هدف سفر رییس‌جمهور ایران به ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا، به چالش کشیدن هژمونی جهانی واشینگتن، و برهنه کردن (امپراتور) در حیات خلوت خود بود.
در ۲۱ ژوئن، کمیته فرعی ضد تروریسم، اجرای قانون و اطلاعات مجلس نمایندگان ایالات متحده، نشست استماع در مورد «مقابله با تهدیدات ناشی از بازیگران دولت-ملت» در آمریکای لاتین برای امنیت میهنی ایالات متحده را برگزار کرد. نماینده کنگره و رییس این کمیته فرعی، آگوست فلوجر، از «تهدیدات» چین، روسیه و ایران علیه امنیت میهنی ایالات متحده در آمریکای لاتین سخن گفت، جایی که اغلب آن‌را «حیات خلوت آمریکا» می‌خواندند.
هنگام پهلوگیری ناوگروه نیروی دریایی ایران در شهر بندری ریو دِ ژانیرو در برزیل، نماینده کنگره (آمریکا)، آگوست فلوجر، نگرانی خود را نسبت به آن‌چه وی قصدِ ایران «برای تثبیت قدرت خود در منطقه» می‌دانست، ابراز کرد. سفر این ناوگروه به دور سیاره زمین، علیرغم وجود تحریم‌ها، به مثابه قدرت‌نمایی نظامی قابل توجه ایران تجلی پیدا کرد.
دلهرۀ فلوجر، گرچه به صراحت بیان نشد، اما با سفر بسیار تبلیغاتی و پر هیاهوی رئیسی، رییس‌جمهور ایران به ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا، که نخستین دیدار رییس‌جمهور ایران از منطقه طی هفت سال گذشته بود، تشدید شد.
نفوذ ایران در آمریکای لاتین
هنگامی‌که رئیسی مشغول امضای ده‌ها توافق‌نامه همکاری با همتایان آمریکای لاتینی‌اش بود، ماریا الویرا سالازار، رییس کمیته فرعی در امور نیم‌کرۀ غربی آمریکا، به شبکه خبری فاکس نیوز گفت که سفر رییس‌جمهور ایران به منطقه نشانه شکست سیاست دولت بایدن در آمریکای لاتین است، منطقه‌ای که در گذشته نه چندان دور دژ ایالات متحده محسوب می‌شد.
سالازار تأکید می‌کند: «ما باید روابط خود را با دوستان‌مان در منطقه احیاء کنیم تا بتوانیم علیه کشورهایی که رژیم تروریستی جمهوری اسلامی را به نیم‌کرۀ ما دعوت کرده اند، جبهه متحدی تشکیل دهیم.»
جان کِربی، سخنگوی کاخ سفید، کوشید با بی‌اعتنایی و بی‌تفاوتی از کنار موضوع بگذرد. خبرنگاران از وی درباره سفر رئیسی به سه کشور آمریکای لاتین و این‌که آمریکا چگونه می‌خواهد به «مقابله با اهداف ایران بپردازد» پرسیدند، او از پاسخ به این پرسش طفره رفت: «ما در این نیم‌کره یا جاهای دیگر از کشورها نمی‌پرسیم چه کسانی شریک شما هستند یا با چه کسانی حرف می‌زنید یا با چه کسانی اجازه ملاقات می‌کنید. آن‌ها برای خودشان تصمیم می‌گیرند. ما بر منافع امنیت ملی خودمان در منطقه متمرکز هستیم.»
سالازار تأکید می‌کند: «ما باید روابط خود را با دوستان‌مان در منطقه احیاء کنیم تا بتوانیم علیه کشورهایی که رژیم تروریستی جمهوری اسلامی را به نیم‌کرۀ ما دعوت کرده اند، جبهه متحدی تشکیل دهیم.»
