tazahorat

دربارۀ تظاهرات اخیر در ایران

 
 
 
 
نویسنده: فرشید واحدیان
برگرفته از: مجلۀ دانش و امید، شمارۀ ۱۴
آبان ۱۴۰۱

 

 

مرگ دلخراش دختری جوان در زمانی که در بازداشت نیروهای انتظامی گشت ارشاد به سر می‌برد، موجب انفجار خشمی عظیم در میان مردم سرتاسر ایران شد؛ خشمی فروخورده، انباشته و برخاسته از اعمال سال‌ها سیاست‌های سرکوب مدنی، سلطه سیاست‌های نئولیبرالی بر بخش‌های بسیار بزرگی از نظام تصمیم‌گیری اقتصادی، و تبعات تحریم‌های کمر‌شکن امپریالیسم.

 این اعتراضات به دلیل مخالفت مراجع قانونی با هرگونه تظاهرات و گرد‌همایی‌های قانونی مصرحه در قانون اساسی جمهوری اسلامی، شکل تظاهرات خودبه‌خودی و با حداقل سازمان‌دهی در خیابان‌ها و اماکن عمومی شهر‌های بزرگ به خود گرفت. در ابتدا شعار‌های عمدۀ این تظاهرات که با حضور بسیار پررنگ دختران و زنان عمدتاً از طبقات متوسط صورت می‌گرفت، نفی حجاب اجباری و برچیده شدن گشت ارشاد بود؛ شعارهایی بسیار منطقی در واکنش به سال‌ها اعمال قانون ظالمانۀ حجاب اجباری و عوامل اجرای آن، یعنی «گشت ارشاد» و «ستاد امر به معروف نهی از منکر.»

عدم اتخاذ عکس‌العملی مناسب و به موقع از سوی دولت و مسئولین در قبال این اعتراضات به حق موجب شد که تظاهرات به تدریج شکل خشونت‌آمیز‌تری به خود گرفته و محتوای شعار‌ها نیز به سمت نفی حکومت جمهوری اسلامی و تقاضای سرنگونی آن میل نماید. درگیری میان مردم و نیروی انتظامی حاد‌تر شده و به کشته و مجروح شدن تعداد زیادی از انسان‌ها منجر شده است.

کُرد بودن این دختر معصوم عاملی بود که تظاهرات و درگیری‌ها در مناطق کُردنشین و به خصوص در استان‌های مرزی شمال غربی، اشکال حادتری به خود بگیرد. موقعیت بد اقتصادی مردم این مناطق و بی‌توجهی دیرینه به وضعیت اقتصادی – اجتماعی آن‌ها، همیشه عاملی بوده که نارضایتی از دولت و حاکمیت در این مناطق اشکال حادتری نسبت به بقیۀ مناطق ایران به خود بگیرد. عناصر وابسته به سازمان‌های جاسوسی غرب و اسرائیل با حضور گستردۀ خود در مجاورت این مناطق در آن سوی مرز، یعنی اقلیم کردستان، سعی در سوءاستفاده از این موقعیت دارند.

استان‌های مرزی جنوب شرقی کشور یعنی سیستان و بلوچستان نیز به دلیل مجاورت با مناطق ناآرام بلوچستان پاکستان و وجود جنبش‌های جدایی‌طلب بلوچ که توسط امپریالیسم و عوامل جاسوسی غرب، برخی کشور‌های عرب و حتی پاکستان تقویت می‌شوند، از جهات مختلف، موقعیتی را مشابه استان‌های شمال غربی کشور به وجود آورده است. درگیری در نماز جمعۀ زاهدان در هشتم مهرماه، حملۀ مسلحانۀ هم‌زمان به مراکز انتظامی شهر، توزیع اسلحه در میان افراد و آتش زدن مراکز تجاری در مرکز شهر از نشانه‌های دخالت عوامل بیگانه در تشدید این نا‌آرامی‌ها در کشور است. حضور پررنگ اسرائیل در جمهوری آذربایجان و تحریکات این کشور در اقدام به تغییر موقعیت ژئوپلیتکی منطقۀ بحرانی دیگری را در شمال کشور، به وجود آورده است.

این تظاهرات در زمانی صورت می‌گیرد که در صحنۀ بین‌المللی شاهد حدت فزاینده درگیری میان امپریالیسم غرب به سرکردگی ایالات متحده با جبهۀ ضدامپریالیستی هستیم که روزبه‌روز قدرت و استحکام بیش‌تری به خود می‌گیرد. نیرو‌های روسی مواضع خود را در اوکراین مستحکم‌تر کرده و با انجام همه‌پرسی در مناطق شرق اوکراین و تأیید آن توسط مراجع مقننه و اجرایی روسیه، الحاق شمار بیش‌تری از مردم روس‌تبار این سرزمین‌ها به روسیه، مراحل قانونی خود را طی کرده است. حملات بسیار دقیق و پیچیدۀ انفجار خطوط لولۀ زیردریایی نورد استریم، برای خرابکاری و ایجاد وقفه در صادرات گاز روسیه به اروپا، و اخیراً استقرار ارتش ۱۰۱ آمریکا در رومانی به منظور درگیری احتمالی با روسیه، همگی نشانه‌هایی از حاد شدن این رویارویی‌هاست…