تارنگاشت عدالت
لئو زاید
برگرفته از عصر ما، ارگان حزب کمونیست آلمان
۶ دسامبر ٢٠٢۴
اتحادیه اروپایی در حال گسترش اشغال است
آغاز ماه نوامبر مصادف با چهل و نهمین سالگرد تهاجم مراکش به صحرای غربی بود. جمعیت صحراوی و سازمان آزادیبخش آن پولیساریو – POLISARIO – تا به امروز به مقاومت در برابر اشغال مراکش ادامه میدهند. عصر ما با نجات حمدی، نماینده پولیساریو در آلمان در مورد پیشینۀ رویدادها و تحولات جاری صحبت کرد.
عصر ما: میتوانید چیزی در مورد خودتان به ما بگویید؟
نجات حمدی: من در العیون در صحرای غربی به دنیا آمدم، زمانی که این منطقه هنوز مستعمره اسپانیا بود. در سال ١۹۷۵، در کودکی، به همراه خانواده ام به الجزایر گریختم، جایی که تحت آزار و اذیت ارتش مراکش قرار گرفتیم و در معرض بمبارانهای مداوم بودیم.
اردوگاه پناهندگان صحراوی در جنوب غربی الجزایر در یک صحرای صخرهای واقع شده است. در ابتدا هیچ زیرساختی در آنجا وجود نداشت. بنابراین پولیساریو با الجزایر، لیبی و کوبا قراردادهایی منعقد کرد تا کودکان صحراوی مانند من بتوانند در خارج از کشور به مدرسه بروند. ده سال را در یک مدرسه شبانهروزی در الجزایر گذراندم و بعداً برای تحصیل به شهر بِرِمن (Bremen) نقل مکان کردم.
عصر ما: چگونه وارد سیاست شدید؟
نجات حمدی: من نیز مانند بسیاری از جوانان صحراوی، فعالیت سیاسی داشتم و قبل از شروع تحصیل به اتحادیه جوانان صحراوی (UJSARIO) پیوستم. از سال ١۹۹۷ چندین سال به عنوان جانشین نماینده پولیساریو در بُن و بعداً به عنوان نماینده در اتریش کار کردم. من از سال ٢٠٠١ کار دیپلماتیک میکنم و در اتریش، آلمان و یونان کار کرده ام. من در حال حاضر به آلمان بازگشته ام.
کار من این است که منافع مردم صحرا و پولیساریو را در دولت آلمان، به ویژه جامعه مدنی، نمایندگی کنم و از طریق روابط عمومی، ارتباط برقرار کنم.
عصر ما: از سال ١۹۷۵، مراکش بیشتر صحرای غربی را با نقض قوانین بینالمللی اشغال کرده است. پس از یک مرحله از درگیری مستقیم نظامی، آتشبس بین پولیساریو و مراکش در سال ١۹۹١ برقرار شد. بعد از آن چه گذشت؟
نجات حمدی: همراه با آتشبس، طرح صلح سازمان ملل متحد که شامل همهپرسی استقلال میشد، مورد توافق قرار گرفت. با این حال، مراکش از همهپرسی جلوگیری کرد و در سال ٢٠٠٠ به جای آن پیشنهاد خودمختاری محدود برای صحرای غربی تحت کنترل مراکش را داد. بازیگران بینالمللی مانند فرانسه و ایالات متحده نه تنها هیچ فشاری بر مراکش وارد نکردند، بلکه از مراکش حمایت هم کردند، بنابراین طرح صلح متوقف شد.
پس از ٣٠ سال عدم پیشرفت و زندگی وابسته در اردوگاههای پناهندگان، ناامیدی در میان جوانان صحراوی افزایش یافت. با توجه به عدم برگزاری همهپرسی، بسیاری خواستار از سرگیری مبارزه مسلحانه شدند و از روی خشم خود، در نوامبر ٢٠٢٠ تظاهرات مسالمتآمیزی ترتیب دادند. چند صد نفر برای جلب توجه به انفعال جامعه بینالمللی و بیعدالتی مستمر، یک جاده کلیدی به موریتانی در نزدیکی گرگورات را مسدود کردند، جادهای که مراکش برای انتقال کالا از سرزمینهای اشغالی استفاده میکند. در ١٣ نوامبر ٢٠٢٠، سربازان مراکشی به کمپ تظاهرات صحراوی در نزدیکی گرگورات حمله کردند که در نتیجه پولیساریو آتشبس را لغو کرد. از آن زمان، جنگ در امتداد دیوار مراکشی به طول ٢۷٢٠ کیلومتر که صحرای غربی را قطع میکند، از سر گرفته شده است.
