من بارها در مورد تجارت  با دشمن نوشته بودم و منظورم تجارت روسیه  با غرب کلکتیو می‌باشد که اکنون بیش از شش ماه است که جنگ تحریمی علیه ما به راه انداخته. متاسفانه این جنگ هنوز جنگ یک جانبه است. آنها به ما حمله می‌کنند و مدام تحریم‌های جدیدی اعمال می‌دارند و ما فقط واکنش نشان می‌دهیم یعنی خود را با تحریم‌ها تطابق می‌دهیم و از خود دفاع می‌کنیم.

تجزیه و تحلیل وضعیت  در بخش روابط اقتصاد خارجی  روسیه با  کشورهای دیگر امروز بسیار سخت است، زیرا خدمات گمرکی فدرال FCS و دیگر بخش‌های  اقتصادی روسیه، اطلاعات  آماری عملیاتی  در مورد تجارت خارجی را مسدود کرده‌اند. البته  در این بین برخی از اطلاعات  از طرف مقامات آماری و گمرکی کشورهای دیگر که روسیه با آنها دارای روابط تجاری است در اختیار ما قرار دارد.

ارقام جدید وزارت بازرگانی  ایالات متحده آمریکا  نشان می‌دهد که این کشور  بین ژانویه  تا ژوئیه سال جاری  به حجم ۱،۳۰ میلیارد دلار    کالاهای آمریکایی به روسیه صادر کرده است و در مقابل صادرات روسیه به ایالات متحده طی همین زمان ۱۱،۶۴ میلیارد دلار گمانه زده می‌شود.

تجارت بین  روسیه وآمریکا ظاهراً یک خیابان یک‌طرفه است. صادرات ما به فراسوی اقیانوس‌ها  تقریباً ۹ برای واردات  ما از آنسوی اقیانوس است. برای مثال: در سال گذشته  صادرات ما به ایالات متحده آمریکا  بالغ بر ۱۶،۸۸ میلیارد دلار و واردات ما از آن کشور بالغ بر ۱۷،۵۴ میلیارد دلار بود، که در واقع تجارت کم و بیش متعادلی محسوب می‌شد.
پس از ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ واشنگتن فوراً  تحریم‌های تجارتی را علیه روسیه اعمال داشت که به ویژه  صدور کالاهای آمریکایی به روسیه را در بر می‌گرفت. برخی از محدودیت‌ها در واردات از روسیه نیز اعمال گردید، که بسیار ملایم و ضعیف بود. منطق این‌کار بسیار روشن به نظر می‌رسد. لازم است که گلوی اقتصاد روسیه گرفته شود بدین صورت که  سرمایه‌گذاری در بخش‌های حیاتی و محصولات با تکنیک بسیار بالا متوقف گردد، به ویژه  اگر درنظر گیریم  که برخی از این کالاها (مثلاً ریزتراشه‌ها) برای تولید سلاح‌های  روسی بسیار ضروری می‌باشد.

ولی  اقتصاد آمریکا نیازمند به یک رشته از  کالاهای روسی است. آمریکا این کالاها را با دلار می‌پردازد و واشنگتن که سیستم جهانی دلار را کنترل می‌کند، روزی روی دکمه‌ای فشار خواهد داد و تمامی اندوخته‌های روسیه به ارز آمریکا را صفر خواهد کرد. مسکو این قواعد بازی را که می‌توان  آن را  مقرارت حاتم‌بخشی Giveaway نامید پذیرفته است. مسکو به جای این‌که  صدور کالا به آن سوی اقیانوس را قطع کند (و برخی از کالاهای این کشور برای اقتصاد آمریکا بسیار ضروری است)، تلاش می‌کند  تا دشمن اصلی خود را کماکان با محصولات خود تامین کند.

روز ۲۵ اوت آسوشیتد‌پرس مقاله‌ای زیر عنوان  «۶ ماه از جنگ می‌گذرد و جریان کالاهای روسی به کشور ما کماکان برقرار است.»، منتشر کرد. مقاله با این پیشگفتار آغاز می‌شد: «۶ ماه پس از آغاز مناقشه در اوکراین  شرکت‌های آمریکایی  از جمله پیمانکاران دولتی کماکان از  کف‌پوش چوب توس گرفته تا  تیتانیوم قابل استفاده در تولید اسلحه همه چیز از شرکت‌های بزرگ  روسی خریداری می‌کنند.»

