تارنگاشت عدالت
نویسنده: ویبکه دیل
برگرفته از دنیای جوان
۲۸ مه ۲۰۲۵
معامله دمشق: در ازای لغو تحریم‌های ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا، حکام سوری خود را متعهد به اتخاذ سیاست‌های اسرائیل‌پسند می‌کنند
سابقه: عادی‌سازی
در ۸ مه، روزنامه اسرائیلی هاآرتص گزارش داد که نمایندگان دولت جدید سوریه یک ماه قبل برای دیدار با مقامات وزارت دفاع اسرائیل به تل‌آویو سفر کرده بودند. به گزارش خبرگزاری رویترز، امارات متحده عربی این دیدار مستقیم را که مسائل امنیتی و اطلاعاتی را مد نظر داشت ترتیب داده بود.
در پایان ماه آوریل، کوری میلز، رئیس کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا، پس از سفری به دمشق گزارش داد که ابومحمد الجولانی، حاکم فعلی سوریه، «تحت شرایط مناسب»، ابراز علاقه کرده است که به «توافقنامه عادی‌سازی» با اسرائیل که توسط دونالد ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری‌اش منعقد شده بود، بپیوندد. همچنین در ماه آوریل، «مقامات دولتی» سوریه نامه‌ای به واشنگتن ارسال کردند و درخواست کاهش تحریم‌ها را داشتند و تأکید کرده بودند که از این پس تهدیدی برای اسرائیل نخواهند بود.
این که شبه‌نظامیان هیئت تحریر الشام در واکنش به اشغال مداوم سوریه توسط اسرائیل، چیزی جز بیانیه‌های توخالی ارائه نمی‌دهند، آشکار است. تل‌آویو به لفظاً ادعا می‌کند که توسط حکام جهادگرای کشور همسایه تهدید می‌شود. در حالی که در واقع، برای سرنگونی دولت بشار اسد که از سازمان‌های مقاومت فلسطینی و حزب‌الله لبنان حمایت می‌کرد و به شدت از به رسمیت شناختن اسرائیل و الحاق بلندی‌های جولان به خاک آن امتناع می‌ورزید در گذشته سلاح، مراقبت‌های بهداشتی، دستمزد و پشتیبانی هوایی ارائه کرده بود.
در اوایل سال ۲۰۱۵، الجولانی در مصاحبه‌ای گفت که سازمان مادر جبهه نصرت آن زمان، یعنی القاعده، حمله به اسرائیل و غرب را ممنوع کرده بود. اندکی پس از به قدرت رسیدن، و در بحبوحه بمباران گسترده اسرائیل و پیشروی آن در خاک سوریه، او ایران را دشمن اصلی اعلام کرد. او افزود که آنها خواستار هیچ درگیری با اسرائیل نیستند.
********
هنوز شش ماه از سرنگونی دولت بشار اسد در سوریه نگذشته، که فقط تحریم‌های فردی «مرتبط با رژیم اسد» و ممنوعیت واردات سلاح و فناوری که می‌تواند برای سرکوب داخلی استفاده شود، قرار است پابرجا بماند. این تصمیم ۲۰ مه سال جاری توسط شورای اتحادیه اروپا اتخاذ شد و سایر تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه لغو گردید. اگرچه حاکمان جدید هیئت تحریر الشام (HTS) مرتکب نقض جدی حقوق بشر، آزار و اذیت، آدم‌ربایی، تجاوز و قتل عام اقلیت‌ها می‌شوند و از سنت القاعده و «دولت اسلامی» پیروی می‌کنند، ولی بروکسل یک شبه به جنگ اقتصادی ۱۴ ساله خود پایان داد. این جنگ نقش قابل توجهی در این که ۹۰ درصد از جمعیت سوریه زیر خط فقر زندگی می‌کنند و ۱۲٫۱ میلیون نفر از کمبود غذا رنج می‌برند ایفا کرده است. کار سازمان‌های امدادی به دلیل «اقدامات قهری یکجانبه» به طور قابل توجهی دشواربود. آلنا دوهان، گزارشگر ویژه سازمان ملل، سال‌ها پیش گفته بود زندگی انسانی تحت تحریم‌ها امکان‌پذیر نیست.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، پیش از دیدار خود با ابومحمد الجولانی، “رئیس جمهور موقت” خودخوانده سوریه که اکنون با نام واقعی احمد الشرع شناخته می‌شود، در ۱۴ مه در ریاض، لغو تحریم‌های آمریکا علیه سوریه را اعلام کرد. سازمان ملل متحد که الجولانی در فهرست تحریم‌های ضد تروریستی آن قرار دارد، برای ۷ مه، روزی که امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، او را در پاریس پذیرفت، معافیتی صادر کرد و ممنوعیت سفر علیه الجولانی را موقتاً به حالت تعلیق درآورد. شرایط ترامپ برای لغو تحریم‌ها روشن است: او در ۱۳ مه گفت که سوریه باید علیه “تروریست‌های فلسطینی” اقدام کند و به “توافق عادی‌سازی” با اسرائیل، موسوم به توافقنامه ابراهیم، بپیوندد.
