نشست این هفته روسیه و آفریقا نمی‌توانست در زمان بهتری در روابط بین‌الملل برگزار شود. این رویداد نماد یک تغییر اساسی جهانی است که در نهایت آینده‌ای روشن‌تر را برای بشریت، علی‌رغم تحولات خطرناک و وحشتناک مرتبط با آن تغییر در زمان حال، منعکس می‌کند.
در بحبوحه جنگ نیابتی وحشتناک ناتو با روسیه در اوکراین، رهبران نزدیک به ۵۰ کشور آفریقایی در مجمع دو روزه در سن پترزبورگ به میزبانی ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه، شرکت کردند.
درگیری در اوکراین بیش از ۵۰۰ روز است که ادامه دارد وخطر آن وجود دارد که به یک جنگ جهانی بین کشورهای غربی به رهبری ایالات متحده و روسیه تبدیل شود.
واشنگتن و متحدانش در ناتو هرگونه تلاش برای استفاده از دیپلماسی به منظور پایان دادن به جنگ خونین را رد کرده اند. صداهای آفریقایی که خواستار راه‌حل مسالمت‌آمیز بودند با گستاخی معمولی غربی رد شده است.
قدرت‌های غربی با ترغیب رژیم کی‌یف، که کنترل اوکراین را در سال ۲۰۱۴ با کودتای مورد حمایت سیا به دست آورد، به خشونت بیش‌تر دامن می‌زنند تا هرچه بیش‌تر از پیاده نظام در یک درگیری انتحاری استفاده کند.
قدرت‌های غربی با ترغیب رژیم کی‌یف، که کنترل اوکراین را در سال ۲۰۱۴ با کودتای مورد حمایت سیا به دست آورد، به خشونت بیش‌تر دامن می‌زنند تا هرچه بیش‌تر از پیاده نظام در یک درگیری انتحاری استفاده کند.
این جنگ تأثیر مخربی بر عرضه و قیمت مواد غذایی در جهان داشته است و ۱.۳ میلیارد جمعیت آفریقا را بی‌رحمانه تحت تأثیر قرار داده است. روسیه با سهمی حدود ۲۰ درصد، بزرگ‌ترین تأمین کنندۀ گندم و سایر غلات در جهان است. سهم اوکراین حدود ۷ درصد است.
البته جنگ تأثیر جدی بر عرضه و قیمت جهانی داشته است. اما چه کسی این درگیری را آغاز کرد و چه کسی مانع پایان آن شد؟ مسؤولیت کامل آن با ایالات متحده و به اصطلاح اتحاد امنیتی آن ناتو است.
رییس‌جمهور پوتین در اجلاس سن پترزبورگ گفت: «از یک طرف کشورهای غربی مانع از تحویل غلات و کودهای شیمیایی ما می‌شوند، از طرف دیگر ریاکارانه ما را مقصر وضعیت بحرانی کنونی در بازار جهانی مواد غذایی می‌دانند.»
در ۱۷ ژوئیه، روسیه از توافق‌نامه غلات سازمان ملل با اوکراین که سال گذشته با میانجی‌گری منعقد گردید، خارج شد. هدف از این قرارداد تضمین عبور صادرات محصولات کشاورزی اوکراین از طریق دریای سیاه در ازای لغو تحریم‌های یکجانبه (و غیرقانونی) غرب بر صادرات روسیه بود. بخش غربی این معامله حفظ نشد.
هنگامی‌که رژیم کی‌یف پل کرچ (Kerch) به کریمه را برای دومین بار در ۱۷ ژوئیه بمباران کرد، روسیه به سرعت از قرارداد غلات خارج شد. حمله مرگبار به این پل که منجر به کشته شدن دو غیرنظامی روسی شد، تنها آخرین قطره‌ای بود که کاسۀ صبر مسکو را سرریز کرد. قرارداد حمل‌ونقل به دلیل عدم رعایت تعهدات برای لغو تحریم‌های روسیه و شواهدی مبنی بر استفاده از محموله‌های اوکراینی برای حمل مخفیانه تسلیحات ناتو، مانند پهپادهای زیردریایی مورد استفاده در حمله به پل کرچ، مدت‌ها مورد سوءاستفاده قرار گرفته است.
