امروز عرضه توان فنی- مهندسی و اجرای طرح‌های مختلف در صنایع گوناگون نقش قابل توجهی در مبادلات کشورها و تحکیم روابط اقتصادی آنها یافته است. تحریم‌ناپذیری از ویژگی‌های بارز صادرات این خدمات است؛ در چند سال اخیر صنایع نفت، گاز، برق و آب کشورمان در کنار صادرات کالا به سمت صادرات خدمات فنی و مهندسی نیز رفته‌اند.
در یک نمونه آن پروژه چند منظوره «اومااویا» به عنوان بزرگ‌ترین پروژه آبی کشور سریلانکا که توسط مهندسان ایرانی اجرایی شده دیروز به بهره‌برداری رسید تا بار دیگر توانمندی مهندسان ایرانی را به رخ بکشد.
صبح دیروز رئیس‌جمهور به دعوت رسمی همتای سریلانکایی خود و نیز برای حضور در مراسم افتتاح ابرپروژه چند منظوره سد و نیروگاه «اومااویا» وارد سریلانکا شد. در جریان این سفر یک روزه آقای رئیسی ابتدا به همراه رئیس‌جمهور سریلانکا ابرپروژه چند منظوره – ۲ سد و نیروگاه ۱۲۰ مگاواتی – اومااویا به شکل رسمی افتتاح شد؛ پروژه‌ای که تماما توسط مهندسان ایرانی استارت خورد و دیروز به بهره‌برداری رسید. این پروژه در ۲۳۰ کیلومتری شرق کلمبو، پایتخت سریلانکا به اجرا درآمده است. با افتتاح این پروژه ظرفیت آب مازاد رودخانه‌های استان «اووا» (Uva) برای توسعه کشاورزی منطقه کم‌آب مورد بهره‌برداری قرار گرفت و همزمان ظرفیت تولید ۱۲۰ مگاوات برق عملیاتی شد.
تولید ۲۹۰ گیگاوات ساعت انرژی در سال، تامین آب مورد نیاز ۵۰۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی منطقه خشک جنوب شرق سریلانکا و انتقال ۱۴۵ میلیون مترمکعب آب از منطقه پرباران به مناطق خشک از جمله اهداف این پروژه است که توسط شرکت فراب و به همت متخصصان و مهندسان ایرانی در کشور سریلانکا اجرا شده و با حضور مقامات ۲ کشور ایران و سریلانکا به صورت رسمی افتتاح شد.
ارزش پروژه اومااویا ۵۳۰ میلیون دلار است که توسط دولت سریلانکا تامین و نقداً به فراب پرداخت شده است. شرکت فراب به عنوان پیمانکار نمونه EPC در زمینه تونل‌سازی، ساختمان، برق، مکانیک و هیدرومکانیک ایران، مسؤولیت طراحی، تأمین، ساخت و راه‌اندازی پروژه چندمنظوره اومااویا را که از بزرگ‌ترین و فنی‌ترین پروژه‌های صدور خدمات فنی و مهندسی شرکت‌های ایرانی به شمار می‌رود، بر عهده داشته است.
اجرای این پروژه ظرفیت آب مازاد رودخانه‌های اومااویا و ماهاتوتیلااویا را به منطقه کم‌آب استان اووا منتقل کرده است و انتقال سالانه ۱۴۵ میلیون متر مکعب آب به مناطق کم‌بارش موجب توسعه و رونق کشاورزی در ۵۰۰۰ هکتار در مناطق پایین‌دست می‌شود. ۲ واحد نیروگاه زیرزمینی ۶۰ مگاواتی در عمق ۷۵۰ متری زمین مجموعا به ظرفیت ۱۲۰ مگاوات ایجاد خواهد شد و تونل اصلی بلند آبرسان پروژه به طول ۱۵,۳ کیلومتر آب سدها را به نیروگاه منتقل می‌کند.
