«چین در یک شاخص اقتصادی مهم دیگر- ورود سرمایه- از ایالات متحده پیشی گرفت.» شماری از کارشناسان بر این باورند که امپراتوری آسمانی در حال تبدیل شدن به مغناطیسی است که از سراسر جهان سرمایه جذب می‌کند.
مدت‌ها است که چین برای کسب عنوان اقتصاد اول جهان با ایالات متحده رقابت می‌کند. از نظر تولید ناخالص داخلی، محاسبه‌شده با نرخ جاری مبادلۀ یوان با دلار (تولید ناخالص داخلی اسمی)، چین سال گذشته حدود یک‌سوم از ایالات متحده عقب بود (۱۴٫۴۰ تریلیون دلار در برابر ۲۱٫۴۳ تریلیون دلار). و اگر تولید ناخالص داخلی را از نظر برابری قدرت خرید یوان و دلار محاسبه کنیم (تولید ناخالص داخلی واقعی)، در همان سال، چین با %۸٫۸ از ایالات متحده پیشی گرفت (داده‌های صندوق بین‌المللی پول).
از نظر صادرات نیز چین در رتبه نخست قرار دارد. در سال ۲۰۱۹، صادرات کالا و خدمات از چین به ۲٫۶۴ تریلیون دلار رسید. این شاخص برای کشورهایی که بعد از چین قرار دارند چنین بود: ایالات متحده ۲٫۵۰ تریلیون دلار؛ آلمان ۱٫۸۱ تریلیون دلار؛ ژاپن ۰٫۹۰ تریلیون دلار؛ انگلستان ۰٫۸۹ تریلیون دلار. از نظر واردات، چین هنوز بعد از ایالات متحده در رتبه دوم قرار دارد: در سال ۲۰۱۹، واردات چین حدود %۸۰٫۵ سطح واردات ایالات متحده بود.
از نظر میزان صدور و ورود سرمایه، موفقیت چین تا این اواخر نسبتاً کم بود. بر اساس آمار «کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد» (آنکتاد)، ایالات متحده از نظر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) جاری و انباشت‌شده رهبر بلامنازع بود.
بنابراین، در پایان سال ۲۰۰۰، حجم سرمایه‌گذاری‌های مستقیم انباشت‌شدۀ ایالات متحده در خارج بالغ بر ۳٫۱۴ تریلیون دلار (%۴۲٫۱ کل سرمایه‌گذاری انباشت‌شده از صدور سرمایه از همه کشورها) بود. و این رقم برای چین در آن زمان ۲۷٫۸ بیلیون دلار (کم‌تر از %۰٫۴ کل جهان) بود.
در سال ۲۰۱۶، سرمایه‌گذاری انباشت‌شده از صدور سرمایه از ایالات متحده به ۷٫۶۰ تریلیون دلار (%۲۹٫۱ کل جهان)، و سرمایه‌گذاری انباشت‌شده از صدور سرمایه از چین به ۱٫۲۸ تریلیون دلار (%۴٫۹ کل جهان) رسید. این برای دورۀ ۲۰۱۶-۲۰۰۰ بود. در این دوره، حجم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی ایالات متحده ۲٫۴ برابر، و حجم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی چین ۴۶ برابر افزایش یافت! فاصله بین ایالات متحده و چین سریعاً کم می‌شد، اما زیاد بود. در پایان ۲۰۱۶، چین از نظر سرمایه‌گذاری مستقیم انباشت شدۀ ناشی از صدور سرمایه (پس از ایالات متحده آمریکا، آلمان، ژاپن و اندکی عقب‌تر از فرانسه) در رتبه چهارم قرار داشت. اما، چین در واقع در آن زمان در رتبه دوم قرار داشت. زیرا بخش قابل‌توجهی از صدور سرمایه آن از طریق هنگ کنگ انجام می‌شد. با احتساب هنگ کنگ، در پایان ۲۰۱۶ حجم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی چین ۲٫۴ تریلیون دلار بود، که نسبت به شاخص ایالات متحده (%۳۷ آن) بسیار زیاد بود.