این، تلاش ضعیفی بود برای حفظ آبروی آمریکا در برابر پذیرایی پرشور از رییس‌جمهور ایران در مرزهای جنوبی آن – از همه این‌ها گذشته، آمریکا سالیان دراز است که عمیقاً درگیر مقابله با نفوذ ایران در آمریکای لاتین است. همان‌طور که انتظار می‌رفت، آن‌ها وقتی بیش‌تر برانگیخته شدند که دولت ایالات متحده «نگران» همکاری بیش از حد ایران با این سه کشور تحت تحریم آمریکا شد. آنگاه کربی با احتیاط بیش‌تری سخن گفت: «ببینید، منظور اینست که من نمی‌توانم راجع به برنامه او (رئیسی) صحبت کنم یا این‌که او چه کاری می‌خواهد انجام دهد یا با چه کسی ملاقات می‌کند. آیا ما نگران رفتار بی‌ثبات ساز ایران هستیم؟ البته که هستیم. و ما- اراده آن‌را داریم که این رفتار را کم‌اثر کنیم.»
لیگ ضد-افترا (ADL)، که نفوذ تهران در منطقه را «مخرب» توصیف می‌کند.
نفوذ مخرب ایران در آمریکای لاتین به تروریسم محدود نمی‌شود. رژیم هم‌چنین به تبلیغات پر از نفرت دست می‌زند. دیدار رییس‌جمهور رئیسی از آمریکای لاتین تنها در خدمت نفوذ و فعالیت‌های بدخواهی بیش‌تر تهران است، چیزی که دولت‌ها باید در مقابل آن بایستند.
اورشلیم پست ۱۲ ژوئن ۲۰۲۳
ابراهیم رئیسی رییس‌جمهور ایران عازم آمریکای جنوبی است، جایی که این کشور به عنوان یک تور مهم ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه از آن نام می‌برد.
سفر رئیسی به عنوان پیام سیاسی
پس از بازگشت از سفر پنج روزه به تهران، رئیسی در صحبت با خبر خبرنگاران، آمریکای لاتین را «منطقه راهبردی» با منابع طبیعی فراوان و مردم تحصیل کرده‌ای که متهورانه در مقابل «قدرت‌های متکبر» و «نظم ظالمانه جهان» برای سالیان دراز مقاومت کرده اند، توصیف کرد.
وی هم‌چنین ۳۵ توافق‌نامه همکاری و تفاهم‌نامه در زمینه‌های انرژی، صنعت، معدن و غیره بین ایران و سه کشور آمریکای لاتین امضاء کرد.
سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های رسانه‌ای پر قدرت رییس‌جمهور ایران در هر سه کشور حول موضوع «دور زدن تحریم‌ها»، تقویت همکاری میان کشورهای مستقل، «پایان دادن به هژمونی غرب» و تشکیل «یک نظم نوین جهانی» می‌چرخید.
رئیسی پس از ملاقات با همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو، در کاراکاس گفت: «روابط میان ایران و ونزوئلا روابط عادی دیپلماتیک نیست، بلکه رابطه‌ای راهبردی است»، و افزود: «دو کشور دشمنان مشترکی دارند که نمی‌خواهند بگذارند ما زندگی مستقل داشته باشیم.» وی به وضوح به ایالات متحده اشاره داشت.
دو طرف توافق کردند حجم مالی تجارت سالانه دو کشور را از ۳ میلیارد دلار به ۲۰ میلیارد دلار، در دو مرحله، ارتقاء بخشند. این در راستای بسته توافقی ۲۰ ساله‌ای است که در ژوئن سال گذشته مادورو در تهران امضاء کرد.
نخستین دیدار رئیسی از کاراکاس هنگامی رخ داد که صادرات نفت ونزوئلا، علیرغم تحریم‌های تضعیف کننده آمریکا، رو به افزایش است. ایران در بازسازی و روی پا نگه داشتن پالایشگاه‌های ونزوئلا نقشی کلیدی بازی می‌کند.
در حرکتی نمادین ولی مهم، مادورو اعلام کرد که مجسمه نیم‌تنه فرماندۀ نظامی ایران، شهید ارتشبد قاسم سلیمانی، که با پهباد آمریکایی در فرودگاه بین‌المللی بغداد در ژانویه ۲۰۲۰ به قتل رسید، در آرامگاه رهبر اسطوره‌ای استقلال ونزوئلا، سیمون بولیوار، نصب خواهد شد.
«یانکی گم شو»
در بخش دوم سفر سه‌گانه رئیسی به نیکاراگوئه نیز موضوع قتل فجیع فرمانده نظامی ایران جای مهمی داشت. رییس‌جمهور نیکاراگوئه، دانیل اورتگا، نیز در اعتراض به ترور سلیمانی از سوی «امپریالیسم یانکی،» از وی تحسین و تمجید فراوان به عمل آورد.