نویسندگان مقاله خانم  ژولیت لیندرمان و  مارتا مندوسا  اعلام کردند  که اعداد و ارقامی که در مقاله نامبرده مورد استفاده قرار گرفته  اطلاعات دقیق و موثق مقامات آمارگیری و گمرگی ایالات متحده آمریکاست. این اطلاعات  تنها شاخص‌های ارزشی  را در بر نمی‌گیرد، بلکه  همین‌طور اطلاعات  در مورد تعداد کشتی‌ها  و محمولات  کالایی از روسیه  و همین‌طور حجم فیزیکی آنهاست.  آن دو نوشتند که آسوشیتد‌پرس افشأ کرده   که از ماه فوریه که روسیه  حملات هوایی و موشکی خود به کشورهمسایه را آغاز کرده تاکنون بیش از ۳۶۰۰ محموله چوب، فلز، کائوچوک و محصولات دیگر  از این کشور وارد بنادر آمریکایی شده است، که پس‌رفت بارزی نسبت به مدت زمانی مشابه در سال ۲۰۲۱ می‌باشد که بیش از ۶۰۰۰ محموله  وارد شد ولی با این حال حجم آن بیش از یک میلیارد دلار در ماه است.»

این لیست  اطلاعات بسیار دقیقی  در مورد تک تک  گروه‌کالا، که بین ۲۴ فوریه و ۱۲ اوت  از روسیه وارد ایالات متحده شده است می‌باشد. بزرگترین بخش از محمولات «چوب و الوار» است. روی‌هم رفته ۱۲۹۴ محموله به وزن ۹۶۱۰۰ تن. در رتبه دوم (بسته به تعداد محمولات) «فلزات» ( آهن، آلومینیوم، تیتانیوم، پودر فولاد و غیره...)،  ۹۰۹ محموله  با وزن  ۲۶۴،۴۴ میلیون تن . و در رتبه سوم  «مواد غذایی»، ۳۴۱ قسمت به وزن ۹،۹۷ هزار تن.

یک سلسله از کالاهای جالب توجهی وجود دارد  که به دلایلی  در رسانه‌ها انعکاس پیدا نمی‌کند، مثلاً «مواد رادیواکتیوه»، (۴۷ پارتی به وزن  ۷،۷ هزار تن)، الکترود کربنی و یا گرافیتی (۳۹ پارتی به وزن ۸،۰۴ هزار تن)، «مهمات»  (۴۷ پارتی به وزن ۳،۳۹ هزار تن)، «تاسیسات استخراج نفت» (۲۰ پارتی، به وزن ۷۹۱،۹۹ تن)، «تاسیسات پردازش داده‌ها» (۱۱ پارتی به وزن ۴۴۶،۵ تن)، «کابل‌های فایبرگلاس» (۸ پارتی  به وزن ۳۸۸،۴۱ تن)، «توربین»(دو پارتی به وزن  ۴۵،۴۳ تن و غیره... فکر می‌کنم  که حد اقل بخشی از  از این محصولات که در بالا نامبرده شد  باید «از نظر استراتژیکی مهم» طبقه بندی شود و اکنون این سئوال مطرح می‌شود که چرا مسکو پس از ۲۴ فوریه کماکان به صدور کالا به کشوری که  مارا دشمن اصلی خود معرفی کرده، ادامه می‌دهد.

مقاله مزبور  درواقع  به «نقاط دردناکی» که می‌تواند و باید قبل از همه به روسیه ضربه زند اشاره می‌کند.

