flag_felestin

چه کسی مانع عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل متحد می‌شود؟

 
 
تارنگاشت عدالت
 
 
نویسنده: ویکتور میخین
مترجم: م. قربانی
برگرفته از: نیو ایسترن آوتلوک
دوم دسامبر ۲۰۲۲
 
 
 

به نظر بسیاری از سیاست‌مداران، پذیرش عضویت کامل کشور فلسطین در سازمان ملل، گام عملی مهمی است که می‌تواند راه‌حل دو – کشوری را حفظ کند و در روند صلح میان فلسطین و اسرائیل جان تازه‌ای ببخشد. این نظر دایماً در صحنه بین‌المللی و نیز در دیوارهای سازمان ملل راه خود را باز می‌کند. امسال مشاوره‌هایی چند با اعضاء مجمع عمومی سازمان ملل برای تصویب تغییر جایگاه فعلی فلسطین از عضو ناظر به عضویت کامل آغاز شد. ریاض منصور، که سمت رسمی‌اش ناظر دایم دولت فلسطین در سازمان ملل است، در مصاحبه اختصاصی با خبرگزاری عربستان سعودی در مقر سازمان ملل در نیویورک گفت که موضع وی بر اصل «حق طبیعی و قانونی فلسطین برای به عضویت کامل درآمدن در سیستم سازمان ملل مبتنی است.»

در شرایط جاری تلاش برای تشکیل دولت مستقل فلسطین در مقابل کوشش‌های یک‌جانبه اسرائیل به منظور تخریب چشم‌انداز راه‌حل معقولی که به کشور مستقل فلسطین بیانجامد، بیش از پیش ضرورت پیدا کرده است. هم‌زمان، اسرائیل مشغول طراحی و «تحقق بخشیدن به نه فقط یک – کشور، (بلکه)، تحقق بخشیدن به آپارتاید است.» تعدادی از اعضاء شورای امنیت سازمان ملل، با درک حساسیت شرایط از جمله ایرلند، آلبانی و نروژ، فعالانه از پیشنهاد پذیرش عضویت کامل فلسطین در مجمع عمومی حمایت می‌کنند. اما سخنگوی رییس مجمع عمومی، پائولینا کوبیاک گریر، معتقد است: «طبق بند ۴ منشور سازمان ملل پذیرش عضویت، تصمیمی است که مجمع عمومی بر مبنای پیشنهاد شورای امنیت صورت می‌پذیرد. مجمع عمومی نمی‌تواند در مورد عضویت بدون پیشنهاد از سوی شورای امنیت تصمیم‌گیری نماید.»

در حالی‌که اعطای جایگاه عضویت کامل برای رسیدن به راه حل دو – کشوری هم‌سو با خواست «اقدامات عملی» دولت جاری ایالات متحده است، واشینگتن، حتی طبق اظهارات رسانه‌های آمریکا، «علاقه‌ای به این ایده نشان نمی‌دهد.» منصور گفت وی مکرراً به لیندا توماس گرینفیلد، سفیر آمریکا در سازمان ملل گفته است که «اگر شما این ایده ما را نمی‌پسندید، بدیل خود را رایه دهید – ایده‌ای عملی که از راه‌حل دو – کشوری حفاظت و حمایت کند.» به نظر می‌رسد سکوت واشینگتن درباره «راه‌حل دو – کشوری مورد توافق‌اش» (محصور) در دیوارهای سازمان ملل است و از اسرائیل بدون قیدوشرط حمایت می‌کند. اما رهبری فلسطین هیچ مخالفتی با مذاکره با هیچ‌کس، از جمله با طرف اسرائیلی ندارد – به شرطی که مذاکرات بر مبنای قوانین بین‌المللی و اجماع جهانی، از جمله ابتکار صلح عربی، باشد – اگر طرف اسرائیلی آمادگی آن‌را داشته باشد.

ابتکار صلح عربی، پیشنهادی‌ست از سوی عربستان سعودی برای پایان دادن به مناقشه عربی – اسرائیلی که در سال ۲۰۰۲ از سوی لیگ عرب حمایت شد. این شامل پیشنهاد عادی‌سازی روابط میان کشورهای عربی و اسرائیل در قبال عقب‌نشینی کامل اسرائیل از سرزمین‌های اشغالی، «حل عادلانه» مشکل پناهندگان فلسطینی و تشکیل یک کشور فلسطینی به پایتختی اورشلیم (قدس) شرقی، می‌شود. تاکنون کشورهای عربی در سازمان ملل از فلسطین در سازمان ملل متحد حمایت کرده اند و هرگز از رأی‌دهی به سود آن سر باز نزده اند.

عربستان سعودی در این مورد نقش خاصی ایفاء می‌کند، و رهبری فلسطینی‌ها بارها در این باره سخن رانده است. روزنامه فلسطینی القدس نوشت: «عربستان سعودی موضع بسیار بسیار مهم و محکمی دارد. ما از این که سعودی‌ها از حمایت خود از حقوق مردم فلسطین منحرف نشده اند، سپاسگزاریم. و آن‌ها از پذیرش و احترام به ابتکار صلح عربی، که ۲۰ سال پیش در نشست سران عرب آغاز شد، منحرف نمی شوند.» ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان در نشست سران در جده در حضور جو بایدن اظهار داشت که مسأله فلسطین موضوع مرکزی کشورهای عربی‌ست و ابتکار صلح عربی دارای جایگاه مهمی است.

