در ۲۷ و ۲۸ اوت امسال توکیو کنفرانسی در تونس سازمان‌دهی و برگزار کرد که آن‌را کنفرنس ژاپن و سران آفریقا می‌پنداشت. هدف بزرگ بود: هشتمین نشست گردهم‌آیی کنفرانس بین‌المللی توکیو در آفریقا، TICAD (از سال ۱۹۹۳ آغاز شد) چنان بود که آن‌را کنشگریِ مهم ژاپن در جهت توسعه و حل مشکلات قاره آفریقا اعلام کردند.
در آغاز، انتظارات از این جریان رضایت‌بخش بود. بیش از ۳۰ کشور آفریقایی در سطح سران دولت اعلان مشارکت کردند، سخنرانی‌های تحسین برانگیزانه‌ای ایراد شد، گفت‌وگو‌هایی با نخست‌وزیر ژاپن صورت گرفت، مراسم جایزه هیدئو نوگوچی طراحی شد، و یک گردهم‌آیی (فوروم) کسب و کار با نمایندگان بنگاه‌های بازرگانی ژاپن سازمان‌دهی شد.
اما، از ابتدا یک جای کار می‌لنگید. در آخرین لحظه (هشتمین فوروم م.)، فومیو کیشیدا، نخست‌وزیر ژاپن، به بهانه کووید-۱۹ گردهم‌آیی را ترک کرد (تنها از راه ویدیو سخن گفت) و وزیر خارجه، یوشیماسا هایاشی، جانشین وی شد که در اجلاس دوم و سوم در کشور آفریقای شمالی شرکت کرد. ناگهان شکوه و اهمیت این جریان فرو ریخت و بعضی از سران کشورها حتی پیش از اعلان بیماری نخست‌وزیر از شرکت در این اجلاس سر باز زدند.
خود کنفرانس به خاطر حضور نماینده جمهوری دمکراتیک عربی صحرا، که مراکش آن‌را مطلقاً به رسمیت نمی‌شناخت و صحرا را بخشی از سرزمین خود می‌دانست، آسیب دیده بود. روشن است که میزبانان این حرکت را به خاطر احترام به همسایه مقتدرشان الجزیره انجام دادند که از جمهوری دمکراتیک عربی صحرا حمایت می‌کند، اما مراکشی‌ها آن‌را اهانت به خود تلقی کردند.
در مجموع، به این دلیل اجلاس رضایت‌بخش نبود، اما آن‌را مطلقاً بیهوده دانستن هم زیاده‌روی است. ژاپن یک برنامه وسیع به منظور غلبه بر پی‌آمدهای کووید-۱۹ و انتشار اپیدمی در قاره، مسأله محیط زیست، بهبود فضای سرمایه‌گذاری در آفریقا، تضمین توسعه پایدار، حمایت از کسب و کار با حهت‌گیری اجتماعی، و حل مشکلات غذایی، ارایه کرد.
به علاوه، ژاپن اعلام کرد طی سه سال آینده مبلغ قابل توجه ۳۰ میلیارد دلار از محل منابع عمومی و خصوصی به توسعه آفریقا اختصاص خواهد داد. قرار شد یک برنامۀ ۴ میلیارد دلاری تحت عنوان «ابتکار رشد سبز ژاپن با آفریقا» به منظور بهبود کیفیت زندگی آغاز شود. تشکیل یک «صندوق سرمایه‌گذاری اولیه» ۱۰۰ میلیون دلاری از جانب کارآفرینان ژاپنی برای حمایت از کسب و کارهای جوان در آفریقا نیز اعلام شد.
در طرح توسعه انسانی، در نظر گرفته شده است که به ۳۰۰.۰۰۰ نفر آموزش حرفه‌ای داده شود تا به سازندگی آفریقای آینده بپردازند.