همچنین خط انتقال برق فشار قوی ۱۳۲ کیلوولت به طول ۲۲٫۷ کیلومتر است که برق تولیدی نیروگاه اومااویا را به پست‌های برق مونراگله و بادوله متصل کرده و از این طریق به شبکه سراسری سریلانکا متصل می‌شود.
ارزآوری صادرات خدمات فنی – مهندسی تا ۲ سال آینده به ۵ میلیارد دلار می‌رسد
وزیر نیرو در رابطه با این پروژه اعلام کرد: ایران به عنوان یک کشور پیشرو در صنعت آب و برق، جایگاه نخست منطقه را در صدور خدمات فنی و مهندسی در این صنعت در اختیار دارد و این امر بیانگر دانش و توان بالای فنی و مهندسی متخصصان ایرانی است. اکنون توان فنی و مهندسی کشورمان در حوزه ابزارهای مدیریت منابع آب از جمله شبکه آبیاری زهکشی، تونل‌ها و سدسازی به ۱۰۰ درصد رسیده است و ایران در بین ۴ کشور برتر جهان در این حوزه قرار دارد.
علی‌اکبر محرابیان با تاکید بر اینکه یکی از برجسته‌ترین شاخصه‌های دیپلماسی دولت سیزدهم بازاریابی و زمینه‌سازی برای صادرات خدمات فنی و مهندسی و کالای ایرانی در بازارهای بین‌المللی است، گفت: پیش‌بینی می‌شود ارزآوری از محل صادرات خدمات فنی و مهندسی تا ۲ سال آینده به ۵ میلیارد دلار برسد.
وی با بیان اینکه در مسیر توسعه دیپلماسی اقتصادی در دولت سیزدهم، سریلانکا یکی از کشورهای هدف وزارت نیرو محسوب می‌شود و در این زمینه یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های عمرانی و بزرگ‌ترین پروژه آبی این کشور از سوی شرکت‌های ایرانی ساخته شده است، گفت: طرح منحصر به فرد و چند منظوره «اومااویا» با تکیه بر توان و دانش مهندسان و متخصصان ایرانی در جنوب شرقی سریلانکا ساخته شده و تولید ۲۹۰ گیگاوات ساعت انرژی در سال، تامین آب مورد نیاز ۵۰۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی منطقه خشک جنوب شرقی سریلانکا و انتقال ۱۴۵ میلیون مترمکعب آب از منطقه پرباران به مناطق خشک کشور سریلانکا از جمله مزایای این طرح است.
وزیر نیرو با تاکید بر اینکه هزینه اجرای پروژه سد اومااویا ۵۳۰ میلیون دلار بود که به صورت نقدی به مجری ایرانی پرداخت شد، گفت: این طرح از جمله بزرگ‌ترین و فنی‌ترین پروژه‌های صدور خدمات فنی و مهندسی شرکت‌های ایرانی محسوب می‌شود که صفر تا ۱۰۰ مراحل مطالعاتی و اجرایی آن توسط مهندسان ایرانی صورت گرفته است.
همزمان با اجرای این مگاپروژه ۱۳ مقاله پروژه چندمنظوره اومااویا در کنگره‌های جهانی تونل در سال‌های ۲۰۱۶ در آمریکا، ۲۰۱۷ در نروژ، ۲۰۱۹ در ایتالیا و ۲۰۲۰ در مالزی، چاپ و ارائه شده است. همچنین ۱۱ مقاله نیز در بخش‌های مختلف در کنگره جهانی تونل ۲۰۲۲ در دانمارک پذیرفته شده است.
طراحی و ساخت شفت عمودی زیرزمینی که در این پروژه به اجرا درآمده است، جزو عمیق‌ترین شفت‌های عمودی زیرزمینی است که برای نخستین بار در نیروگاه‌های آبی توسط یک شرکت ایرانی ساخته شده است. ارتفاع این شفت بیش از ۶۱۸ متر بوده و حفاری آن به روشی نوین و کاملا مکانیزه و بدون دسترسی میانی انجام شده است.
