afghan_russ

سیاست انسجام‌بخش روسیه در قبال افغانستان

 
تارنگاشت عدالت
 
 
نویسنده: عباس هاشمی
مترجم: م. قربانی
برگرفته از: نیو ایسترن آوتلوک
۱۰ آوریل ۲۰۲۴
 
 

از هنگام بازگشت طالبان در سال ۲۰۲۱ پس از خروج ایالات متحده از افغانستان و به قدرت رسیدن آن، دولت تلاش می‌کند تا در صحنه بین‌المللی به رسمیت شناخته شود. ایالات متحده و متحدان غربی آن که خود را قهرمانان حقوق بشر معرفی می‌کنند، کشور را در وضعیتی بحرانی ترک کردند. تحریم‌های غرب علیه افغانستان جرقه یک بحران انسانی را در این کشور زده است.

اما غرب هم‌چنان از طریق نهادهای بین‌المللی در حق مردم افغانستان اجحاف می‌کند و نسبت به مصیبت مردم این کشور بی‌اعتناء است. مداخله در مسایل داخلی کشورهای فقیر از زمان پایان جنگ سرد برای آمریکا هم‌چنان امری عادی تلقی می‌شود. این امر موقعیت آن‌را به عنوان یک ابَرقدرت، تضعیف، و وجهۀ نرم آنرا در سراسر جهان خدشه‌دار کرده است.

خلاء ایجاد شده به خاطر افول سریع هژمونی ایالات متحده در سراسر جهان، با موفقیت از سوی روسیه و چین در سطح جهان پُر می‌شود. زمانی‌که بیش‌تر کشورهای غربی تصمیم گرفتند روابط دیپلماتیک خود را با افغانستان به رهبری طالبان قطع کنند، روسیه یکی از معدود کشورهایی بود که روابط دیپلماتیک خود را با دولت کنونی افغانستان ادامه داد. روسیه به عنوان یک ابرقدرت نو پدید در جهان، پس از خروج آمریکا از این کشور، مسؤولانه با موضوع افغانستان برخورد کرد. دیمیتری ژیروف، سفیر روسیه، اولین دیپلمات خارجی بود که پس از تسلط طالبان در کابل، با مقامات ارشد دولتی در افغانستان تعامل داشت. وی هم‌چنین علاقه فراوانی به پروژه‌های منطقه‌ای همراه با افغانستان، مانند پروژه خط لوله گاز ترکمنستان-افغانستان-پاکستان- هندوستان، و خط آهن ترانس افغانستان به این کشور نشان داد تا از بحران انسانی عبور و ثبات منطقه را تقویت کند.

در سال ۲۰۲۱ صادرات روسیه به افغانستان بالغ بر ۷۹.۲ میلیون دلار برآورد شده است. در سال ۲۰۲۲، دولت موقت طالبان نیز موفق به امضای قرارداد موقت با دولت روسیه برای تأمین گندم، بنزین و گازوئیل به افغانستان شد. این قرارداد شامل عرضه سالانه یک میلیون تن گازوئیل، یک میلیون تن بنزین، دو میلیون تن گندم و پانصد هزار تن گاز مایع (ال پی جی) به افغانستان بود. تجارت نفت بین دو طرف نیز به بیش از ۳۰۰ میلیون دلار افزایش یافت، زیرا روسیه ۷۱۰ هزار تن نفت به افغانستان صادر کرد.

گزارش‌ها حاکی از آنست که بیش از ۲۹ میلیون نفر در افغانستان به کمک‌های بشردوستانه فوری نیاز دارند. در حالی‌که غرب افغانستان را رها کرده بود، روسیه یکی از معدود کشورهایی بود که با اعتقاد به ارزش‌ها و اخلاق آزادگی در کنار آن‌ها ایستاد. روسیه همواره از راه‌حل جامع و فراگیر برای عبور از معضل و گرفتاری شدید افغانستان دفاع کرده است. سازمان ملل و غرب دایماً با افغانستان به شیوه‌ای غیر عملگرایانه رفتار کرده اند. یک افغانستان بی‌ثبات به بهترین وحه در خدمت منافع منطقه‌ای ایالات متحده است. آمریکا می‌خواهد روسیه، چین، و پاکستان را در مقابله با هرج‌ومرج ناشی از یک افغانستان بی‌ثبات برای دستیابی به جاه‌طلبی‌های منطقه‌ای خود مشغول نگه دارد.