و آخرین داده‌ها از «گزارش سرمایه‌گذاری جهانی» آنکتاد برای سال ۲۰۲۰ چنین است: در پایان سال ۲۰۱۹، سرمایه‌گذاری مستقیم انباشت‌شدۀ ایالات متحده آمریکا در خارج ۷٫۷۲ تریلیون دلار بود. طی سه سال، افزایش آن صرفاً نمادین است. و حجم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی چین برای این دوره به ۲٫۱۰ تریلیون دلار رسید (و در مقایسه با سال ۲۰۱۰، ۱٫۶۴ برابر افزایش یافت). و با احتساب هنگ کنگ، با ۱٫۷۹ تریلیون سرمایه‌گذاری مستقسم خارجی (و یک افزایش ۱۷ درصدی طی سه سال)، کل صادرات سرمایه از سرزمین اصلی چین و از طریق هنگ کنگ تا پایان سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۳٫۸۹ تریلیون دلار و معادل %۵۰ سطح سرمایه‌گذاری‌های خارجی انباشت‌شدۀ ایالات متحده بود. همه کشورهای دیگر (حتا بدون احتساب صدور سرمایه از هنگ کنگ) بعد از چین قرار داشتند. بنابراین، در پایان سال ۲۰۱۹، سرمایه‌گذاری‌های خارجی انباشت‌شدۀ بریتانیا ۱٫۹۵ تریلیون دلار، ژاپن ۱٫۸۲ تریلیون دلار، آلمان ۱٫۷۲ تریلیون دلار، و فرانسه ۱٫۵۳ تریلیون دلار بود.
از نظر ورود سرمایه به شکل سرمایه‌گذاری مستقیم، در این‌جا نیز ایالات متحده برای مدت بسیار طولانی رهبر بلامنازع بوده است. در سال ۲۰۰۰، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی انیاشت‌شده در اقتصاد ایالات متحده ۲٫۷۸ تریلیون دلار (۳۷٫۱ درصد کل سرمایه‌گذاری خارجی به شکل سرمایه‌گذاری مستقیم خارحی) بود. در همان سال، ارقام مشابه برای چین بسیار کم و حدود ۰٫۱۹ تریلیون دلار (۲٫۵ درصد کل جهان) بود. در سال ۲۰۱۶، دارایی‌های ایجاد شده از طریق ورود سرمایه در ایالات متحده رشد کرد و به ۶٫۳۹ تریلیون دلار (۲٫۳ برابر در مقایسه با سال ۲۰۰۰) رسید. و در چین، سرمایه‌گذاری انباشت‌شده در نتیجۀ ورود سرمایه در سال ۲۰۱۶ به ۰٫۵۹ تریلیون دلار رسید (و ۳٫۱ برابر افزایش یافت). فاصله بین ایالات متحده و چین در سال ۲۰۱۶ هنوز زیاد (بیش از ده برابر) بود.
و تصویر (سرمایه‌گذاری انباشته در نتیجۀ واردات سرمایه به تریلیون دلار) در پایان سال ۲۰۱۹ این است: ایالات متحده آمریکا ۹٫۴۷، چین ۱٫۷۷. و چین در یک تعریف کلی (جمهوری خلق چین+ هنگ کنگ) ۳٫۶۴ تریلیون دلار یا معادل %۳۸٫۴ سطح ایالات متحدع، سرمایه خارجی انباشت کرده است. اما، مقدار سرمایه خارجی انباشت‌شده در هلند ۱٫۷۵ تریلیون دلار، در سوئیس ۱٫۳۵ تریلیون دلار، در ایرلند ۱٫۱۲ تریلیون دلار و در آلمان ۰٫۹۵ تریلیون دلار است.
بنابراین، در بیست سال اول قرن بیست‌و‌یکم، چین نرخ رشد بسیار بالای صدور و ورود سرمایه را نشان داده است، اما بطور مطلق بعد از ایالات متحده قرار دارد. در سال ۲۰۱۹، صدور سرمایه از ایالات متحده به شکل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بالغ بر ۱۲۴٫۹۰ تریلیون دلار و از چین ۱۱۷٫۱۲ تریلیون دلار بود. اما، اگر ما چین و هنگ کنگ را در نظر بگیریم، در آن‌صورت صدور سرمایه چینی ۱۷۶٫۴۰=۵۹٫۲۹+۱۱۷٫۱۲ تریلیون دلار می‌شود.
حال بیایید ورود سرمایه به شکل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را بررسی کنیم. این در سال ۲۰۱۹ برای ایالات متحده ۲۴۶٫۲۲ تریلیون دلار، و برای چین ۱۴۱٫۲۳ تریلیون دلار بود. اگر ما هنگ کنگ را (۶۸٫۳۸با بیلیون دلار) اضافه کنیم، کل واردات سرمایه چین «منبسط» بالغ بر ۲۰۹٫۶۱ بیلیون دلار می‌شد، که از ایالات متحده آمریکا کمی عقب بود.
