شی و پوتين

اهمیت دیدار پوتین از چین در بحبوحه دگرگونی نظم جهانی

 
تارنگاشت عدالت
 
 
 
نویسنده: عباس هاشمی
مترجم: م. قربانی
برگرفته از: نیو ایسترن آوتلوک
۲۲ مه ۲۰۲۴

 

 

در هفدهم ماه مه امسال پوتین، رییس‌جمهور روسیه، بازدید دو روزه خود را از چین به پایان رساند. این نخستین دیدار بین‌المللی وی پس از انتخابش برای پنجمین بار به ریاست جمهوری روسیه بود. تصمیم پوتین برای بازدید از چین بلافاصله پس از انتخاب مجدد، واقعیت‌های ژئوپلیتیکی و ژئواستراتراتژیکی جهان را مشخص می‌کند. در حال حاضر، روسیه و چین بزرگ‌ترین خطر برای نظم جهانی غرب به رهبری آمریکا هستند. تحکیم اتحاد بین آن‌ها بدترین کابوس نیروهای غربی است. روسیه و چین در تغییر الگوی جهانی برای یکدیگر اهمیت فراوانی دارند. رهبران هر دو کشور درک خود از اهمیت طرف مقابل را با اقدامات خود نشان داده اند. روسیه اولین کشوری بود که رییس‌جمهور چین، شی جین‌پینگ، پس از انتخاب مجدد خود از آن بازدید کرد. پوتین نیز به همین خاطر، چنین رفتار متقابلی داشت. به علاوه، اهمیت هر دو کشور برای یکدیگر را می‌توان با این واقعیت درک کرد که رهبران دو کشور در ده سال گذشته ۴۰ بار یکدیگر را ملاقات کرده اند.

تحریم‌های آمریکا علیه روسیه، چین و برخی دیگر از کشورهایی که در ایدئولوژی‌ها و تصمیماتشان متفاوت اند، روابط بین این کشورها را تقویت کرده است. حمایت چین از روسیه در درگیری اخیر با اوکراین، به تقویت بیش‌تر این روابط کمک کرد. روسیه و چین سیاست نظم نوین جهانی را دنبال می‌کنند. هر دو کشور از نظم جهانی فراگیر پیروی می‌کنند، نظمی که به کشورهای در حال توسعه اجازه می‌دهد تا سیاست‌های خارجی خود را به طور مستقل دنبال کنند. گسترش سازمان کشورهای بریکس، ظهور و نفوذ آن‌ها را بر قدرت‌های متوسط و کشورهای توسعه نیافته تقویت کرده است. سفر پوتین به چین گام مهمی برای تقویت دو کشور بود. بیانیه مشترک در پایان این دیدار بر روابط راهبردی دوجانبه و اهداف آن‌ها برای مقابله با فشارهای خصمانه و مخرب آمریکا تأکید ورزید. علاوه بر این، در بیانیه مشترک هم‌چنین به برنامه‌هایی برای افزایش همکاری نظامی اشاره شده است. هم‌چنین اشاره شد که همکاری‌های دوجانبه در بخش دفاعی، چگونه به بهبود امنیت منطقه‌ای و جهانی کمک کرده است.

