درآمدی بر نقد اقتصاد سیاسی

نویسنده: میشائل هاینریش

مترجم: هادی مفتون

تحلیل‌های همه جانبۀ کاپیتالیسم بار دیگر بازارِ گرمی در میان چپ ها پیدا کرده است، با این‌حال، میشائل هاینریش بر این نظر است، که پرداختن به مارکس اغلب سطحی می‌ماند و خواستار فراگیریِ مجدد تئوریِ مارکس، فراسوی مارکسیسم سنتی و ایدئولوژیک است.

در بازنگری‌های بی‌شماری قابل فهم بودن و باریک‌بینی نقد او را ارج می‌گذارند.

نویسنده فقط در ۲۲۰ صفحه، نسخۀ کوتاهی از سه جلد «کاپیتال» را ارایه می‌کند: روابط کار، کالا، پول، ارزش اضافه چگونه به وجود می‌آید، سرمایه چیست، بانک‌ها و بورس چه نقشی دارند و بحران‌ها از کجا می‌آیند را توضیح می‌دهد. (Stephan Kaufmann, Berliner Zeitung, 5.7.2004)

علاوه بر ایجاد مصونیتِ مفهومی در برابر «مارکسیسم ایدئولوژیک»، این کتاب به ویژه به دلیل فهم‌پذیریِ همگانی آن که زیانی به طرح مسأله نمی‌زند، تحت تأثیر قرار می‌دهد. (…) هاینریش با فاصلۀ انتقادی خود از متن مارکس، نه تنها در نشان دادن به‌روز بودن آن، بلکه در نشان دادن اهمیت سیاسیِ آن نیز موفق می‌شود. (Kolja Lindner, taz, 31.12.2004)

ولی برای نمایندگان مارکسیسمِ بیش‌تر سنتی، انتقاد از حد فراتر می‌رود:
از آنجایی‌که هاینریش از نقد نجات‌بخش سنت مارکسیستی اجتناب می‌ورزد و خود را خارج از تاریخ مبارزات طبقاتی قرار می‌دهد و دیالکتیکِ منطق را فدا می‌کند، درآمد او [Einführung برای ورود] به مارکسیسم ناخواسته به ‌خروج [Entführung آدم‌ربایی] از آن تبدیل می‌شود. (W.F. Haug, Das Argument Nr. 258, Dezember 2004)

بدین‌سان متن هاینریش نه تنها مقدمه‌ای به طور کلی قابل فهم برای کاپیتال، بلکه هم‌چنین درخواستی بحث‌برانگیز برای خوانش انتقادیِ مارکس است.

میشائیل هاینریش، دانشمند علوم سیاسی و عضو سردبیریِ «پروکلا PROKLA مجلۀ علوم اجتماعیِ انتقادی» است. در برلین زندگی می‌کند، کتاب «علمِ ارزش Die Wissenschaft von Wert را نیز منتشر کرده است.