آنکتاد در اوائل سال ۲۰۲۱ داده‌های سال پیش را منتشر کرد. در سال ۲۰۱۹ واردات سرمایه به ایالات متحده ۲۵۱ بیلیون دلار، و به چین ۱۴۰ بیلیون دلار بود. داده‌های مقدماتی دربارۀ واردات سرمایه در سال ۲۰۲۰ نیز منتشر شد. ارقام به شرح زیر است: واردات بوسیله ایالات متحده ۱۳۴بیلیون دلار، که نسبت به سال پیش ۱۱۷ بیلیون دلار یا %۴۶٫۶ کاهش یافت. و ورود سرمایه به جین برابر با ۱۶۳ بیلیون دلار بود، که در مقایسه با سال پیش ۲۳ بیلیون دلار یا %۱۶٫۴ افزایش یافت. از نظر ورود سرمایه به شکل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، چین برای نخستین بار از ایالات متحده پیشی گرفت.
سرمایه‌گذاری خارجی در ایالات متحده در سال ۲۰۱۶ با مبلغ ۴۷۲ بیلیون دلار به اوج رسید، در حالی‌که سرمایه‌گذاری خارجی در چین در آن سال ۱۳۴بیلیون دلار بود. از آن پس، سرمایه‌گذاری در چین مدام افزایش و در ایالات متحده کاهش یافته است. سرانجام، در سال ۲۰۲۰، در یک پیچ تُتدِ بحران اقتصادی همه‌گیری، چین از رقیب خود جلو افتاد.
حرکت چین به رتبه اول از نظر واردات سرمایه بسیار نمادین است.
طبق گزارش آنکتاد، سقوط سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در سال ۲۰۲۰ بی‌سابقه بوده است- ۴۲٪ نسبت به سال قبل (از ۱٫۵ تریلیون دلار به ۸۵۹ بیلیون دلار). جریان مستقیم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به آمریکای لاتین در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال قبل ۳۷٪ کاهش یافت. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در منطقه آفریقا %۱۸، در کشورهای در حال توسعه آسیا %۴، و در کشورهای توسعه‌یافته اقتصادی ۶۹٪ کاهش یافت. شماری از کارشناسان بر این باورند که امپراتوری آسمانی در حال تبدیل شدن به مغناطیسی است که از سراسر جهان سرمایه جذب می‌کند. با اعلام ساختمان سوسیالیسم، چین در حال تبدیل شدن به واحه‌ای از سرمایه‌داری است- جایی که در آن سرمایه هنوز می‌تواند سود کسب کند.
کارشناسان جذابیت چین را به مثابۀ مقصد سرمایه‌گذاری به دو دلیل اصلی نسبت می‌دهند.
نخست، جمهوری خلق چین چشم‌اندزهای امیدوارکننده‌تری برای توسعه اقتصادی دارد (پیش‌بینی‌های صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی برای دو یا سه سال آینده این را تأیید می‌کنند: چین می‌رود پویا‌ترین اقتصاد در جهان بشود).
دوم، رهبری چین سال گذشته گام‌هایی را در جهت آزادسازی شرایط برای سرمایه خارجی برداشت. به طور مشخص، فهرست بخش‌هایی که به روی سرمایه خارجی بسته است به طور منظم کاهش می‌یابد. در سال ۲۰۱۶، در «فهرست ممنوع» ۳۲۸ بخش وجود داشت، اکنون ۱۲۳ بخش باقی مانده است. در عین‌حال، فهرست بخش‌های مورد تشویق (توسط ایالت) در حال رشد است. سال گذشته ۱۱۰۸ بخش در این فهرست وجود داشت که اکنون ۱۲۳۴ بخش است. بخش‌های «مشوق» شامل، به ویژه (بخش‌های بزرگ)، تولید مواد جدید، حفاظت از محیط زیست و بازیافت زباله، خدمات مدرن (تحقیق و توسعه، تجارت الکترونیک فرامرزی، آموزش آنلاین و پزشکی)، فرآوری مواد غذایی، گردشگری، تولید تجهیزات پزشکی، کشتیرانی) می‌شود.
در عین‌حال، مقامات چینی صادرات سرمایه را به شکل‌های گوناگون (مستقیم، اوراق بهادار، سایر سرمایه‌گذاری‌ها) تشویق می‌کنند. به عنوان مثال، در ژانویه ۲۰۲۱ ، «بانک مردم چین» و «سازمان پول چین» قوانین وام را اصلاح کردند تا شرکت‌های چینی بتوانند به شرکت‌های تابعه خود در خارج از کشور وام بدهند. پکن انتظار دارد که با گذشت زمان، چین نه تنها در واردات، بلکه در صادرات سرمایه نیز مقام اول را در جهان کسب کند.