۳۷ سال پیش در روز ۲۷ ژوئن دیوان بینالمللی دادگستری در لاهه ایالات متحده آمریکا را به خاطر جنگ غیرقانونی علیه نیکاراگوئه محکوم کرد و از این کشور خواست غرامت‌های لازم را به نیکاراگوئه بپردازد. ولی واشنگتن تا امروز این حکم را نپذیرفته. نیکاراگوئه اکنون مجدداً در مقابل سازمان ملل متحد این تقصیر تاریخی ایالات متحده را یادآور شده و خواستار ترمیم خسارات‌های حاصله است.
سه‌شنبه هفته گذشته وزیرامورخارجه نیکاراگوئه دنیس مونکادا نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل آنتونیو گوترش تقدیم کرد که در آن در رابطه با جنگ ایالات متحده آمریکا در دهه ۱۹۸۰علیه این کشور آمریکای مرکزی عدم توجه آمریکا به حکم دیوان بینالمللی را نکوهش می‌کرد.(۱) در نامه آمده بود که «یک گناه تاریخی در حق خلق نیکاراگوئه صورت گرفته که هنوز پس از ۳۷ سال ایالات متحده آمریکا از آن برائت نجسته است.» خواسته شده بود که این نامه در اختیار کلیه کشورهای عضو سازمان ملل نهاده شود.(۲)
علاوه براین در سند نامبرده آمده بود که مسئله برسر تسویه مستقیم خسارت‌های مادی و معنوی، هزینه‌های لازم جهت دفاع از کشور و خسارات ناشی از محاصره اقتصادی است.
«جنگ کنتراها» مخارج مضاعفی برای سیستم بیمه تأمین اجتماعی نیز سبب گردیده است: هنوز باید حقوق بازنشستگی به مجروحین جنگی و خانواده‌هایشان وهمین‌طور به نیروهای ضدانقلابی که از سوی ایالات متحده تأمین مالی شده بودند، پرداخته شود. ایالات متحده هرگز مخارج اجتماعی فعالیت‌های غیرقانونی خود را عهده‌دار نشده است. در ماه مارس ۱۹۸۸ خسارات حاصله بالغ بر ۱۲ میلیارد دلار تخمین زده می‌شد.
رئیس جمهور نیکاراگوئه دانیل اورتگا یادآور شد که کشور کمی پس از پیروزی انقلاب مجبور شد علیه تجاوز علنی و مستقیم امپراتوری ایالات متحده مبارزه کند: «این مبارزه فقط علیه یک حمله منفرد نبود، بلکه جنگی بود که تقریباً ۱۰ سال به دارازا کشید و به قیمت جان هزاران نفر کشته و مجروح و علیل تمام شد و هزاران یتیم به جای گذارد و اقتصاد کشور را بی رمق کرد و ساختمان جاده‌ها، نیروگاه‌های آبی و مدارس را متوقف ساخت. هر آن‌چه که قرار بود در بخش مرکزی کشور بنا گردد هدف تجاوز یانکی‌ها قرار گرفت.»
شکایت نیکاراگوئه از ایالات متحده به دیوان بینالمللی دادگستری به ابتکار پدرمقدس میگل دِ اسکوتو صورت گرفت. او بین سال‌های ۱۹۷۹ تا ۱۹۹۰ در کابینه ارتگا مسئولیت وزارت امور خارجه را به عده داشت. شکایتی که در سال ۱۹۸۴ ارایه شد به خاطر سازمان‌دهی، تعلیم و حمایت از کنتراها که نیکاراگوئه را تقریباً یک دهه تروریزه کرده و مرگ بیش از ۳۰ هزار نفر را موجب گردیدند، بود. علاوه براین، ایالات متحده بنادر این کشور را مین‌گذاری کرده و تأسیسات نفتی کشور را ویران کرد و محاصره اقتصادی کشور را کلید زد.