مثلاً روسیه  یک صادرکننده مهم  فلز ازجمله  آلومینیوم، فولاد و تیتانیوم  به ایالات متحده است. ختم این معاملات  می‌تواند قیمت‌ها را برای آمریکایی‌ها که هم‌اکنون با تورم دست به گریبانندبه شدت افزایش بخشد. نویسندگان مقاله از جاکوب نل اقتصاددان بانک  مورگان استانلی نقل قول می‌کنند، که می‌گوید: «ایده اصلی تحریم‌ها در واقع این است  که باید  طوری رفتار کرد که وضعیت برای طرف مقابل دردناک‌تر از  وضعیت خود باشد.»

برای این‌که فشار حتی‌الامکان پایین نگاه داشته شود،  اغلب شرکت‌های واردکننده  فولاد  روابط خود را با روسیه برقرار نگاه داشتند. این تجارت   بویژه تجارت آلومینیوم  پس از ۲۴ فوریه  بلا‌انقطاع ادامه یافت. آسوشیتدپرس از فوریه ۲۰۲۲  بیش از ۹۰۰ محموله وارداتی فلز  به حجم بیش از  ۲۶۴ میلیون تن کشف کرد. روسیه یکی از بزرگترین  تولیدکنندگان  آلومینیوم خام  به غیر از چین  ویک صادرکننده مهم در سطح جهان به شمار می‌رود.

آلومینیوم روسی راه خود را به  تولیدات  خودرو، هواپیما، قوطی‌های نوشابه، کابل،  رسانا و صفحه‌های خورشیدی ایالات متحده گشوده است. بزرگترین خریدار  در ایالات متحده در اوایل سال ۲۰۲۲ یکی از شعبات   غول آلومینیومی روسیه، "روسال" بود. در ماه آوریل  هیات رئیسه روسال آمریکا  سهم آمریکایی شرکت را خریداری کرد  و شرکت جدید  "PerenniAL" نام گرفت. تنها در ماه ژوئیه شرکت نامبرده  بیش از ۳۵۰۰۰ تن آلمینیوم از روسیه وارد کرده است.

یک واردکننده دیگر فلز Tirus US متعلق به شرکت VSMPO-AVISMA بزرگترین تولید کننده تیتانیوم در جهان است. این شرکت عمدتاً  فلز نامبرده را  برای ساختن هواپیماهای جنگنده به ارتش روسیه می‌فروشد. علاوه براین Tirus US  تیتانیوم روسی را به بیش از ۳۰۰ شرکت، در ۴۸ کشور از جمله  یک رشته از  مشتریان آمریکایی از تولید کننده زینت‌آلات گرفته تا  شرکت‌های هوا و فضانوردی می‌فروشد.

روز ۸ مارس جوبایدن اعلام کرد که ایالات متحده آمریکا  کلیه واردات  نفت و گاز و انرژی روسی را ممنوع می‌کند و از این طریق «شاهرگ اصلی اقتصاد روسیه» را قطع خواهد کرد. او گفت «این بدان معنی است که دیگر نفت روسیه در بنادر آمریکا تخلیه نخواهد شد و مردم آمریکا  ضربه دیگری  به دستگاه جنگی پوتین وارد خواهند آورد.»

تنها چند ساعت پس از این اظهارات  افشأ شد که  یک کشتی  که ۱ میلیون بشکه  نفت روسی  برای ایالات متحده  حمل می‌کرد، مسیر خود را به سوی  فرانسه تغییر داد. این گام در واقع یک اقدام نمایشی بود. به ویژه در ژوئیه  رسانه‌ها گزارش کردند که یک تانکر  با ۷۵ هزار بشکه قیر روسی  وارد بندر تکزاس سیتی در تکزاس شده است. این نفت روسی پس ازیک سفر طولانی  در شمال آتلانتیک اکنون در راه  پالایشگاه  والرو Valero در ایالات متحده بود.

پس از ۸ مارس  تحویل نفت روس به والرو، اکسون موبایل و شرکت‌های دیگر آمریکایی ادامه پیدا کرد. خانم مدیر  اکسون موبایل، جولی کینگ به آسوشیتدپرس گفت که واردات نفتی  در ژوئیه از کشور  قزاقستان بود و تحریم‌ها شامل حال آن نمی‌شد. در یک مقاله آسوشیتدپرس  در مورد واردات نفت و گاز روسی آمده بود: محصولات ممنوعه کنونی از جمله نفت و گاز  روسی مدتها پس از  اعلام تحریم‌ها در بنادر آمریکایی تخلیه می‌شد،  زیرا شرکت‌ها  می‌توانستند به دلیل «مهلت اجرأ» قراردادهای موجود را رعایت کنند.