«دولت» هیئت تحریر الشامِ مورد حمایت الجولانی مدت‌هاست که در حال اجرای فراخوان برای منزوی کردن و در نهایت سرکوب سازمان‌های مقاومت فلسطینی مورد حمایت ایران و اسد که از سال ۱۹۴۸ در سوریه پناه گرفته بودند است. درخواست‌های خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس، برای بازدید از دمشق ماه‌هاست که نادیده گرفته شده است. الجولانی از آن زمان تاکنون، نمایندگی دیپلماتیک تشکیلات خودگردان فلسطین در دمشق را به عنوان نماینده رسمی مردم فلسطین به رسمیت شناخته است. در ژانویه، او با هیئتی از سازمان آزادیبخش فلسطین و فتح دیدار کرد. پسر محمود عباس، «رئیس جمهور» فلسطین، که از سال ۲۰۰۹ بدون مشروعیت دموکراتیک در این سمت قرار دارد، نیز در این دیدار حضور داشت. پسر عباس خواستار «بازگرداندن» اموال متعلق به جناح‌های فلسطینی که در زمان دولت اسد با فتح دشمنی داشتند شد.
اما اقدامات علیه سازمان‌های فلسطینی مورد حمایت ایران و اسد حتی شدیدتر است: تنها چند روز پس از تصرف دمشق در ۸ دسامبر، شبه‌نظامیان هیئت تحریر الشام، جبهه خلق برای آزادی فلسطین (PFLP)، فرماندهی کل جبهه خلق برای آزادی فلسطین (PFLP-GC)، صاعقه، شاخه‌ای از حزب بعث، و تیپ شهید علی اسود از جهاد اسلامی (PIJ) را از داشتن سلاح و حفظ اردوگاه‌های آموزشی و مقرهای نظامی منع کردند. آنها همچنین دستور دادند که در اسرع وقت تشکیلات نظامی خود را منحل کنند. دفاتر آنها تعطیل و دارایی‌هایشان مصادره شد. گروه‌های فلسطینی همچنین رزمندگان خود را در اختیار ارتش آزادیبخش فلسطین که در زمان دولت‌های حافظ اسد و پسرش (از سال ۱۹۷۰) با ارتش سوریه همکاری می‌کرد قرار داده بودند.
در اوایل فوریه، ابوهاسم زیاد الصغیر، دبیرکل فتح الانتفاضه، یک گروه منشعب از فتح، دستگیر و برای چند ساعت مورد بازجویی قرار گرفت. او به ارتباط با سپاه پاسداران ایران متهم شد. تنها یک هفته بعد، او زندانی و به لبنان تبعید شد – پس از پرداخت ۵۰۰ هزار دلار برای آزادی‌اش. محمد قیس، دبیرکل الصاعقه فلسطینی، نیز دستگیر و بازجویی شد و تمام دارایی‌هایش مصادره گردید. طلال ناجی، دبیرکل جبهه خلق برای آزادی فلسطین (PFLP-GC) و خالد عبدالمجید، دبیرکل جبهه نضال، سرنوشت مشابهی داشتند. دارایی‌های هر دو مصادره شد و دفتر مرکزی و ایستگاه‌های رادیویی آنها تعطیل شد. عبدالمجید مجبور به فرار به امارات متحده عربی شد. ناجی مجدداً در اوایل ماه مه دستگیر شد. دو هفته قبل، خالد خالد و جاسر الصفری، دو مقام عالی‌رتبه جهاد اسلامی، مورد اصابت گلوله قرار گرفتند.
موج جدید ضد فلسطینی در سوریه، آژانس پناهندگان سازمان ملل (UNRWA) را نیز تحت تأثیر قرار داد. در حالی که این برنامه امدادرسانی که در سال ۱۹۴۹ تأسیس شد و به عنوان شریان حیاتی برای پناهندگان فلسطینی در سرزمین‌های اشغالی و کشورهای همسایه در نظر گرفته شده است، آشکارا مورد هدف قرار نمی‌گیرد، اما تا حد زیادی از همکاری با آن خودداری می‌شود. همچنین نشانه‌هایی وجود دارد که مقامات می‌خواهند با پیروی از مدل اردنی، اداره اردوگاه ها را به دست بگیرند. همانطور که رسانه‌های آمریکایی چندین هفته اخیرگزارش دادند، – باز هم در ازای لغو تحریم‌ها – مذاکراتی بین دمشق و واشنگتن در مورد پذیرش احتمالی ده‌ها هزار نفر از ساکنان آواره غزه در سوریه در جریان است.
در راه غرب: سوری‌ها در روز اعلام الغاء تحریم‌ها