برمزار یک کنترا
محاکمه ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۸۶ به نفع نیکاراگوئه به پایان رسید. آمریکا به خاطر جنایات سنگین علیه کشور و خلق نیکاراگوئه محکوم شد. دادگاه بینالمللی حکم کرد که ایالات متحده به جنگ خود خاتمه دهد و بابت کلیه خسارات وارده ناشی از جنگ به نیکاراگوئه غرامت بپردازد.
به گفته دانیل کووالیک، استاد دانشگاه و وکیل داگستری آمریکایی این حکم نه تنها یک پیروزی برای نیکاراگوئه بود بلکه می‌توانست یک پیروزی برای حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل متحد نیز باشد، زیرا با تاسیس دیوان بینالمللی دادگستری این تفاهم تلقین شد که کلیه ملل، فارغ از وسعت، ثروت و یا قدرت نظامی خود مستقل و متساوی‌الحقوق می‌باشند.(۳)
ولی به نظر کووالیک واکنش ایالات متحده نسبت به تصمیم دیوان بینالمللی دادگستری یک شکست بزرگ و تاریخی برای حقوق بین‌الملل بود. دولت وقت آمریکا به رهبری رونالد ریگان مرجعیت و اتوریته دیوان بینالمللی را به رسمیت نشناخت و آن هم با وجود این‌که ایالات متحده خود در تهیه و انشاء منشور سازمان ملل متحد که چنین دادگاهی را تأسیس کرد، شرکت داشت و آن هم به این بهانه که «مسایل امنیتی کشور مغایر پذیرفتن حکم مزبور است.»
جبهه ساندینیستی برای آزادی نیکاراگوئه FSLN در سال ۱۹۹۰، یعنی قبل از سپردن قدرت به دولت ویولتا چامورو که مورد حمایت ایالات متحده بود، سعی کرد حکم دیوان بینالمللی دادگستری را برای نیکاراگوئه پایدار سازد و بدین خاطر «قانون حفاظت از حقوق نیکاراگوئه در مقابل دیوان بینالمللی دادگستری»، که روز ۵ آوریل ۱۹۹۰ از طرف مجلس شورای ملی به تصویب رسید و به قانون ۹۲ شهرت یافت، وضع گردید.(۴)
این قانون می‌گوید: «غرامت‌هایی که ایالات متحده به نیکاراگوئه بدهکار است، میراث غیرقابل انکار همه مردم نیکاراگوئه است که باید برای جبران خسارات ناشی از جنگ، برای جبران خسارات قربانیان و خانواده‌هایشان استفاده شود. ولی امید به تحقق این حکم فقط ۱۴ ماه عمر کرد: روز ۵ ژوئن ۱۹۹۱ قانون ۹۲ توسط نمایندگانی که از دولت جدید منتخبه چامورو حمایت می‌کردند، لغو شد.
به همین دلیل در یادداشت اخیر دولت نیکاراگوئه به دبیرکل سازمان ملل متحد گوترش، همین‌طور تاکید می‌شود که بدهکاری غرامت به نیکاراگوئه هنوز پرداخت نشده است. هرچند نیکاراگوئه درخواست خود از دیوان بینالمللی دادگستری برای تعیین سقف بدهی را متوقف ساخته ولی هیچگاه از پرداخت بدهی و یا حق خود برای دریافت غرامت چشم‌پوشی نکرده است.
در ادامه آمده که نیکاراگوئه از این فرصت استفاده می‌کند تا یادآور شود که حکم دیوان نهایی است و باید «حتماً» دنبال شود. از این رو ایالات متحده از نظر حقوقی موظف است به حکم دیوان بینالمللی دادگستری، صادره در ۲۷ ژوئن ۱۹۸۶ برای پرداخت غرامت گردن نهد.
————————————————-
[۱] https://www.telesurtv.net/news/nicaragua-reclama-onu-deuda-historica-eeuu-20230627-0028.html
[۲] https://www.tortillaconsal.com/bitacora/node/2017
[۳] https://nicaraguasandino.com/reflexiones-sobre-el-caso-nicaragua-vs-estados-unidos-de-1986/
[۴] https://www.envio.org.ni/articulo/682