همزمان با پافشاری آمریکا و غرب درباره گسترش سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، سند سال ۱۹۹۱ نشان می دهد که در مذاکرات غرب و شوروی سابق درباره الحاق دوباره آلمان توافق شده و کشورهای غربی وعده داده اند که ائتلاف ناتو حتی چند سانتی متر هم به سمت شرق گسترش نخواهد یافت.
روزنامه آلمانی اشپیگل گزارش داد: این سند که قبلا محرمانه بود از آرشیو ملی بریتانیا بازیابی شده و نشان می دهد که کشورهای غربی متعهد شده بودند که ناتو به سمت شرق گسترش پیدا نکند.
این سند به مذاکرات بین وزیران امور خارجه وقت آمریکا، انگلیس، فرانسه ، شوروی سابق جمهوری دموکراتیک آلمان و جمهوری فدرال آلمان در ۶ مارس ۱۹۹۱ در شهر بُن آلمان مربوط است.
این روزنامه آلمانی نوشت: این سند نشان می دهد که کشورهای غربی با این موضوع موافقت کردند که عضویت کشورهای شرق اروپا درائتلاف نظامی ناتو قابل قبول نیست و به عبارتی دغدغه کنونی روسیه درباره گسترش ناتو به شرق کاملا موجه و منطقی است.
خبرگزاری اسپوتنیک در همین زمینه گزارش داد روسیه سالها تاکید داشته که کشورهای عضو ناتو وعده خود را درباره گسترش ناتو به سمت مرزهای ناتو نقض کرده اند.
سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه در سال ۲۰۱۸ گفت آنچه که به اصطلاح به «توافق جنتلمن ها» (gentlemen’s agreement) (یا همان توافق آقایان که به طور معمول توافقی شفاهی است) شهرت دارد، با شوروی سابق از سوی متحدان غربی اش نقض شده است.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه نیز گفت که این توافق مکتوب نبوده که اشتباهی از سوی میخائیل گورباچف رهبر شوروی سابق بوده است.
سند ۱۹۹۱ همزمان با اختلافات اخیر روسیه و ناتو درباره مسائل امنیتی اروپا مطرح شده است. دسامبر گذشته مسکو پیشنهادهای خود درباره ضمانت های امنیتی را به ناتو و آمریکا ارائه داد که در آن بر اولویت جلوگیری از گسترش ناتو به شرق و خودداری از اعزام سلاح های دفاعی به نزدیک مرز روسیه و بازگرداندن نیروهای ائتلاف از شرق اروپا به مواضع ۱۹۹۷ تاکید می شد.
معاون وزیر خارجه روسیه روز جمعه گفت چنین وعده هایی از سوی آمریکا و ناتو نه تنها پوچ و توخالی بوده بلکه به ضمانت هایی از نظر قانونی الزام آور از سوی غرب نیاز هست و کشورهای غربی نباید امنیت خود را بر پایه ناامن کردن کشور دیگری به ویژه روسیه بنا نهند. پوتین نیز درباره ضمانت های امنیتی روسیه خاطرنشان کرده که غرب هنوز تمایلی ندارد که به اندازه کافی اصول کلیدی طرح امنیتی ما را درک کند.
روابط غرب و روسیه از سال ۲۰۱۴ و همزمان با الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه در جریان یک همه پرسی مردمی به تیرگی گرایید و غرب و آمریکا تاکنون بارها روسیه را تحریم کرده اند.
در واکنش به اظهارات پوتین؛
دبیرکل ناتو: هرگز قول نداده بودیم ناتو گسترش پیدا نکند
خبرگزاری مهر
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از اسپوتنیک، «ینس استولتنبرگ» دبیرکل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی موسوم به ناتو امروز پنجشنبه و در واکنش به اظهارات «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه، اعلام کرد که ناتو هرگز قول نداد که توسعه و گسترش نداشته باشد و این مسئله از برخی معاهدات بین المللی نشات می گیرد.
استولتنبرگ به یادداشت همکاری ناتو (به اصطلاح پیمان واشنگتن) اشاره کرد که می گوید هر کشوری می تواند به دنبال عضویت در این ائتلاف باشد. وی همچنین به اسناد دیگری مانند مصوبه نهایی کنفرانس امنیت و همکاری در اروپا و منشور پاریس به همراه قانون تاسیس ناتو و روسیه، اشاره کرد.
وی گفت: این یک اصل اساسی امنیت اروپا است و روسیه نیز آن را تایید کرده است. این چیزی نیست که بتوانیم از طریق برخی نقل قول ها آن را تغییر دهیم.
دبیرکل ناتو با اشاره به اینکه متحدان این سازمان قاطعانه هرگونه قول و تعهد در رابطه با عدم گسترش ناتو را تکذیب می کنند، گفت: «گورباچف» رئیس جمهور سابق اتحاد جماهیر شوروی، گفت که موضوع گسترش ناتو تا زمان اتحاد مجدد آلمان، مطرح نشده بود.
رئیس جمهور روسیه امروز در نشست خبری سالانه خود درباره ابتکار عمل مسکو درباره ارائه پیشنهادات تضمین‌های امنیتی به آمریکا و ناتو اظهاراتی را مطرح کرد و همچنین گفت که گسترش ناتو به سمت شرق پذیرفتنی نیست.
پوتین در این باره گفت: مهم روند مذاکرات نیست، نتیجه مهم است. در دهه نود به ما گفتند که یک سانتی متر هم به سمت شرق نمی آییم. پس چه شد؟ ما را فریب دادند. گسترش ناتو در پنج مرتبه رخ داده است. سامانه‌های موشکی در رومانی و لهستان ظاهر می‌شوند. آیا ما به سراغ آنها رفتیم؟ (خیر، بلکه) آنها به سمت ما آمدند.
درخواست از ناتو برای عدم گسترش به سمت شرق و عدم استقرار تسلیحات تهاجمی در کشورهای همسایه روسیه از جمله خطوط قرمزی است که مسکو برای غرب در پیشنهادات امنیتی خود مطرح کرده است.
وزارت خارجه روسیه پیشنهادات تضمین های امنیتی مذکور را هفته گذشته منتشر نمود و کرملین اعلام کرد که همچنان منتظر پاسخ غرب در رابطه با این پیشنهادات است.
مذاکرات امنیتی بین روسیه و ایالات متحده قرار است در اوایل سال ۲۰۲۲ انجام شود. استولتنبرگ نیز به نوبه خود گفت که ناتو در اوایل سال آینده به دنبال گفتگوهای «معنادار» با مسکو خواهد بود و وی قصد دارد نشست جدید شورای ناتو-روسیه را در اسرع وقت در سال ۲۰۲۲ برگزار کند.