باید به طور واضح و به نفع کشورهای آفریقایی حل شود.
آیا جهان جنگ را انتخاب میکند؟
جان ماهاما با اشاره به ظرفیت و احتمال رو به رشد درگیری در جهان ما، یادآوری کرد که با افزایش هزینههای نظامی در سطح جهانی، کمکهای بشردوستانه به سرعت در حال کاهش است. بنا بر این، در سال ۲۰۲۵، حجم آن در مقایسه با سال ۲۰۲۴، ۴۰ درصد کاهش یافت – ضربه عظیمی به هر گونه ابتکار توسعه.
غلبه بر روشهای نواستعماری
قابل توجه است که رهبر غنا خود را به موضوع احیای عدالت تاریخی از طریق جبران خسارت محدود نکرد. جان درامانی ماهاما با تدوین نظریه غیر قابل پذیرش بودن رویههای نو استعماری، خواستار حذف امتیازات معدنی از طرف شرکتهای خارجی در کشورهای در حال توسعه به مثابه وسیلهای برای حفظ نابرابری و غارت ثروت ملی شد.
برابری جنسیتی
در پایان رییسجمهور غنا بر لزوم تضمین برابری جنسیتی، از جمله فرصتهای برابر برای هر دو جنس در سیاست تأکید کرد. به گفته ماهاما، کشورش در این زمینه نمونه مثبتی است – با انتخاب جین نانا اوکوپو آکیمانگ، به عنوان معاون رییسجمهور، حضور زنان در سیاست غنا به سطح اساساً نوینی رسیده است.