محمود عباس، رییس تشکیلات خودگردان فلسطین، به تازگی به تلاش‌های خود برای کسب عضویت کامل در سازمان ملل شدت بخشیده است. از تابستان به بعد، وی این مورد را با امانوئل مکرون و شاه اردن، عبدالله دوم، و هم‌چنین با جو بایدن هنگام سفرش به بیت لحم در ماه ژوئیه در میان گذاشت. وی در آن زمان گفت: «کلید صلح و امنیت در منطقه ما با به رسمیت شناختن کشور فلسطین آغاز می‌شود.»

دولت خودگردان فلسطین ابتدا در سال ۲۰۱۱ برای عضویت در سازمان ملل متحد درخواست کرد. سازمان ملل در سال ۱۹۴۷ قطعنامه ۱۸۱ را تصویب کرد که در آن سرزمین فلسطین را به دو کشور تقسیم کرد، اقدامی که عملاً به معنای صدور «شناسنامه تولد اسرائیل» بود. در آن بیان شد که اکنون سازمان ملل «وظیفه اخلاقی و تاریخی» دارد تا با صدور شناسنامه مشابهی برای فلسطین فرصتی برای صلح فراهم آورد. این موضوع به کمیته پذیرش اعضاء جدید ارجاع داده شد، اما مخالفت دولت باراک اوباما مانع از آن شد که کمیته به اتفاق آراء چنین پیشنهادی را به شورای امنیت ارایه دهد.

در سال ۲۰۱۲، اکثریت در مجمع عمومی به تغییر و به‌روز رسانی جایگاه فلسطین از صرفاً یک «هویت» به یک عضو ناظر، شبیه به وضعیتی که واتیکان احراز کرد، رأی دادند؛ ۱۳۸ کشور رأی مثبت، ۹ کشور رأی منفی، و ۴۱ کشور رأی ممتنع دادند.

این رأی گیری اساساً نمادین بود، چون عضو ناظر در مجمع عمومی نمی‌تواند به قطع‌نامه‌ها رأی بدهد، اما به هر حال فلسطینی‌ها را در جایگاهی قرار داد که بتوانند به بیش از ۱۰۰ پیمان و کنوانسیون بین‌المللی به عنوان دولت عضو معاهده بپیوندند. این به فلسطینی‌ها امکان داد تا «عضوی از جامعه بشری بشوند»، جایگاه بر حق و سزاوار خود را در جهان بیابند و مسایل خود را به گوش آن‌ها برسانند. اما ایالات متحده تلاش کرد فلسطینی‌ها را وادار کند تا به کوشش‌هایشان برای احراز عضویت در سازمان ملل ادامه ندهند، با این استدلال آزار دهنده که این، مذاکره صلح با اسرائیل را منحرف خواهد کرد. شبکه خبری عربستان سعودی نوشت: «ایالات متحده به وضوح مخالف عضویت فلسطین در سازمان متحد است.» آمریکا ظاهراً می‌کوشد برای دستیابی به راه حل دو – کشوری و تأمین زندگی در صلح و امنیت هر دو ملت در جوار یکدیگر فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها را به یکدیگر نزدیک کند. در ضمن بایدن در ماه ژوئیه به محمود عباس گفت: «مردم فلسطین شایسته آنند که کشوری مستقل، خودمختار، پایدار و همجوار داشته باشند.»

این نوع لفاظی‌های آمریکا، هرگاه سازمان ملل موضوع فلسطین را در صحنه جهانی مطرح کرده است، شناخته شده است. واشینگتن قطع‌نامه ۲۰۱۲ را، که فلسطین را به عضویت ناظر پذیرفت «تأسف‌بار و زیانبار» خواند، «اظهارنظر جدی و رسمی‌ای که خیلی زود فراموش شد.» به همین منوال، واشینگتن در سال ۲۰۱۵ با تصمیم برافراشتن پرچم فلسطین در مقر سازمان ملل در نیویورک نیز مخالفت کرد. و در سال ۲۰۱۱ وقتی فلسطین به عضویت سازمان یونسکو – سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل – پذیرفته شد، کنگره آمریکا تمام کمک‌های مالی به این سازمان را قطع کرد. دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۹ تا آنجا پیش رفت که تماماً از یونسکو خارج شد و آن‌را به جانبداری علیه اسرائیل متهم کرد.

هر چند این اواخر آمریکا بازگشت به یونسکو را تحریم کرد، این به شرطی بود که فلسطین به دیگر نهاد‌های سازمان ملل پذیرفته نشود. قانونگذاران آمریکا حتی قانونی مصوب کردند که بر مبنای آن هر نهاد سازمان ملل که فلسطین را به عضویت بپذیرد، مورد تحریم واقع خواهد شد. ریاض منصور، ناظر دایم دولت خودگردان فلسطین در سازمان ملل، با توجه به قول‌های مکرر بایدن نظیر بازگشایی کنسولگری آمریکا در اورشلیم (قدس) شرقی و نیز دفتر سازمان آزادی‌بخش فلسطین در واشینگتن، از بی‌اعتنایی و اکراه بایدن به پرداختن به جنبه سیاسی موضوع اظهار تأسف کرد.

روزنامه القدس نوشت: «در مورد مسأله (فلسطین) ما پیشرفتی نمی‌بینیم، آن‌ها مدام به ما می‌گویند صبر کنید. ما از زمان نکبت تا به حال صبر کرده ایم، تقریباً ۷۵ سال است. از زمان اشغال سال ۱۹۶۷ هم ۵۵ سال گذشته است. تا کِی می‌خواهید ما را در حال صبر ببینید؟» سپس روزنامه از قول همه فلسطینی‌ها نتیجه می‌گیرد که اگر به خاطر وتوهای آمریکا نبود، فلسطین مدت‌ها پیش عضو سازمان ملل می‌بود.