به نظر می‌رسد نهادهای بین‌المللی نیز در برخورد با موضوع افغانستان واقعیت‌های عینی منطقه‌ای را فراموش کرده اند. در فوریه ۲۰۲۴، سازمان ملل یک کنفرانس ویژه در مورد افغانستان برای تعیین یک نماینده ویژه در این کشور تشکیل داد. این کنفرانس نشان داد که چیزی جز یک فریب محض نیست، زیرا در آن طالبان افغانستان به عنوان ذیحقان واقعی کشور دخالتی نداشتند. روسیه از رأی مثیت به انتصاب نماینده ویژه سازمان ملل در این کشور خودداری کرد، زیرا این امر بر خلاف انتظارات و اراده ذینفعان کلیدی کشور بود. دعوت از رهبران رنگارنگ قبیله‌ای و قومی تبعیدی نیز بحث‌برانگیز بود. در تمام این موارد به نظر می‌رسد که روسیه کشوری پیشرو در تلاش برای ایجاد روابط صمیمانه با طالبان افغانستان به منظور تقویت صلح و ثبات در منطقه و جلوگیری از بحران انسانی قریب‌الوقوع در افغانستان است. دولت روسیه اقدامات محتاطانه‌ای در این زمینه انجام می‌دهد. اظهارات دیمتری پسکوف، دبیر مطبوعاتی رییس‌جمهور فدراسیون روسیه مبنی بر این‌که طالبان اقتدار بالفعل در افغانستان هستند، نشان دهنده تمایل دولت روسیه برای ایفای نقش محوری در ایجاد ثبات در منطقه با در نظر گرفتن واقعیت‌های زمینی است. پسکوف هم‌چنین بر لزوم گفت‌وگو در مورد مسایل مبرم بین دو کشور تأکید کرد و در عین‌حال به حذف نام طالبان از لیست گروه‌های تروریستی اشاره کرد.

رفتار فراگیر روسیه در قبال دولت موقت افغانستان، وجهه نرم آن‌را بهبود می‌بخشد و نیز به تعامل مؤثر با دولت موقت در مورد مسایل مختلف جهانی و منطقه‌ای کمک می‌کند. جهان باید بداند که تنها یک رویکرد مثبت، فراگیر و سازنده در قبال افغانستان می‌تواند در تضمین اجرای قوانین بین‌المللی کمک کند. هرگونه تلاش برای رسیدگی به موضوع افغانستان بدون حضور دولت موقت به نا امیدی منتهی خواهد شد. دولت موقت طالبان به طور مستمر با گروه دولت اسلامی ولایت خراسان (ممنوع در روسیه)، سازمانی که مسؤولیت حملات اخیر تروریستی در مسکو را به عهده گرفت، مبارزه می‌کند. بهبود روابط بین دولت طالبان و روسیه می‌تواند به مقابله با گروه‌هایی نظیر دولت اسلامی ولایت خراسان نیز یاری رساند. آمال و آرزوهای نیروهای فرا-منطقه‌ای برای بی‌ثبات کردن منطقه نیز در نتیجه همکاری روسیه با طالبان شکست خواهد خورد. جایگاه بریکس در میان کشورهای در حال توسعه به دلیل تعامل مثبت روسیه با دولت موقت افغانستان بیش‌تر خواهد شد. فزون بر این، ظهور روسیه به عنوان یک ابرقدرت انسجام‌بخش را در جهان تقویت خواهد کرد.