اورتگا گفت: «ما به اتفاق به قهرمانان و شهدای خود و به همه قهرمانان و شهدای ایران، به ویژه شهید سردار قاسم سلیمانی که علیه تروریسم مبارزه می‌کرد و به دست امپریالیسم یانکی به قتل رسید، ادای احترام می‌کنیم.»
رییس‌جمهور ایران، به نوبه خود گفت: واشینگتن با تهدیدات و تحریم‌هایش در پی فلج کردن مردم ما است» اما آن‌ها ناکام مانده اند، و تحریم‌ها علیه دو «کشور مستقل» را محکوم کرد.
اورتگا گفت: «ما به اتفاق به قهرمانان و شهدای خود و به همه قهرمانان و شهدای ایران، به ویژه شهید سردار قاسم سلیمانی که علیه تروریسم مبارزه می‌کرد و به دست امپریالیسم یانکی به قتل رسید، ادای احترام می‌کنیم.»
رئیسی تأکید کرد: «همکاری میان کشورهای آمریکای لاتین و دیگر کشورهای مستقل در سراسر منطقه می‌تواند به ایجاد وحدتی که تحریم‌ها را خنثی می‌کند و توانایی‌های کشورها را افزایش می‌دهد، یاری رساند.» وی تصریح کرد که جمهوری اسلامی ایران «تهدیدها و تحریم‌ها را به فرصت‌ها تبدیل کرده است.»
در بخش پایانی سفر آمریکای لاتین رییس‌جمهور ایران و هیأت همراهش به کوبا، کشور دیگری که از محاصره چند ده ساله آمریکا رنج می‌برد، دیدار کردند. وی مذاکرات گسترده‌ای با رییس‌جمهور کوبا میگل دیاز کانِل داشت، کسی که متعهد شد همکاری‌ها با ایران را افزایش دهد.
دیاز کانل با اشاره به روحیه رفیقانه میان دو کشور تحت تحریم (غرب) گفت: «وقتی رییس‌جمهور ایران در شرایط تحریم‌ها علیه ملت کوبا، به کشور ما می‌آید، این ایمان و باور ما را به ایران تقویت می‌کند.»
وی بی‌درنگ افزود، «ونزوئلا، نیکاراگوئه، کوبا و ایران از جمله کشورهایی هستند که قهرمانانه با تحریم‌ها، تهدیدها، محاصره‌ها و مداخله‌های امپریالیسم یانکی و متحدان آن‌ها روبه‌رو شدند و سرسختانه مقاومت کرده اند.»
دولت بایدن، چند هفته پیش از سفر رئیسی به هاوانا، هر دو کشور ایران و کوبا را در فهرست کشورهایی قرار داد که در مبارزه علیه تروریسم «کاملاً همکاری نمی‌کنند.»
دیاز کانل: «ونزوئلا، نیکاراگوئه، کوبا و ایران از جمله کشورهایی هستند که قهرمانانه با تحریم‌ها، تهدیدها، محاصره‌ها و مداخله‌های امپریالیسم یانکی و متحدان آن‌ها روبه‌رو شدند و سرسختانه مقاومت کرده اند.»
میراث مشترک
سفر رئیسی هم‌چنین نشادن داد که همبستگی سیاسی مرز نمی‌شناسد. همان‌طور که فیدل کاسترو و هوگو چاوز در ایران، و در گستره منطقه، تحسین می‌شوند، قاسم سلیمانی هم در آمریکای لاتین پیروان فراوانی دارد.
سفر رییس‌جمهور ایران به آمریکای لاتین بدون شک بیانگر سرسختی کشورهای مورد تحریمِ آمریکاست که برای تأمین منافع خود و خنثی کردن تلاش‌های آن و نیز برای به انزوا کشاندن و به فراموشی سپردنشان تلاش می‌کنند.
این سفر در بحبوحه تلاش‌های دیپلماتیک پرهیاهویی که غرب آسیا را دربر گرفته بود، پس از نزدیک شدن رقبای منطقه‌ای یعنی ایران و عربستان سعودی در توافقی با میانجی‌گری چین – رقیب اصلی اقتصادی آمریکا – و نیز انتقال چشم‌گیر جهان تک قطبی به دنیای چند قطبی، صورت پذیرفت.