عصر ما: منابع صحرای غربی از سوی مراکش با همکاری شرکتهای خارجی مورد بهرهبرداری قرار میگیرد. شرکتهای آلمانی در این زمینه چه نقشی دارند؟
نجات حمدی: ما بزرگترین ذخایر فسفات دنیا را داریم، ذخایر عظیم ماهی و به تازگی انرژیهای تجدیدپذیر نیز اهمیت بیشتری پیدا کرده است. در درجه نخست شرکتهای اروپایی از جمله آلمانی هستند که در همه این زمینهها فعال هستند. به عنوان مثال زیمنس، سیمان هایدلبرگ و تیسن کروپ. در شبکۀ دیدهبان منابع صحرای غربی (wrsw.org)، همچنین فهرست سایر شرکتهایی که در محل فعالیت میکنند، آورده شده است.
Nadjat Hamdi
زیمنس و شرکت تابعه آن Gamesa ادعا میکنند که با تولید انرژیهای تجدیدپذیر در حفاظت از آب و هوا کمک میکنند. این سبزشویی (Greenwashing) است. مراکش بهرهبرداری غیرقانونی از صحرای غربی را طبیعت مدار نشان میدهد، در حالیکه فراموش میکند که ما صحراویها هرگز رضایت نداده ایم که کسی از سرزمین ما و منابع آن بهرهبرداری کند. شرکتهایی مانند سیمان هایدلبرگ همچنین با ساخت مجتمعهای مسکونی برای مهاجران مراکشی به عادیسازی اشغال کمک میکنند. این امر ویژگیهای جمعیت شناختی را تغییر میدهد، به معنای واقعی کلمه اشغال را تقویت میکند و به رنج مردم صحرا میافزاید.
تا زمانیکه مراکش از استثمار صحرای غربی سود میبرد و از آن حمایت میشود، حاضر به عقبنشینی نخواهد بود. حمایت اتحادیه اروپایی و کشورهای عضو آن در حال گسترش اشغال است. مشکل تنها بهرهبرداری غیرقانونی از منابع نیست، بلکه امکان تداوم اشغال آن نیز وجود دارد.
عصر ما: دیوان دادگستری اروپا در ابتدای اکتبر حکم داد که توافقنامههای ماهیگیری و تجارت بین اتحادیه اروپایی و مراکش را نمیتوان به صحرای غربی اشغالی گسترش داد. موفقیت این حکم را چگونه ارزیابی می کنید؟
نجات حمدی: این حکم بر حق تعیین سرنوشت مردم صحرا تأکید، و روشن میکند که فقط ما میتوانیم در مورد منابع خود تصمیمگیری کنیم و قراردادها بدون رضایت ما مجاز نیستند.
اتحادیه اروپایی قبلاً از مشورت با جمعیت صحرای غربی برای خرید زمان صحبت کرده بود، اما دیوان دادگستری اروپا اکنون دریافته است که این کافی نیست و رضایت صریح مردم صحراوی لازم است. دادگاه بین «جمعیت» و «مردم» تفاوت قایل میشود. در حالیکه اکثریت جمعیت صحرای غربی را مهاجران مراکشی تشکیل میدهند، حکم دادگاه در مورد مردم صحرا به عنوان یک نهاد سیاسی با حقوق حاکمیتی بر زمین و منابع آن به رسمیت شناخته میشود.
دادگاه همچنین پولیساریو را به عنوان نمایندۀ قانونی مردم صحرا به رسمیت شناخت. در آینده، پولیساریو میتواند علیه شرکتها یا کشورهایی که حکم دادگاه را نقض میکنند، اقدام قانونی کند. ما امیدواریم که کشورهای اتحادیه اروپایی و شرکتهای آنها به این حکم احترام بگذارند. با این حال، اگر اینطور نباشد، ما این فرصت را داریم که دوباره شکایت کنیم و احتمالاً حتی درخواست غرامت کنیم.
عصر ما: چگونه میتوانیم اینجا در آلمان به بهترین شکل از مبارزات آزادیبخش مردم صحرا حمایت کنیم؟
نجات حمدی: مهمترین کار روابط عمومی است. به عنوان مثال، با اشاره به محصولاتی مانند ماهی ساردین که از صحرای غربی اشغالی میآید و در بازارهای آلمان موجود است، میتوانیم با مردم وارد بحث شویم.
از طریق اطلاعرسانی و روشنگری میتوان مردم را آگاه کرد تا بتوانند سیاستمداران را تحت فشار قرار دهند. اگر سیاستمداران بدانند که مردم به تصمیمات اتخاذ شده توجه دقیقی دارند، اغلب کافی است. در غیر این صورت، تأمین مالی قراردادهای غیرقانونی به نام شهروندان و با دلارهای مالیاتی آنها بدون اطلاع مردم ادامه خواهد یافت.
این راهحل نیست، که ما در آلمان انرژی سبز داشته باشیم، در حالیکه مردم آفریقا برق ندارند. عدالت واقعی تنها زمانی وجود دارد که مشکلات به صورت محلی حل شوند و مردم بتوانند در صلح و رفاه در کشورهای خود زندگی کنند. آنچه مهم است این است، که ما فقط میتوانیم مشترکاً و در سطح جهانی با آن مقابله کنیم.