در برخی از موارد  بسیار مشکل می‌توان سرچشمه  محصولاتی را که از بنادر روسی  خارج می شود، مشخص کرد. شرکت‌های انرژی آمریکایی کماکان  از طریق بنادر روسی نفت از قزاقستان وارد می‌کنند، با این‌که این  نفت گهگاه با  نفت روسی مخلوط می‌گردد. کارشناسان تجارت  هشدار می‌دهند  که صادرکنندگان  روس قابل اعتماد نیستند  و ساختارهای مبهم و غیرشفاف اغلب شرکت‌ها ی روسی  مانع از این می‌شود که  ارتباط آنها با  دولت شفاف و مشخص گردد.

همین‌طور  مواد هسته‌ای روسی نیز  مشمول تحریم‌ها نمی‌شود. آسوشیتدپرس  تحویل اوران هکزافلورید رادیوآکتیوه به قیمت چندین میلیون دلار  توسط شرکت دولتی Tenex روسیه که بزرگترین صادرکننده مواد اولیه برای چرخه سوخت هسته‌ای به کمپانی وستینگهاوس الکتریک در کارولینای جنوبی است را دنبال کرد. در این مقاله آمده: «سخنگوی وستینگهاوس، کتی مان گفت که کارخانجات تولید عنصر سوخت کمپانی، اورانیوم غنی‌شده دریافت می‌کنند و در چارچوب فرآیند  تولید سوخت هسته‌ای، آن را به گلوله‌های سوخت تبدیل می‌کنند. او گفت وستینگهاوس دارای اورانیومی  که برای  تولید عنصر سوخت لازم است، نیست. این ماده به مشتریانی تعلق دارد که در سطح جهان نیروگاه‌های اتمی در اختیار دارند.

مایلم اضافه کنم که مقامات روسیه در ماه مارس با این ضرورت اشاره کردند که باید تحویل  اورانیوم غنی شده که بسیاری از نیروگاه‌های اتمی آمریکا  وابسته به آنند را به ایالات متحده متوقف کرد. تحریم اورانیوم آمریکا  توسط مسکو  ایالات متحده را مستقیماً  با بحران انرژی روبه‌رو خواهد ساخت. تاکنون به دلایلی  مسکو تصمیم به اعمال چنین تحریمی  نگرفته است.

گلوبال ریسرچ اوایل سپتامبر طی مقاله‌ای زیر عنوان «ایالات متحده در حالی که دیگران را زیر فشار قرار می‌دهد که روابط اقتصادی خود را با روسیه قطع کنند، خود ۶ میلیارد دلار از روسیه واردات داشته است»، مقاله آسوشیتدپرس را تفسیر کرد.

نویسنده مقاله، دراگو بوزنیچ  نوشت: « ایالات متحده آمریکا به عنوان قدرت رهبری کننده غرب که دست‌نشاندگان اروپایی و اقمار دیگر خود را  به یک جنگ اقتصادی با روسیه با پیامدهای ویرانگرش برای اتحادیه اروپا و اقتصادهای دیگر وا داشته، کماکان با مسکو به تجارت مشغول است... طبق آماری که آسوشیتدپرس نقل می‌کند از ۲۴ فوریه  بیش از ۳۶۰۰ کشتی از روسیه در بنادر آمریکا لنگر گرفته است. این تعداد  البته ۵۰٪ کمتر از سال گذشته است، ولی با این وجود واردات  هنوز بیش از ۶ میلیارد دلار  می‌باشد.»

دراگو بوزنیچ  نتیجه‌گیری می‌کند که  واشنگتن در رابطه با  این مسئله که چه چیز  ممنوع باشد و کدام یک از واردات روس  بدون محدودیت  بماند  در ارتباط با کشورهای دیگر  این امکان را پدید می‌آورد که  نسبت به تحریم‌ها علیه روسیه«خلاقانه»  رفتار کنند.