رئیسی در مصاحبه‌ای با شبکه خبری دولتی ونزوئلا، تله‌سور، در کاراکاس گفت که ایالات متحده پیش‌تر آمریکای لاتین را «حیات خلوت» خود می‌پنداشت، اما اکنون منطقه «به لطف روحیه مردمی،» از استقلال برخوردار است. وی در ضمن به «منافع و اهداف مشترک» ایران و آمریکای لاتین اشاره کرد.
وی افزود: «۴۴ سال است که ایران استقلال خود را حفظ کرده است (از سال ۱۹۷۹ تاکنون)، و ما به کسی اجازه نخواهیم داد ما را مقهور سازد. ما کسی را سرکوب نمی‌کنیم و هرگز اجازه نمی‌دهیم کسی ما را سرکوب کند. خواست ما بهره‌مندی از رونق اقتصادی و رشد است. این جنگ اراده‌هاست – اراده مردم ما در برابر نظامی‌که همه را زیر سلطه خود می‌خواهد بر اینست که مستقل باشند.»
ایران منزوی نیست
این اظهارات نشان می‌دهد که سفر پنج روزه رئیسی حامل یک پیام نمادین است – که از گستره راهبردی و همکاری اقتصادی بین ایران و کشورهای آمریکای لاتین فراتر رفته است – به چشمان «شیطان بزرگ» در حیات خلوتش چشم می‌دوزد و نظم نوین جهانی دنیای آزاد را اعلام می‌نماید.
این دیدار پیام قدرتمند دیگری هم داشت: اگر نیروی دریایی آمریکا می‌تواند کشتی‌هایش را ۷۰۰۰ مایل دورتر از سرزمین خود ببرد و در همسایگی ایران، عراق و بحرین، پایگاه نظامی و ناوگان دریایی مستقر سازد، ایران نیز می‌تواند جای پای خود را در حیاط خلوت آمریکا گسترش دهد.
«کوشش برای وحدت و برادری امت اسلامی و مردم تحت ستم و آگاه منطقه؛ همین طرح بزرگ مقابله قهرمانانه با صهیونیزم و تروریسم بود که برای ۳۰ سال بیدار مانده است! طبیعی است که این طرح دشمنانی داشته باشد. مهم اینست که این طرح به طور جدّی دنبال می‌شود.»
تفاوت در اینست که ایالات متحده باید بهانه‌ای برای تجاوزات و دخالت‌های نظامی خود دست و پا کند: سلاح‌های کشتار جمعی ناموجود و اعلام جنگ علیه ترور، تنها دو نمونه اخیر آن هستند. تازگی‌ها – پس از دهه‌ها هشدارهای دروغین و جنگ‌های مخرب مداوم – ایالات متحده متوجه شده است که نفوذش در جهان در حال نزول است. در حالی‌که، ایرانیان نه تنها از سوی کشورهای آمریکای لاتین به گرمی دعوت می‌شوند، بلکه از سوی اندونزی، در دیگر سوی جهان، نیز دعوت شده اند.
(توئیت ۱۸ ژوئن):
«کوشش برای وحدت و برادری امت اسلامی و مردم تحت ستم و آگاه منطقه؛ همین طرح بزرگ مقابله قهرمانانه با صهیونیزم و تروریسم بود که برای ۳۰ سال بیدار مانده است! طبیعی است که این طرح دشمنانی داشته باشد. مهم اینست که این طرح به طور جدّی دنبال می‌شود.»
ایران به دور از انزوا، در حال ایجاد پیوند‌های سیاسی، تجاری و امنیتی با کشورهای مستقل در سراسر جنوب جهانی است – کشورهایی که تمایلی به پیروی از گرایش آتلانتیکی ندارند. جدا از مناسبات تجاری و توسعه‌ای، سفر رئیسی به آمریکای لاتین نشانگر بالاترین رشادت رسمی در سراسر حیاط خلوت آمریکاست – دور از انزوا و تحریم‌ها، ایران از دستورات واشینگتن سرپیچی می‌کند و میزان نزول قدرت ایالات متحده را به رخ می‌کشد.