در اوج فعالیت‌های اجرایی این پروژه ۱۸۰۰ نفر مشغول به فعالیت بوده‌اند که ۴۰۰ نفر آن متخصصان ایرانی و ۱۳۷۰ نفر از کشور سریلانکا و دیگر نفرات از سایر کشورها بوده‌اند. نکته اینکه شرکت پیمانکار ایرانی در روند اجرای پروژه ضمن توجه به امر مسؤولیت اجتماعی دست به فعالیت‌های داوطلبانه و خیریه نیز مانند ساخت جاده دسترسی و تأمین آب برای مردم محلی در سریلانکا زد و در همین راستا نشان عالی مسؤولیت اجتماعی را در سال ۱۴۰۱ دریافت کرد.
پروژه چندمنظوره اومااویا در بین ۴ پروژه منتخب تونل‌سازی جهان در سال ۲۰۲۰ قرار گرفت
بر اساس اعلام انجمن بین‌المللی تونل‌سازی و فضاهای زیرزمینی (ITA)، «پروژه چندمنظوره اومااویا» در بین ۴ پروژه منتخب نهایی در بخش پروژه‌های ۵۰ تا ۵۰۰ میلیون یورویی در سال ۲۰۲۰ میلادی قرار گرفت.
انجمن بین‌المللی تونل‌سازی و فضاهای زیرزمینی (ITA) ۵۴ پروژه داوطلب را در ۸ بخش ارزیابی کرد که پروژه چندمنظوره اومااویا در کشور سریلانکا به پیمانکاری شرکت فراب، در بین ۴ پروژه منتخب نهایی در بخش پروژه‌های ۵۰ تا ۵۰۰ میلیون یورویی در سال ۲۰۲۰ میلادی قرار گرفت.
ارزیابی پروژه‌ها بر اساس شاخص‌هایی چون احجام عملیات پروژه، رعایت اصول ایمنی، نقش پروژه در غلبه بر مشکلات و کاهش آلایندگی و حفظ محیط زیست و دستاوردها و نوآوری‌های خاص پروژه انجام شده است. مدیر اجرایی طرح چندمنظوره اومااویا روز گذشته با اشاره به اجرای بزرگ‌ترین پروژه آبی در سریلانکا گفت: تمام مراحل طراحی، ساخت، راه‌اندازی و بهره‌برداری این طرح توسط مهندسان ایرانی انجام شده است و امروز با حضور مقامات ارشد ۲ کشور افتتاح شد.
ملک‌پور با اشاره به احداث مگاپروژه سد و نیروگاه در سریلانکا گفت: به رغم بارش‌های سیل‌آسا در کشور سریلانکا برخی مناطق این کشور نسبتا کم‌بارش و خشک است و دولت سریلانکا برای توسعه بخش کشاورزی پروژه‌ای را تعریف کرد و به دلیل اعتمادی که به توان فنی و مهندسی شرکت‌های ایرانی داشت این پروژه را به مجری ایرانی محول کرد.
ملک‌پور بیان کرد: طرح چندمنظوره اومااویا مجموعه‌ای از سازه‌های مختلف شامل ۲ سد بتنی غلتکی به همراه یک تونل به طول تقریبا ۴ کیلومتر است که ۲ سد را به یکدیگر متصل می‌کند. حوضه آبریز اول از طریق تونل ۴ کیلومتری به حوضه آبریز بعدی منتقل می‌شود و پس از جمع‌آوری، آب این ۲ حوضه توسط یک تونل به طول بیش از ۱۵ کیلومتر به یک شفت فشار (تونل عمودی) به این سازه منتقل می‌شود. این سازه یکی از شاهکار‌های مهندسی و در نوع خود منحصربه‌فرد است.