علی‌رغم تحریم‌های اقتصادی غرب، روسیه موفق شد سال گذشته بیش از ۱۱ میلیون تّن گندم و غلات دیگر را به کشورهای آفریقایی صادر کند. در جریان نشست این هفته، پوتین اطمینان داد که عرضه مواد غذایی اساسی به بازارهای آفریقا هم‌چنان تضمین می‌شود. رییس‌جمهور روسیه هم‌چنین از صادرات غلات رایگان اضافی به چندین کشور آفریقایی که به شدت به دلیل ناامنی غذایی تهدید می‌شوند، خبر داد.
حاکمیت غذایی در دستور کار این اجلاس قرار داشت. روسیه متعهد شده است با وجود کسری صادرات اوکراین، عرضه غلات آفریقا را تضمین کند.
حاکمیت غذایی در دستور کار این اجلاس قرار داشت. روسیه متعهد شده است با وجود کسری صادرات اوکراین، عرضه غلات آفریقا را تضمین کند.
اعضای آمریکایی و اروپایی ناتو مسکو را به دلیل «سلاح‌سازی از گرسنگی» و «ضربه زدن به فقرای جهان» بسیار سرزنش می‌کنند.
داده‌های سازمان ملل نشان می‌دهد که سهم شیر (بیش از ۸۰ درصد) از صادرات اوکراین تحت این قرارداد منقضی شده به کشورهای با درآمد بالا و متوسط اختصاص یافته است. آفریقا و سایر کشورهای کم‌درآمد تنها حدود ۳ درصد از صادرات کشاورزی اوکراین را دریافت کردند. روسیه با وجود تحریم‌های غرب با هدف توقف این تجارت، تا حد زیادی تأمین کنندۀ اصلی بود. قدرت‌های غربی در اجرای قرارداد غلات درباره «انسانیت» فریاد می‌زدند، اما ذینفعان نه کشورهای فقیر، بلکه تعداد انگشت‌شماری از کشورهای ثروتمند و رژیم کی‌یف بودند که با نرمش روسیه با حملات تروریستی به زیرساخت های غیرنظامی تلافی کردند.
کشورهای آفریقایی و بسیاری دیگر در جنوب جهانی درک می‌کنند که درگیری اوکراین واقعاً برای چیست. موضوع بر سر ایالات متحده و دسته‌ای از قدرت‌های غربی است که تلاش می‌کنند هژمونی رو به زوال خود را تقویت کنند. این امر در اتخاذ موضعی دوسوگرایانه از سوی کشورهای آفریقایی در مورد مناقشه در سازمان ملل منعکس شده است. مانند سایر مناطق جنوب جهانی، این قاره تلاش‌های غرب برای وادار کردن آنها به عقب‌نشینی از انزوای روسیه به سبک جنگ سرد را رد کرده است.
آفریقا از لحاظ تاریخی نیز، از حمایت روسیه برای استقلال از کنترل استعماری و نواستعماری غرب سود برده است. با روسیه، به‌عنوان قدرتی که هرگز مانند ایالات متحده و اروپایی‌ها با توشه‌های مخرب دخالت‌های امپریالیستی مبارزه نکرده است، حسن‌نیت و همبستگی بسیار زیادی وجود دارد. سیاست‌مداران آمریکایی و اروپایی آفریقا را به عنوان یک « آشغالدانی» و آفریقایی‌ها را به خاطر این‌که می‌خواهند به «حیاط خلوت ما» نفوذ کنند، تحقیر می‌کنند.
تعهد مسکو به روابط چند قطبی جهانی و احترام واقعی به حاکمیت ملی (به جای چاپلوسی‌های لفاظی غیرصادقانۀ غرب) در میان کشورهای آفریقایی طنین‌انداز شده است.
تعهد مسکو به روابط چند قطبی جهانی و احترام واقعی به حاکمیت ملی (به جای چاپلوسی‌های لفاظی غیرصادقانۀ غرب) در میان کشورهای آفریقایی طنین‌انداز شده است.
غزالی عثمانی، رهبر اتحادیه آفریقا، که این هفته با پوتین در روی سکو ایستاده بود، گفت این قاره از همبستگی و تعهد روسیه به استقلال و حاکمیت کامل قدردانی می‌کند.