انتظار می‌رود بخش خصوصی تا سقف ۵ میلیارد دلار از بانک توسعه آفریقا دریافت کند. ژاپن در نظر دارد کمک جدیدی تا سقف ۱.۰۸ میلیارد دلار به صندوق جهانی global fund برای مبارزه با بیماری‌های عفونی و ۳۰۰ میلیون دلار برای برنامه بهره‌وری تولیدات کشاورزی، از جمله آموزش حرفه‌ای ۲۰۰ هزار نفر اختصاص دهد. ژاپن برای آراستن سبزه به گُل‌های وعده داده شده‌اش اعلام کرد ۱۳۰ میلیون دلار کمک غذایی به (آفریقا) اختصاص خواهد داد.
رهبران آفریقایی نیز علاقمندی خود را به رویکرد جدید ژاپن به صلح و ثبات در آفریقا napsa نشان دادند.
توجه داشته باشیم که در مقایسه با TICAD-7 در سال ۲۰۱۹، نشست‌ها، شرکت کنندگان کم‌تری وجود داشتند و اهداف خود این رویداد، مانند آموزش و موضوعات فرهنگی به صورت جداگانه مطرح نشدند و به مسأله مهاجرت نیز اشاره‌ای نشد.
به نظر می‌رسد که ژاپن با غربال کردن شکست‌های برنامه سال ۲۰۱۹ و شکایات صریح آفریقایی‌ها از بی‌ثمر بودن سیاست‌های توکیو، به نتایجی دست یافته بود. در نتیجه، رویداد امسال در ظاهر دارای استحکام بیش‌تری بود.
در حاشیه کنفرانس، وزیر خارجه ژاپن با نماینده ۲۱ کشور، که اغلب به اردوگاه غرب گرایش دارند، احتمالاً به استثنای اریتره و اوگاندا، ملاقات کرد. در ضمن، او از طریق ویدیو با سران ۹ کشور، که آن‌ها نیز از نزدیکان بلوک غرب هستند، اگرچه تمایل به مرکز دارند و نسبت به مسایل مبرم روز – بحران در اوکراین – مواضعی بی‌طرف دارند، هم‌چنین با رییس کمیسیون وحدت آفریقا، گفت‌وگو کرد.
خلاصه این‌که ۳۸ کشور مشارکت کردند، که بد نیست. از آن میان ۱۹ کشور تنها در سطح وزیر شرکت کردند. هم‌چنین ۹ سازمان منطقه‌ای حضور داشتند، که نشان از پوشش کامل ائتلاف‌های یکپارچه آفریقا بود. بر اساس تنها سند مصوب، بیانیه تونس، نشست آینده در سال ۲۰۲۵ برگزار خواهد شد که پس از ملاقات وزرا در سال ۲۰۲۴ صورت خواهد گرفت.
به عبارت دیگر، ژاپن، به فرمان اربابانش در آن سوی دریاها، در مسابقه کسب جایگاه در آفریقا، و برای بیرون راندن چین و روسیه از آنجا به بلوک غرب پیوسته است. تردیدهای فراوانی در تحقق همه قول‌های بلندبالا و تزریق‌های مالی توکیو در قاره آفریقا وجود دارد. تجارب گذشته حاکی از آنست که بسیاری از پروژه‌های غرب در آفریقا به ثمر نرسیده اند، حتی اگر این «چرخش» چرخش بزرگی باشد، همان‌طور که در مورد نسبتاً اخیر کنفرانس اروپا-آفریقا رخ داد. آفریقایی‌ها خود به خوبی به این امر آگاهند، ولی به جذب هرچه بیش‌تر سرمایه، از هر منبعی، مقید هستند.
همان‌طور که بیانیه تونس نشان داد تلاش شرکت کنندگان کنفرانس در نهایت برای تصویب یک موضع ضد روسی ناکام ماند. اما رقابت در قاره تشدید می‌شود و غرب بیش از پیش پرخاشگر، و به طور فعال از «پادوها»یش استفاده می‌کند، صفتی که در مورد ژاپن می‌توان به کار برد.