پروژه چندمنظوره اومااویا در جنوب شرقی کشور سریلانکا و در فاصله ۲۰۰ کیلومتری پایتخت این کشور واقع شده و شامل ۲ سد به نام‌های دایرابا و پوهولپولا، نیروگاه آبی ۱۲۰ مگاواتی زیرزمینی، ۲۸ کیلومتر تونل‌های انتقال آب و دسترسی، ۳ شفت عمودی جمعا به طول ۸۵۰ متر و ۲۳ کیلومتر خط انتقال برق است. هدف از اجرای این پروژه، بهبود آبیاری ۵ هزار هکتار زمین کشاورزی، انتقال ۱۴۵ میلیون مترمکعب آب در سال و تولید ۲۹۰ گیگاوات ساعت انرژی در سال است.
پروژه‌های بزرگ برقابی را در۲۰ کشور اجرایی می‌کنیم
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور در مراسم افتتاح پروژه چندمنظوره سد و نیروگاه «اومااویا» که شاهکار مهندسان ایرانی در دل سریلانکاست، گفت: اجابت دعوت رئیس‌جمهور محترم سریلانکا و حضور در این کشور برای بهره‌برداری از نماد دوستی ۲ کشور برای من افتخار‌آمیز است. آنچه از طرح بزرگ و چندمنظوره سریلانکا مهم‌تر است، تحقق اراده ۲ کشور و ۲ ملت است که می‌خواهند رفاه و آسایش و بهتر زیستن را برای خود رقم بزنند.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه تأمین مالی پروژه از سوی کشور سریلانکا و نیروی فنی و مهندسی از سوی جمهوری اسلامی ایران انجام شد، اظهار داشت: پیگیری این پروژه از سوی کشور دوست، سریلانکا بود و انتقال علم و دانش ایرانی به سرزمین سریلانکا انجام شد.
وی ادامه داد: سد و طرح بزرگ اومااویا اگرچه امروز به عنوان ابرپروژه بهره‌برداری می‌شود ولی آنچه مهم‌تر است، همبستگی، همدلی و همراهی ۲ کشور و ملت در آسیاست.
رئیس‌جمهور تصریح کرد: جمهوری اسلامی با توانمندی فنی و مهندسی که از آن برخوردار است، در بیش از ۲۰ کشور جهان طرح‌ها و پروژه‌های بزرگ برقابی را اجرایی می‌کند.
توان فنی – مهندسی ایران در جهان شناخته شده است
«رانیل دیکره مسینکه» رئیس‌جمهور سریلانکا نیز در مراسم افتتاح پروژه چندمنظوره اومااویا در جنوب شرق کشور سریلانکا، ضمن قدردانی از دولت ایران و شرکت‌های مهندسی ایرانی به منظور اجرای این پروژه عظیم فنی – مهندسی صنعت آب و برق گفت: دشواری‌ها و چالش‌های بسیاری در مسیر پیشبرد و عملیاتی کردن این پروژه عظیم در سریلانکا وجود داشت اما به همت مهندسان ایرانی با وجود همه این محدودیت‌ها، در نهایت پروژه بزرگ و چندمنظوره اومااویا نهایی شد و به مرحله اجرا رسید. رئیس‌جمهور سریلانکا گفت: بی‌تردید بدون همکاری ایران و انتقال توانمندی و تکنولوژی مهندسان ایرانی انجام پروژه بزرگ اومااویا و انتقال آب به مناطق دارای بحران و تنش آبی سریلانکا غیرممکن بود.
دیکره مسینکه در ادامه با تاکید بر اینکه مهارت‌ها و تکنولوژی فنی – مهندسی ایران در جهان شناخته شده است، اظهار کرد: ایران نمونه کشوری است که موفق شد تکنولوژی و دانش فنی را در همه حوزه‌ها با خوداتکایی ایجاد کند، ارتقا دهد و پیشرفت‌های چشمگیری را در این مسیر کسب کند.