این برخورد «خلاقانه» به ویژه بین کشورهایی به چشم می‌خورد  که به گروه تحریم‌کنندگان  مستقیم روسیه نپیوسته‌اند. رفتار مزورانه واشنگتن تاثیر تحریمات علیه مسکو را  شدیداً تضعیف می‌کند. واشنگتن تلاش می‌کند فشار دیپلماتیک به دیگران وارد سازد تا تجارت خود با مسکو را تعطیل کنند. در حالی که بسیاری از کشورها به فرمان واشنگتن گردن نهادند، دیگر کشورها نه تنها روابط تجاری خود را با مسکو برپا نگاه داشتند، بلکه حتی آن را گسترش بخشیده‌اند.  مثلاً ترکیه  که از سال ۱۹۵۲ عضو ناتو است، واردات نفتی خود از روسیه  را امسال دوبرابر کرده است.

این برخورد متزورانه در بسیاری از کشورها  از جمله همین‌طور در قدرت‌های بزرگ جهانی چون هندوستان دلزدگی و ناامیدی پدید آورده است ...  مثل ترکیه، هندوستان  نیز واردات انرژی خود از روسیه را  شدیداً افزایش بخشیده است با این که ایالات متحده به دهلی نو فشار وارد می‌کند که از این کار چشم‌پوشی کند.

همین‌طور می‌توان  دید که واشنگتن  تجارت رو به رشد  ترکیه با روسیه را  تحمل می‌کند، زیرا برخی از  شرکت‌های ترکیه به عنوان میانجی  فعالیت می‌کنند. کالاهایی که در گذشته مستقیماً  از روسیه به ایالات متحده ارسال می‌گردید، اکنون  از طریق ترکیه به آمریکا صادر می‌شود.  روزنامه ینی شفق  روز ۳۰ اوت  با استناد به  منابع بازرگانان ترک به این امر اشاره کرد.

بنا برمنابع روزنامه نامبرده  شرکت‌هایی که روسیه را ترک کرده‌اند در جستجوی شرکای  ترک هستند و به آنها حق‌الزحمه و شراکت در معامله پیشنهاد می‌کنند. روزنامه فوق می‌نویسد: «بازرگانانی که با آنها تماس گرفته شده  می‌گویند  که در ماه‌های اخیر تعداد این نوع پیشنهادات از طرف شرکت‌های آمریکایی  افزایش یافته است.»

برخلاف ترکیه و یا هندوستان و یک سلسله از کشورهای دیگر  که نسبت به مسئله  تحریم‌های ضدروسی  بسیار «خلاقانه» رفتار می‌کنند، اروپا نشان داد  که خادم بلاشرط  ایالات متحده آمریکا است. اروپا تمامی تحریم‌ها را بدون قید و شرط به اجرأ درآورده  و از این طریق «تیر به پای خود شلیک می‌کند» و بدین سان با خطر یک  بحران اقتصادی و انرژی  و شاید حتی فروپاشی  اروپایی که زمانی از وحدت برخوردار بود، روبه‌رو است.

دراگو بوزنیچ در خاتمه می‌نویسد: « در آن صورت اروپا در سال ۲۰۲۳ پس از این‌که  یک فروپاشی  کامل سیاسی را تجربه کرد، چگونه خواهد بود؟ هراتفاقی هم که برای  اروپا و یا  دیگر خدام ایالات متحده بیافتد یک امر  ثابت خواهد ماند:  آمریکا  باز از روسیه  محصولات مهم  و مورد نیاز خود را وارد خواهد کرد، در حالی که کشورهای دیگر را زیر فشار قرار خواهد داد که از این کار فاصله گیرند. ولی در واقع این امر بدی نیست زیرا معیاری برای حاکمیت  بسیاری از مردم در سطح جهان و همین‌طور معیاری  برای آن است که  چه کسی از امتیاز عضویت در جهان چندقطبی کشورهای  مستقل برخوردار خواهد بود.»