یکی دیگر از جنبه‌های مهم بیانیه مشترک این بود که ایالات متحده را به دلیل نقشه‌های شیطانی منطقه‌ای و جهانی‌اش مورد انتقاد قرار داد. در این بیانیه آمده است که ذهنیت جنگ سرد هنوز یک اصل راهنما در میان سیاست‌گذاران ایالات متحده است، اصلی که آنان را مجبور می‌کند از منطق تقابل بلوک‌ها استفاده کنند. افزون براین، بیانیه، ایالات متحده را به دلیل اولویت دادن به امنیت «گروه‌های محدود» بر ثبات و امنیت منطقه‌ای، مورد انتقاد قرار داد. در این بیانیه مشترک که در پایان سفر رییس‌جمهور پوتین به چین صادر شد، تحریم‌های آمریکا نیز مورد انتقاد قرار گرفت. ایالات متحده از این بیانیه مشترک و افزایش همکاری‌های بین دو طرف انتقاد کرد. یکی دیگر از جنبه‌های چشم‌گیر این بیانیه مشترک این بود که تأکید کرد هر دو کشو در پی یافتن راه‌حلی سیاسی برای مناقشه روسیه و اوکراین هستند. روسیه مدت‌هاست که به دنبال راه‌حل سیاسی برای این مناقشه بوده است. پیشروی‌های محدود روسیه علیرغم برتری آشکار نظامی آن‌ها بر نیروهای اوکراین نشان دهندۀ اراده روسیه برای رویکرد صلح‌آمیز است. اما ایالات متحده و متحدانش در ناتو به دلیل منافع ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی خود، تمام تلاش‌های پیشین برای برقراری رابطه صلح‌آمیز و دیپلماتیک در این زمینه را خراب کردند. رییس‌جمهور پوتین هم‌چنین به همتای چینی خود درباره پیشرفت نیروهای روسیه در اوکراین توضیحاتی ارایه داد.

سخنگوی وزیر امورخارجه آمریکا، ودانت پاتل، در یک جلسه توجیهی خبری، چین را به خاطر تعامل با روسیه مورد انتقاد قرار داد. او هم‌چنین معتقد بود که نقش چین در بازسازی پایگاه صنعتی – دفاعی روسیه «عمیقاً مشکل‌ساز» است. شی جین‌پینگ، رییس‌جمهور چین، اخیراً به اروپا سفر کرد. سفر وی باعث ایجاد ترس در میان مقامات آمریکایی شد. بسیاری از تحلیلگران و مقامات آمریکایی از این دیدار به عنوان وسیله‌ای برای سؤاستفاده از تشتت فزاینده بین کشورهای اروپایی استفاده کردند. ایالات متحده نگران افزایش نفوذ او در میان کشورهای اروپایی است. از این‌رو، پس از این سفر، هشدارهای مداوم آمریکا به کشورهای اروپایی در مورد پی‌آمدهای بالقوه حمایت چین از روسیه علیه اوکراین انجام گرفت. تصمیم چین برای تقویت روابط خود با روسیه، علیرغم هشدارهای غرب و تهدید به تحریم‌های اقتصادی، نشان می‌دهد که این کشور آماده رویارویی با هر تهدیدی برای ایجاد یک «نظم جهانی لیبرال» فراگیر و واقعی است که در آن فرصت‌های برابر برای همه ملت‌ها فراهم باشد.

سیاست‌های فراگیر و سازنده دو همسایه توجه و قدردانی فراوانی از سوی کشورهای درحال توسعه به خود جلب کرده است. در حالی‌که ایالات متحده هم‌چنان مشغول نمایش قدرت نظامی و قدرت سخت خود از طریق تحریم‌های اقتصادی است، روسیه و چین از قدرت نرم خود برای افزایش نفوذ خود بر کشورهای در حال رشد و توسعه نیافته استفاده می‌کنند. هر دو کشور نقشی اساسی در ایجاد ثبات در مناطق پر هرج‌ومرج مانند غرب آسیا، آفریقا و افغانستان ایفاء می‌کنند. پوتین به خاطر موضع خود علیه توهین به مقدسات و احترام به ادیان دیگر در میان مردم در جهان اسلام محبوب است. گسترش روابط و همکاری بین روسیه و چین برای تسریع کاهش هژمونی ایالات متحده در جهان نقش اساسی دارد. اکنون بیش‌تر کشورهای در حال توسعه نگاه مثبتی به چین و روسیه دارند، زیرا قابلیت‌های امیدوار کننده‌ای برای ایجاد نظم جهانی مبتنی بر قانون و عدالت دارند. اجلاس آتی سران بریکس در روسیه، موجب تقویت بیش‌تر روابط دوجانبه و افزایش نفوذ آن‌ها بر جهان خواهد شد.