پوتین به نوبۀ خود خاطرنشان کرد که حاکمیت یک دست‌آورد یکباره نیست، بلکه یک موقعیت پایدار است که باید به طور مستمر تقویت، دفاع و اثبات شود. رهبر روسیه به طور ضمنی به این واقعیت تاریخی اشاره می‌کرد که در حالی‌که بسیاری از کشورهای آفریقایی پس از جنگ جهانی دوم استقلال سیاسی خود را از قدرت‌های استعماری اروپایی به دست آوردند، توسعه آنها هم‌چنان با ابزارهای موذیانه مختلف کنترل نواستعماری مالی و تجارت با مانع مواجه شد.
پتانسیل عظیم آفریقا به عنوان یک قدرت جهانی، بیش از همه به دلیل میراث پایدار استعماری، هنوز به طور کامل مورد بهره‌برداری قرار نگرفته است. این به تنهایی یک کیفرخواست شرم‌آور و افشای ادعاهای ورشکسته غرب در مورد فضیلت است.
با این حال، از آنجایی که جهان به سرعت در حال تغییر است، سلطه هژمونیک غرب در حال فروپاشی است و کشورهای آفریقایی به همراه آن می‌توانند منتظر فرصت‌های جدیدی برای توسعه شگفت‌انگیز باشند.
مشارکت قوی کشورهای آفریقایی در اجلاس سن پترزبورگ گواهی بر تمایل و عزم برای پذیرش دنیای چند قطبی جدید است که در آن آفریقا بتواند با موفقیت کامل و باشکوه ظاهر شود. قدرت‌های غربی با تمام قوا تلاش کردند تا قاره را برای تحریم اجلاس تحت فشار قرار دهند. اما این ترفندهای کثیف قدیمی نتوانست مسیر تاریخ را متوقف کند.
با مشارکت درست یک جهان چند قطبی، ثروت طبیعی آفریقا در خدمت توسعه مردم آن خواهد بود و نه غنی‌سازی قدرت‌های غربی که قرن‌ها این قاره را غارت و تحت سلطه خود درآورده اند.
کودتای این هفته در نیجر علیه رییس‌جمهور مورد حمایت غرب، شاهدی بر ناآرامی فزاینده در آفریقا علیه اشکال قدیمی قیمومیت غربی است. در غرب آفریقا، در سه سال گذشته هفت کودتا علیه رژیم‌های مورد حمایت فرانسه یا آمریکا صورت گرفته است. همان‌طور که در نیجر این هفته، تظاهرکنندگان پرچم‌های روسیه را به اهتزاز درآوردند که می‌توان آن‌را به عنوان مخالفت نمادین علیه واشنگتن و نوکرهای نواستعمار اروپا تعبیر کرد.
اما به موضوع اصلی نشست روسیه و آفریقا برگردیم. موضوع اصلی، حاکمیت ملی و حاکمیت غذایی است. این امر می‌تواند بدون وابستگی به قدرت‌های غربی یا نمایندگان آنها در کی‌یف برای صادرات مواد غذایی محقق شود. درست مانند صادرات انرژی روسیه، دلیلی وجود ندارد که یک «واسطه» اوکراینی همه را از بین ببرد.
افزون بر این، یک تصویر بسیار معنادارتر و بزرگ‌تری در انتظار شماست. اگر از پتانسیل کشاورزی آفریقا به درستی استفاده شود، این قاره نه تنها غذای کافی تولید می‌کند، بلکه به صادرکننده قوی مواد غذایی به سایر نقاط جهان نیز تبدیل می‌شود. تنها مانع بر سر راه این آینده سعادتمندانه، محدودیت‌های سیاسی و اقتصادی خودسرانه نخبگان غربی بر دیگر کشورهاست. چنین امتیاز و کنترل نخبه‌گرایانه‌ای بر کل ملت‌ها به همان اندازه بی‌مورد است که شرارت‌های دیگر مانند برده‌داری و استثمار.
مبارزه روسیه با مفروضات نامشروع غرب مبنی بر هژمونی، که در مناقشه اوکراین آشکار شد، و هم‌چنین ترویج استقلال چند قطبی روسیه از سازوکارهای شرور تسلط غرب (دلار آمریکا، تحریم‌های یکجانبه، بدهی‌های مالی و غیره) در سمت راستین تاریخ قرار دارد. پذیرش برادرانه آفریقا از این چشم‌انداز عمیقاً درست، و میخ دیگری بر تابوت هژمونی در حال احتضار غرب است.